Eliza Gjediku
Dita ndërkombëtare e punëtorëve, e gjen vendin me 835 mijë persona në moshë pune por jo-aktiv në treg, dhe me afro 158 mijë persona të papunë. Ndërsa numri i të punësuarve sipas të dhënave të INSTAT, përllogaritet në afro 1.3 milionë punonjës. Këto shifra të INSTAT, me siguri do të ishin ndryshe, nëse informaliteti do të ishte ulur, por vjet Inspektoriati i Punës raportoi për rritje të këtij fenomeni në punësim.
Investigimi i Report Tv pak javë më parë, i bazuar në shifra dhe informacione zyrtare konkludoi se mbi 158 mijë qytetarë janë prekur nga nën deklarimi i pagave që prej vitit 2021. Kjo referuar rezultateve të nismave kundër informalitetit në paga të ndërmarra nga administrata tatimore. Ndërkohë afro 600 mijë qytetar shqiptarë rrezikojnë të mbesin pa pension pasi pse figurojnë të punësuar, referuar shifrave zyrtare për ato nuk paguhen fare sigurime shoqërore dhe shëndetësore.
Inspektoriati i Punës thotë se nga inspektimet e kryera në 2023-shin, rreth 32.4% e shkeljeve të legjislacionit të punës vjet kishin si shkak informalitetin, ku përfshihet mos deklarimi i punonjësve, mos-pagesa e sigurimeve apo deklarimi jo real i pagave. Bizneset me shkeljet më të mëdha ishin ato të sektorit të tregtisë, bareve, restoranteve, ndërtimi, industria përpunuese e fasoneria.
Edhe në një anketim të Këshillit të Investimeve, 73% e të pyeturve janë përgjigjur se informaliteti është rritur, dhe shkelja më e madhe me 58% është për mos deklarimin e pagave. Jo vetëm informaliteti por edhe siguria në punë, mbetet problem. Mbi 30% e shkeljeve të evidentuara nga Inspektoriati ishin për mos-garantim të sigurisë së shëndetit në vendin e punës, ndërkohë që vjet humbën jetën 30 persona nga aksidentet në punë, nga 168 punëmarrës të aksidentuar në total.
Rezultatet e inspektimeve tregojnë një situatë jo-të mirë të punësimit në vend, pasi 82% e inspektimeve kanë konstatuar shkelje të dispozitave ligjore, duke filluar nga kontratat e punës, siguria, deklarimi, pushimet, apo pagesat për orët shtesë.
Të gjitha këto problematika sipas ekspertëve ndikojnë edhe tek boshllëku i krijuar në treg, ku me mijëra biznese janë pa staf, por nga ana tjetër mbi 74 mijë persona janë të regjistruar në zyrat e punës si punëkërkues. Sa i takon nivelit të papunësisë, situata më problematike është tek të rinjtë, pasi 22% e rinis shqiptare 15-29 vjeç është e papunë. Madje as diploma për një degë të caktuar nuk të bën me punë, pasi 16,9% e të rinjve të papunë janë me arsim të lartë. Kjo situatë sipas ekspertëve ku edhe të diplomuarit mbesin të papunë, vjen si rezultat i mungesës së studimit të nevojave të tregut.
Vetëm në vitin e kaluar nga tregu i punës dolën më shumë se 21 mijë të rinj, pasi në fund të vitit 2022, rezultonin të punësuar mbi 274 mijë persona të moshës 15-29 vjeç.
PUNËSIMI I TË RINJVE 15-29 VJEÇ
Të punësuar 253,516 të rinj
Të papunë 71,610 të rinj
Jo aktiv 262,729 të rinj
PUNËSIMI I TË RINJVE 15-29 VJEÇ
Viti 2022 274,526 të punësuar
Viti 2023 253,516 të punësuar
Rënia – 21,010 të punësuar
PUNËSIMI NË SHQIPËRI
Numri i të punësuarve 1,324,773
Numri i të papunëve 157,921
Numri i jo-aktivëve 835,88
K.T./Shqiptarja.com
