NGA ERGYS MËRTIRI
Ndonëse kryeministri e mohon me forcë, rënien e turizmit gjatë këtij viti e pohojnë masivisht shumica e operatorëve turistikë. Pyetja që do të duhej shtruar është: A ka lidhje kjo me qeverinë? Ndonëse në pamje të parë nuk ka, pasi çmimet, të cilat duket se janë arsyeja kryesore e rënies, janë një e drejtë e bizneseve, në një mënyrë më të tërthortë qeveria ka patjetër pjesën e saj të fajit, e cila lidhet me atë aspekt që ka të bëjë me klimën e biznesit si dhe kulturën e shërbimit, që ka të bëjë shumë me zbatueshmërinë e ligjit.
Shërbimet, mikpritja dhe çmimet, lidhen ndjeshëm me llojin e njerëzve që shërbejnë: A janë ata shërbyes të mirë? Në një vend ku prona dhe mjediset ku ofrohet shërbimi grabiten me forcë, përvetësohen nëpërmjet korrupsionit, apo rrëmbehen nëpërmjet abuzimesh nga pazarxhinj e matrapazë të lloj-llojshëm, sigurisht që cilësia dhe kultura e shërbimit do të lenë për të dëshiruar.
Kur t’i shikon që në plazhe nuk ka hapësira të lira publike për të vënë një çadër, kur edhe në hapësirat e “privatizuara”, “mafia e shezlonit” ka ndaluar termusin, apo kur shikon që pronarët përzënë turistë pse lahen pa lekë në detin e “privatizuar” prej tyre, këtu kupton se plazhi është uzurpuar nga banditë injorantë, që nuk dinë të sillen si njerëz dhe që hapësirën publike ku presupozohet se duhet të shërbejnë e konceptojnë si feud personal në të cilin ata ushtrojnë pushtetin e pronarit, të vetëledhatuar në sedrën e pabuksit që fillon të ndjehet pronar. Më qëlloi këtë verë, të përballesha me një skenë të tillë në një prej gjireve të vegjël më të bukur të jugut. Një lokal që kish pushtuar të gjithë gjirin duke ngulur në çdo pëllëmbë çadra me shezlone nuk linte asnjë hapësirë për pushues jashtë biznesit të tij.
Në një rast, punonjësi i çadrave iu afrua dy vajzave të huaja që po qëndronin në breg pa shezlon dhe iu kërkoi të largohen pasi ky ishte plazh privat dhe askush nuk lejohet të qëndrojë pa marrë çadër. Nuk ndenja dot pa u përfshirë, duke i thënë djalit se plazhi është publik, se deti nuk mund të privatizohet, se në çdo plazh duhet të ketë hapësirë të lirë për ata që nuk duan shezlone dhe se ai nuk kishte asnjë të drejtë të përzënë njeri nga bregu.
Pasi nuk ma doli dot me llafe, e pasi më pohoi se ai ishte vetëm një punëtor, u largua për t’u rikthyer me përforcime, por ndërkohë vajzat ishin larguar, sigurisht për të shmangur çdo të papritur të pakëndshme feud personal në të cilin ata ushtrojnë pushtetin e pronarit, të vetëledhatuar në sedrën e pabuksit që fillon të ndjehet pronar. Më qëlloi këtë verë, të përballesha me një skenë të tillë në një prej gjireve të vegjël më të bukur të jugut. Një lokal që kish pushtuar të gjithë gjirin duke ngulur në çdo pëllëmbë çadra me shezlone nuk linte asnjë hapësirë për pushues jashtë biznesit të tij.
Në një rast, punonjësi i çadrave iu afrua dy vajzave të huaja që po qëndronin në breg pa shezlon dhe iu kërkoi të largohen pasi ky ishte plazh privat dhe askush nuk lejohet të qëndrojë pa marrë çadër. Nuk ndenja dot pa u përfshirë, duke i thënë djalit se plazhi është publik, se deti nuk mund të privatizohet, se në çdo plazh duhet të ketë hapësirë të lirë për ata që nuk duan shezlone dhe se ai nuk kishte asnjë të drejtë të përzënë njeri nga bregu. Pasi nuk ma doli dot me llafe, e pasi më pohoi se ai ishte vetëm një punëtor, u largua për t’u rikthyer me përforcime, por ndërkohë vajzat ishin larguar, sigurisht për të shmangur çdo të papritur të pakëndshme “rebelimi” i dy vajzave që e shijonin qyl detin e tij.
Ajo që mund ta zgjidhte fare mirë enigmën e këtij mjedisi turistik idiot është pyetja sesi ky biznes ka mundur ta fitojë atë copë bregu. Këtu natyrisht do futeshim tek lejet e ushtrimit të aktivitetit, marrja e truallit në përdorim, kontrollet, eliminimi i konkurrencës etj., të cilat janë stade të seleksionimit natyror që lejojnë të mbijetojnë vetëm speciet me nivel të lartë agresiviteti korruptiv, në mos kriminal. Nëse, qoftë edhe një hallkë e këtij shteti në të gjithë procesin e rrëmbimit të bregdetit apo ushtrimit të aktivitetit do të mund të funksiononte, ky feudal turistik nuk do të mund të sillej dot kështu.
Gjithsesi, turizmi ka nevojë që shteti të ndërhyjë urgjentisht, pikë së pari për të humanizuar hapësirën turistike. Ai duhet të tregojë dhëmbët, së pari ndaj shezlonit, duke u sjellë ashpër me këdo që përzë turistët, që ndalon termusin apo që pushton hapësirat për plazh publik.
Shteti duhet të vihet në krah të turistit, nëse dëshiron që ta ruajë apo zhvillojë turizmin. Por ai nuk e bën këtë, sepse është në ortakëri me kafshët grabitqare që shërbejnë në këtë sektor. Kjo është e kuptueshme, pasi është pikërisht ky shtet që ua ka ofruar atyre mundësitë për të sunduar. Në këto kushte, sigurisht që turizmi do të dojë edhe ca të zhvillohet plotësisht, të paktën aq sa shteti të bëhet shtet e këta të bëhen njerëz.
