Është ndezur një debat kohët e fundit për gjuhën shqipe dhe nevojën për mbrojtjen e saj. ‘Interferimi’ i fjalëve të huaja apo përdorimi i gjuhëve të huaja ose keqpërdorimi i gjuhës sonë janë ndër faktorët kryesorë që po e dobësojnë Shqipen.
Edhe pse aktualisht ka më shumë se 7000 gjuhë, më shumë se gjysma e popullsisë së botës flet vetëm 23 prej tyre. Nga ato që konsiderohen të lehta për t’u mësuar dhe deri te më të vështira, ja cilat janë 20 gjuhët më të folura sot në botë:
1. Anglishtja (1 miliard e 452 milionë folës)
Folësit si gjuhë të parë: 372.9 milionë
Folës gjithsej: 1.4+ miliardë
Sipas Ethnologue, anglishtja është gjuha më e folur në botë, përfshirë folësit amtarë dhe joamtarë.
Ashtu si latinishtja apo greqishtja dikur, anglishtja është bërë gjuha më popullore e botës. Është gjuha e paracaktuar në të folurit mes dy njerëzve nga vende të ndryshme, për biznesin ndërkombëtar, turizmin, teknologjinë dhe shumë më tepër se kaq.
2. Mandarin (1 miliard e 118 milionë folës)
Folësit si gjuhë e parë: 929 milionë
Folës gjithsej: 1.1+ miliardë
Mandarin është gjuha e dytë më e folur në botë. Megjithatë, është gjuha më e folur në botë nëse llogariten vetëm folësit e gjuhës së parë (amtare) për shkak të popullsisë së konsiderueshme të Kinës.
Mandarin nuk është një gjuhë, por një grup dialektesh të gjuhës kineze. Ajo që i bashkon këto dialekte me të njëjtin emër është se folësit e tyre mund të kuptojnë njëri-tjetrin.
3. Hindi (602+ milionë folës)
Folësit si gjuhë e parë: 343.9 milionë
Totali i folësve: 602+ milion
Hindishtja është, së bashku me anglishten, një nga 22 gjuhët zyrtare të Indisë, një nga dy vendet më të banuara, në botë. Diversiteti i jashtëzakonshëm gjuhësor i Indisë (më shumë se 121 gjuhë bashkëekzistojnë) shpjegon shkallën e lartë të folësve jo-vendas që e përdorin atë si gjuhë lingua franca. Përveç Indisë, hindisht flitet nga më shumë se një e katërta e popullsisë së Nepalit!
4. Spanjishtja (548+ milionë folës)
Folësit si gjuhë e parë: 474.7 milionë
Folësit gjithsej: 548 milionë
Spanjishtja është gjuha e dytë më e folur në botë për sa i përket folësve amtare. Përveç kësaj, ajo është më e folura nga gjuhët romane dhe e treta më e përdorur në internet.
Zgjerimi i madh kolonial i Spanjës e çoi këtë gjuhë jo vetëm në Amerikë, por edhe në Afrikë dhe Azi. Sot, ka 21 vende në botë që flasin spanjisht, me dhjetëra të tjerë që kanë një popullsi të konsiderueshme spanjishtfolëse. Është interesante se Shtetet e Bashkuara janë vendi i dytë me numrin më të madh të spanjishtfolësve në botë!
5. Frëngjishtja (280 milionë folës)
Folësit si gjuhë e parë: 79.9 milionë
Folësit gjithsej : 274+ milion
Ashtu si spanjishtja dhe anglishtja, frëngjishtja u përhap në të gjithë botën së bashku me perandorinë koloniale franceze. Sot, ka 29 vende frëngjisht-folëse në mbarë botën! Nëse anglishtja është gjuha e biznesit, atëherë frëngjishtja konsiderohet gjuhë e kulturës. Rëndësia e saj e madhe reflektohet edhe në faktin se është gjuha e tretë me numrin më të madh të folësve jo-amtare.
6. Arabishtja standarde (274 milionë folës)
Folësit si gjuhë e parë: 0 milion
Folës gjithsej: 274 milionë
A e dini se Modern Standard Arabic (MSA) është e vetmja gjuhë në këtë listë pa folës amtare? Arabishtja është një gjuhë e madhe me shumë dialekte të ndryshme dhe të gjithë folësit arabë rriten duke folur një dialekt lokal, si arabishtja egjiptiane, arabishtja levantine, arabishtja mesopotamike ose një varietet tjetër lokal.
7. Bengalishtja (272+ milionë folës)
Folësit si gjuhë e parë: 233.7 milionë
Folës gjithsej: 272.7 milionë
Bengalisht është gjuha zyrtare e Bangladeshit dhe flitet gjithashtu në disa zona të Indisë dhe Birmanisë. Mund të jetë befasi që një gjuhë e folur në një rajon kaq të vogël të shfaqet në listën e gjuhëve më të folura në botë. Megjithatë, ka kuptim kur mendoni për dendësinë e popullsisë së atij rajoni.
8. Rusishtja (258+ milion folës)
Folësit si gjuhë e parë: 154 milionë
Folës gjithsej: 258.2 milionë
Më pak befasuese është përfshirja e gjuhës ruse në mesin e gjuhëve më të folura, duke pasur parasysh se Rusia është vendi më i madh në botë për nga territori. Plus, ndërsa rusishtja është gjuha zyrtare e vetëm katër vendeve, ajo flitet gjerësisht në 19 vende. A e dini se është gjithashtu gjuha me numrin më të madh të folësve amtare në të gjithë Evropën?
9. Portugalishtja (257+ milion folës)
Folësit si gjuhë e parë: 232.4 milionë
Folës gjithsej: 257.7 milionë
Portugalishtja është një gjuhë tjetër që u zgjerua në mbarë botën gjatë periudhës koloniale evropiane. Sot, portugalishtja është gjuha zyrtare e nëntë vendeve në Evropë, Amerikën e Jugut, Afrikë dhe Azi. Brazili është vendi më i madh prej tyre. Popullsia e madhe e Brazilit e bën portugalishten gjuhën më të folur në hemisferën jugore!
10. Urdu (231.3 milionë folës)
Folësit si gjuhë e parë: 70.2 milionë
Folës gjithsej: 231.3 milionë
Urdu është një nga dy gjuhët zyrtare në Pakistan dhe flitet gjithashtu në disa rajone të Indisë. Pjesa e folur e urdu është gjerësisht e kuptueshme me hindisht, pasi të dy folësit mund ta kuptojnë njëri-tjetrin pa shumë problem. Sidoqoftë, urdu përdor një shkrim persian të modifikuar për alfabetin, ndërsa hindishti përdor sanskritishten.
11. Indonezishtja (199 milionë folës)
Folësit si gjuhë e parë: 43.6 milionë
Folës gjithsej: 199.0 milionë
Gjuha indoneziane Bahasa është gjuha zyrtare e Indonezisë, vendi i katërt më i populluar në botë. Në mënyrë të veçantë, nuk është gjuha amtare e shumicës së folësve të saj. Përkundrazi, është gjuhë e dytë e nevojshme për mirëkuptim të ndërsjellë që flitet në një vend me më shumë se 200 gjuhë.
12. Gjermanishtja (134.6 milionë folës)
Folësit e gjuhës së parë: 75.6 milionë
Gjithsej folës: 134.6 milionë
Gjermanishtja është, natyrisht, gjuha zyrtare e Gjermanisë. Ndryshe nga homologët e tjerë evropianë, flitet kryesisht në Evropë, ku Austria, Lihtenshtajni, Zvicra dhe Luksemburgu kanë popullsi të konsiderueshme gjermanishtfolëse. Mësimi i gjermanishtes është tepër popullor në krahasim me popullsinë e saj të vogël, duke u renditur si gjuha e pestë më e studiuar në botë.
13. Gjuha Japoneze (125.4 milionë folës)
Folësit si gjuhë e parë: 125.3 milionë
Gjithsej folës: 125.4 milionë
Gjuha japoneze është gjuha e parë në listë që flitet tërësisht brenda një vendi. Në fakt, mbi 99% e japonezëve flasin japonisht si gjuhën e tyre amtare! Mësimi i gjuhës japoneze është jashtëzakonisht i popullarizuar në mesin e njerëzve që duan të shijojnë kulturën japoneze dhe të bëjnë biznes me ekonominë e tretë më të madhe në botë.
14. Nigerian Pidgin (120.7 milionë folës)
Folësit si gjuhë e parë: 4.7 milionë
Folës gjithsej: 120.7 milionë
Është gjuha zyrtare e Nigerisë, e cila është një nga vendet me rritjen më të shpejtë për sa i përket popullsisë. Vlerësohet se vendi i Afrikës Perëndimore do të jetë vendi i katërt më i madh në botë për sa i përket popullsisë deri në vitin 2050 – shumë afër SHBA-së.
15. Marathi (99.1 milionë folës)
Folësit si gjuhë e parë: 83.1 milionë
Folës gjithsej: 99.1 milion
Maratishtja është gjuha e tretë më e zakonshme në Indi, me shumicën e folësve të saj të përqendruar në shtetin e Maharashtra. Kjo gjuhë ekziston në formën e saj aktuale për rreth 1300 vjet, duke e bërë atë një nga gjuhët më të vjetra në botë!
16. Telugu (95.7 milionë folës)
Folësit si gjuhë e parë: 82.7 milionë
Folës gjithsej: 95.7 milionë
Telugu është gjuha e katërt më e zakonshme në Indi, pas Maratishtes. Telugu flitet kryesisht në shtetet indiane të Andhra Pradesh dhe Telangana, megjithëse është gjithashtu gjuha zyrtare e disa shteteve të tjera. Është pjesë e familjes së gjuhëve dravidiane, e cila ekziston për rreth 5000 vjet.
17. Turqishtja (88.1 milionë folës)
Folësit si gjuhë e parë: 82.2 milionë
Folës gjithsej: 88.1 milionë
Turqishtja është gjuha zyrtare e Turqisë. Ajo që mund të mos dini është se turqishtja dikur shkruhej në një version të modifikuar të alfabetit arab deri në vitin 1928, kur u zëvendësua nga alfabeti romak. Ka popullsi të konsiderueshme turqishtfolëse në Qipro, Gjermani, Austri, Bullgari, Greqi dhe shtete të tjera evropiane.
18. Tamile (86.4 milionë folës)
Folësit si gjuhë e parë: 78.4 milionë
Folës gjithsej: 86.4 milionë
Tamilishtja është gjuha e pestë më e zakonshme në Indi, e cila flitet gjerësisht në shtetin e Tamil Nadu. Gjithashtu flitet edhe në Sri Lanka dhe Singapor. Tamilishtja konsiderohet gjuha më e vjetër e gjallë në botë, me një histori që daton më shumë se 5000 vjet më parë!
19. Yue kineze (85.6 milionë folës)
Folësit si gjuhë e parë: 85.2 milionë
Folës gjithsej: 85.6 milionë
Yueh është një grup dialektesh kineze të lidhura ngushtë. Më e njohura nga këto dialekte është kantonishtja, e cila flitet kryesisht në provincën Guangdong të Kinës kontinentale, si dhe në Hong Kong dhe Macau. Kantonishtja është gjithashtu është një nga dialektet më të zakonshme të kinezëve jashtë Kinës.
20. Vietnamisht (85.3 milionë folës)
Folës si gjuhë e parë: 84.6 milionë
Folës gjithsej: 85.3 milionë
Gjuha vietnameze ka gjashtë dialekte dhe, natyrisht, flitet kryesisht në Vietnam. Megjithatë, a e dini se ajo njihet gjithashtu si gjuhë zyrtare në Republikën Çeke, dhe për këtë arsye mund të përdoret në gjykata dhe transmetime zyrtare në radio dhe televizion.
