Ashtu sikurse Citizens.al ka raportuar, zona e stadiumit “Selman Stërmasi” do të kthehet në një kantier të madh ndërtimi ku, me projektin e studios OMA, do të ngrihen të paktën 5 kulla, dy prej të cilave në trupin e stadiumit.
Prezantimi i projekt-ideve për të ashtuquajturin rijetëzim të “Selman Stërmasit” la pikëpyetje mbi qëllimin e vërtetë të këtij investimi në aspektin e zhvillimit urban.
Qeveria e prezantoi si një hap përpara për futbollin dhe infrastrukturën sportive, por detajet e projekteve sugjerojnë se përfituesit kryesorë do të jenë ndërtuesit dhe investitorët privatë, përmes ngritjes së kullave të reja, hoteleve dhe qendrave tregtare në një tjetër zonë që pritet t’i hiqet hapësirës së gjelbër kryeqytetit.
Propozimet dhe projekti fitues
Thirrja për zhvillimin e zonës rreth stadiumit “Selman Stërmasi” u hap më 24 dhjetor 2024. Ndryshe nga thirrjet e tjera të Korporatës së Investimeve, kjo thirrje ishte “duo për projekt-propozim dhe investim” ku krahas koncept-idesë fitues shpallej edhe investitori.
Pesë grupe investitorësh dhe studiosh projektimi u vlerësuan nga Korporata në fazën e parë duke i kaluar në konkursin që u vlerësua të premtën më 4 Prill, ku fitues u shpall projekt-ideja e studios OMA.
Në prezantime ra në sy se të gjitha propozimet sugjeronin ndërtimin e objekteve shumëkatëshe rreth stadiumit.
1 – Office for Metropolitan Architecture (OMA), LOLA Landscape Architects, Diagonal Projektim & Zbatim (sipërmarrës Nikolin Jaka) Albanian Investment Construction (sipërmarrës Alban Peza).
Stadium i mbuluar dhe pesë kulla, dy prej të cilave pjesë përbërëse të stadiumit. Krahas tyre një shesh i madh ku ruhet qarkullimi dhe grumbullimi i këmbësorëve.
Juria propozoi rikonceptimin me një stil më të rafinuar të fasadave të ndërtesave të larta, sidomos ato tregtare, me një rimodelim të kullës në formë sahati ose obelisku.
2 – Office Kersten Geers David van Severen, l’AUC, Baukuh, Arquitectura-G, Yellow Office, Ne Arkitektët, Matilde Cassani, Bollinger & Grohmann, Ales Construction (Esat Noka)
Stadium i mbuluar dhe një kompleks me 10 ndërtesa të larta ne një parking nëntokësor për 1,000 makinash.
3 – Foster & Partners, Artech Studio, Bolv Oil (sipërmarrës Behar Çukaj)
Stadium i hapur për qytetarët, me një hapësirë rekreative shtesë për t’u përdorur nga qytetarët rrethuar nga ndërtesa (një prej të cilave kullë) me funksione për banim, zyra, hoteleri e kinema etj. Juria vlerësoi idenë e “qytetit brenda qytetit” dhe përdorimin e shumëanshëm të hapësirave.
Dy projekt-ide të tjera të Far Frohn & Royas, Progeen (sipërmarrës Genc dhe Enver Kuçuku) dhe Zaha Hadid Architects, AgiKons (Gentjan Sula) u vlerësuan me rezerva nga juria.
Projekt-ideja e Far Frohn & Royas parashikonte një stadium të hapur për qytetarët me dhe një fushë shtesë krah tij duke i vendosur në strukturat e tyre 10 godina, ku të paktën dy prej tyre parashikoheshin të ishin të larta.
Koncepti tjetër i Zaha Hadid Architects parashikonte një stadium me dy kulla, ku njëra do të shërbente për banim dhe tjetra si hapësirë tregtare. Juria vlerësoi konceptin e çatisë, funksionalitetin e tij, por jo volumin dhe hapësirat që ofronte.
Stadiumet si pretekste për të ndërhyrë në ndërtime në lartësi
Kryeministri Edi Rama e konsideroi projektin për stadiumin “Selman Stërmasi” si një mundësi për transformim urban, duke theksuar se stadiumi do të ndërtohet sipas standardeve të UEFA-s, kategori IV, me kapacitet deri në 16 mijë vende.
Por në realitet, duket se stadiumi është vetëm një pjesë e mozaikut të një projekti më të madh urbanistik, ku objektivi kryesor nuk është sporti, por ndërtimi i më shumë kullave dhe krijimi i zonave fitimprurëse për zhvilluesit privatë.
Rama paralajmëroi se kjo qasje shumë shpejt mund të shihet edhe në qytete të tjera. Ai kujtoi projektet e zhvillimit të stadiumeve në Korçë, Vlorë dhe Durrës, të miratuara pas tre konkursesh ndërkombëtare në maj 2023.
Konceptet fituese të studiove 51N4E (Durrës), Xaveer De Geyter Architects (Vlorë) dhe Cebra Architecture (Korçë) parashikonin zhvillimin me ndërtime të larta edhe të zonave përreth.
Qeveria i pagoi €1.2 milionë studiot për t’iu përpiluar “Planet e Detyruara Vendore” stadiumeve (lexo vendimet: këtu, këtu dhe këtu). Megjithatë, ato nuk tërhoqën investitorë dhe mbetën thjesht vizualizime “3D.”
“Janë në proces, tani, pasi janë përzgjedhur fituesit [e projekteve arkitektonike], janë bërë projektet e zbatimit dhe AIC-ja ka shpallur garën për zhvilluesit, kështu që të gjithë janë të ftuar të shikojnë këto tre mundësi zhvillimi,” tha Rama para konkursit për projekti ne Selam Stërmasit si përgjigje për të interesuarit rreth tre stadiumeve të tjera.
Deri më sot Korporata e Investimeve Shqiptare nuk kishte hapur asnjë thirrje për investitorë rreth këtyre stadiumeve.
Zanafilla e idesë për të ndërtuar rreth zonës së Selman Stërmasit
Historia e stadiumit “Selman Stërmasi” është e lidhur ngushtë me ndryshimet urbanistike që Bashkia e Tiranës ka bërë gjatë viteve të fundit.
Në vitin 2019, përmes një ndryshimi në Planin e Përgjithshëm Vendor (PPV), kjo zonë u bë subjekt për Plan të Detajuar Vendor (PDV, shiko dokumentin Fq. 40), duke e kategorizuar si një hapësirë të re ndërtimi.
Në vitin 2022, Bashkia miratoi PDV-në (shiko PDV-në për Nën-njësinë 1) për zonën rreth stadiumit, duke i hapur rrugë ndërtimit të një kulle 9-katëshe, Rosé Residence, nga kompania “Texas Development” e vëllezërve Eftimi.
Ky precedent tregon se kur një zonë kalon në duart e zhvilluesve privatë, përfundimi është i parashikueshëm: më shumë beton dhe më pak hapësira publike.
Pyetjet që mbeten pas kësaj procedure janë, nëse vërtet synohej një investim në sport, pse nuk u investua në përmirësimin e infrastrukturës ekzistuese, pa ndryshuar funksionin e zonës?
Përse edhe stadiumi “Selman Stërmasi” rikonceptohet pa pistë atletike? Përse një stadium duhet të shoqërohet gjithmonë me kulla dhe projekte ndërtimi?
Në mungesë të një transparence të plotë, ky projekt ngjall dyshime të forta se qëllimi i tij kryesor nuk është sporti, por ndërtimi i mëtejshëm i Tiranës si një qytet ku hapësirat publike po shndërrohen në prona private./citizens.al
