Nga Aranit Muraçi
Në mbarë Europën, shumë gra i drejtohen spermës daneze për të mbetur shtatzënë.
Sa fëmijë kanë lindur në BE në vitin e fundit dhe kush mund të marrë trajtime të fertilitetit në kontentin tonë që po përballet me krizën më të rëndë demografike, pas luftës
Në pritje të rezultateve zyrtare për vitin 2023, të dhënat paraprake tregojnë se rënia e lindshmërisë mbetet një ndër sfidat kryesore në Europë. Më tepër pasojat sociale dhe ekonomike po i vuajnë vendet më të varfra, si Shqipëria, për shkak edhe të emigracionitë të lartë.
Siç paraqesin të dhënat në hartë, koeficenti i lindshmërisë në Shqipëri është ndër më të ulëtit në Europë. Italia, Spanja dhe Malta janë vendet me lindshmërinë më të ulët në Europë, pas Shqipërisë. Edhe Greqia ashtu si Italia ka një normë të ulët, dy vendet më të lidhura me emigracionin shqiptar që vuajnë po ashtu rënien dramatike të lindshmërisë. Ndërkohë politikat e deritanishmr nuk kanë dhënë efekt as në vendet e zhvilluara europiane çka tregon se rënia e lindshmërisë është një ndër sfidat kryesore për vendin tonë.
Në vitin 2022, 3,88 milionë foshnja lindën në BE, një rënie e lehtë nga 4,09 milionë në 2021. Numri i fëmijëve të lindur në BE ka ardhur në rënie që nga viti 2008, kur lindën 4,68 milionë fëmijë.
Norma totale e fertilitetit në vitin 2022 ishte 1.46 lindje për grua në BE, një tjetër rënie, pas rritjes së vogël të regjistruar në vitin 2021 (shkalla totale e lindshmërisë ishte 1.53 në 2021 dhe 1.51 në 2020).
Në vitin 2022, shkalla totale e lindshmërisë në BE ishte 1.46 lindje për grua, duke iu afruar niveleve të parë në fillim të viteve 2000, të cilat ishin rreth 1.4.
Shkalla e lindshmërisë ka ndryshuar ndjeshëm në vendet e BE-së gjatë 20 viteve të fundit, duke u ulur në 13 nga 27 Shtetet Anëtare të BE-së midis 2002 dhe 2022. Rënia është e ndjeshme edhe në vendet kandidate. Në Shqipëri ndër faktorët e rënies janë emigracioni i lartë, martesat e vonuara dhe trendi i shumicës së familjeve shqiptare për të mos pasur më tepër se dy fëmijë.
Irlanda dhe Finlanda raportuan uljet më të mëdha në normat e lindshmërisë, secila duke rënë me mbi 0.4 pikë, që korrespondon me rënie prej më shumë se 20 përqind.
Nga ana tjetër, Çekia, Rumania dhe Bullgaria përjetuan rritjet më të larta, secila duke u rritur me më shumë se 35 për qind. Kjo normë mbeti e qëndrueshme në BE, me vetëm një rritje prej 2 për qind.
Nga të dhënat e fundit të Eurostat, Instituti Europian i Statistikave, mbi statistikat e fertilitetit, në vitin 2022, të dhënat treguan se Franca kishte lindshmërinë totale më të lartë në BE (1.79 lindje për grua), e ndjekur nga Rumania (1.71), Bullgaria (1.65) dhe Çekia (1.64).
Normat më të ulëta të lindshmërisë u regjistruan në Maltë (1.08 lindje për grua), Spanjë (1.16) dhe Itali (1.24).
Europa në raport global, mbi lindshmërinë
Në vitin 2021, BE raportoi një normë lindshmërie prej 1.52, më e ulëta pas rajonit të Azisë Lindore dhe Paqësorit, që kishte një normë prej 1.49, sipas të dhënave të Bankës Botërore.
Afrika Perëndimore dhe Qendrore kishin shkallën më të lartë të lindshmërisë me 4.98, e ndjekur nga Afrika Lindore dhe Jugore me 4.35 dhe bota Arabe me 3.14.
Norma mesatare globale e lindshmërisë ishte 2.27, me Afrikën e Veriut dhe Lindjen e Mesme që raportuan një normë më të lartë prej 2.63. Norma e Amerikës së Veriut prej 1.64 ishte pak mbi mesataren e OECD prej 1.59.
Që nga viti 1970, ka pasur një prirje të dukshme rënëse në normat e lindshmërisë në pothuajse të gjitha rajonet, megjithëse kjo rënie ka qenë dukshëm më e ngadaltë në Afrikë.
Normat e fertilitetit në të 41 vendet evropiane, duke përfshirë BE-në, EFTA dhe vendet kandidate, janë nën mesataren globale.
Infertiliteti në Europë
Në mbarë botën, afërsisht një në gjashtë njerëz luftojnë me infertilitetin, i cili përcaktohet nga mungesa e shtatzënisë pas një viti marrëdhëniesh të rregullta të pambrojtura. Kjo do të thotë se statistikat zyrtare nuk marrin parasysh çiftet e të njëjtit seks.
Trajtimet e fertilitetit po bëhen më të zakonshme në Evropë, me më shumë se 1.1 milion cikle trajtimi të kryera në afro 1,400 klinika në vitin 2021.
Një studim i fundit zbuloi se në Mbretërinë e Bashkuar, numri i grave beqare që përdorin fertilizimin in vitro (IVF) për të krijuar një familje është trefishuar gjatë dekadës së fundit.
Por një rrjet i ngatërruar ligjesh dhe rregulloresh do të thotë se aksesi në këtë kujdes ndryshon në mënyrë të konsiderueshme nga një vend në tjetrin – dhe se edhe brenda vendeve, disa grupe janë më të kufizuara se të tjerët.
Në Kroaci dhe shumë vende të tjera evropiane, çiftet e të njëjtit seks nuk mund të përdorin trajtimet e fertilitetit.
Vetëm gjashtë vende lejojnë dhurimin e vezëve për burrat homoseksualë dhe 21 lejojnë dhurimin e spermës për çiftet lezbike, sipas një analize të politikave të 49 vendeve dhe territoreve evropiane në 2024.
Surrogacia, kur një grua mbart dhe lind një fëmijë në emër të një personi tjetër ose një çifti, është e paligjshme pothuajse kudo në Evropë. Dhe në tetor, hyri në fuqi një ligj i ri italian që ndalon njerëzit të udhëtojnë jashtë vendit për surrogaci, një veprim që aktivistët LGBTQ thanë se do ta bëjë më të vështirë për meshkujt homoseksualë të bëhen prindër në Itali.
Ndërkohë, gratë beqare mund të marrin trajtime të fertilitetit me spermë të dhuruar në 37 vende, por dhuruan vezë vetëm në 28, zbuloi një analizë e fundit e politikave demografike.
Të tjerë kërkojnë që gratë të jenë nën një moshë të caktuar ose të kenë kushte themelore mjekësore./Liberale.al
