Shqipëria u rendit në vendin e 89 në Indeksin e Lumturisë për vitin 2025, një publikim i Kombeve të Bashkuara në datën 20 mars, që është Dita e Lumturisë.
Raporti Botëror i Lumturisë 2025, i publikuar nga Rrjeti i Zgjidhjeve për Zhvillim të Qëndrueshëm të Kombeve të Bashkuara, ofron një vështrim gjithëpërfshirës mbi nivelin e lumturisë në mbarë botën, duke u bazuar në të dhëna nga mbi 140 vende.
Në Europë, Shqipëria lë pas vetëm Turqinë, me këtë të fundit që është shteti më i palumtur i Europës. Shteti më i lumtur në rajon është Kosova, e 29-a në botë, e ndjekur nga Serbia, që renditet në vendin e 31, Bosnjë-Hercegovina në vendin e 56, Mali i Zi në vendin e 71, Maqedonia e Veriut, në vendin e 86.
– Raporti bazohet në disa tregues kryesorë për të matur lumturinë e një vendi:
– Prodhimi i Brendshëm Bruto (PBB) për frymë: Masa e të ardhurave mesatare të qytetarëve.
– Mbështetja sociale: Vlerësimi nëse individët kanë dikë tek i cili mund të mbështeten në kohë nevoje.
– Jetëgjatësia e shëndetshme: Vitet mesatare të jetës së shëndetshme që pritet të jetojë një individ.
– Liria për të marrë vendime jetësore: Shkalla në të cilën individët ndihen të lirë për të zgjedhur rrugën e tyre në jetë.
– Bujaria: Prirja e qytetarëve për të dhuruar për bamirësi.
– Perceptimi i korrupsionit: Perceptimi i nivelit të korrupsionit në qeveri dhe biznes.
Shqipëria penalizohet nga korrupsioni, duke u renditur në vendin e 114. Treguesi i dytë me renditjen më negative është mbështetja sociale, në vendin e 111 dhe më pas bujaria, ku renditemi në vendin e 72. Shqipëria renditet më mirë në treguesin e lirisë për të marrë vendime jetësore, e 34-a dhe të ardhurat për frymë në vendin e 65.
Bota
Finlanda mbetet vendi më i lumtur në botë për të tetin vit radhazi, ndërsa SHBA ka rënë në vendin e 24-të, duke shënuar renditjen më të ulët deri më tani në Raportin Botëror të Lumturisë 2025.
“Vendet nordike si Finlanda vazhdojnë të përfitojnë nga sisteme të disponueshme universal dhe cilësore të shëndetësisë, arsimit dhe mbështetjes sociale. Gjithashtu, pabarazia në mirëqenie është e ulët,” tha Ilana Ron-Levey, drejtoreshë menaxhuese në Gallup.
Renditja e katër vendeve të para ka mbetur e pandryshuar nga viti 2024:
Finlanda
Danimarka
Islanda
Suedia
Ndërkohë, Norvegjia ka mbajtur përsëri vendin e 7-të.
Sipas John Helliwell, përveç sistemeve të forta të mbështetjes sociale, edhe vetë njerëzit luajnë një rol kyç në renditjen e lartë të Finlandës.
“Një shtet i mirëqenies nuk i gjen dhe kthen kuletat e humbura,” tha Helliwell, duke iu referuar një studimi që tregon se vendet nordike janë ndër ato ku kuletat e humbura kthehen më shpesh tek pronarët e tyre. “Këto janë individë që kujdesen për komunitetin ku jetojnë.”
Një tjetër faktor që ndikon në suksesin e Finlandës është ndjenja e unitetit dhe besimit që u forcua gjatë Luftës Dimërore të viteve 1939-40, e njohur edhe si Lufta Sovjeto-Finlandeze.
Amerika Latine hyn në Top 10 për herë të parë
Dy vende të Amerikës Latine hynë për herë të parë në dhjetëshen më të lumtur në botë:
Kosta Rika (vendi i 6-të)
Meksika (vendi i 10-të)
“Të dy vendet kanë rrjete të forta sociale dhe një ndjenjë të fortë besimi tek ekonomia dhe institucionet,” tha Ron-Levey.
Rënia e SHBA në renditjen globale të lumturisë
Pas daljes nga Top 20 për herë të parë vitin e kaluar, Shtetet e Bashkuara tani renditen në vendin e 24-të në Raportin Botëror të Lumturisë 2025.
“Rënia e lumturisë në SHBA në 2024 lidhet pjesërisht me faktin se të rinjtë nën moshën 30 vjeç ndihen më pak të lumtur,” tha Ron-Levey. “Të rinjtë sot raportojnë se ndihen më pak të mbështetur nga miqtë dhe familja, kanë më pak liri për të bërë zgjedhje në jetë dhe janë më pak optimistë për standardin e tyre të jetesës.”
Raporti i vitit të kaluar i kushtoi një vëmendje të veçantë ndryshimeve në lumturinë e grupeve të ndryshme të moshës, duke theksuar një rënie të konsiderueshme të lumturisë tek të rinjtë në shumë vende.
Sfidat e lumturisë në vendet anglishtfolëse
Shtetet e Bashkuara nuk janë i vetmi vend anglishtfolës që përballet me sfida në lumturi. Mbretëria e Bashkuar, e cila renditet në vendin e 23-të, regjistroi vlerësimin më të ulët të jetës që nga viti 2017. Ndërkohë, Kanadaja, e cila ka përjetuar një rënie të lumturisë gjatë dekadës së fundit, arriti të mbetet në Top 20, duke u renditur në vendin e 18-të.
Megjithëse faktorët që ndikojnë në lumturi janë të ndërlikuar, ka një “kurë” të thjeshtë që është në dorën e gjithsecilit, sipas studiuesit John Helliwell.
“Shikoni me më shumë dashamirësi njerëzit me të cilët punoni, jetoni dhe që takoni në rrugë. Ky ndryshim perspektive do të ndikojë në sjelljen tuaj në trafik, në diskutimet politike dhe në çdo aspekt të jetës,” tha ai.
Një mënyrë për të përmirësuar mirëqenien është të flasim më pak dhe të dëgjojmë më shumë, gjë që ndihmon në krijimin e një qëndrimi më pozitiv dhe në forcimin e bashkëpunimit mes njerëzve.
“Negativiteti është helmi i lumturisë,” përfundon Helliwell.
Vendet më pak të lumtura në botë
Në fund të renditjes, Afganistani (vend i 147-të) mbetet përsëri vendi më pak i lumtur në botë. Sierra Leone (146), Libani (145), Malawi (144) dhe Zimbabve (143) përbëjnë pesë vendet e fundit në këtë listë të lumturisë.
Top 10
/Monitor/
