Me një “pushkë në kokë” janë vendet më të prekshme ekonomikisht në botë, të cilave po u kërkohet të kthejnë shuma të paimagjinueshme parash në Kinë nga kreditë që u janë dhënë kryesisht në kuadër të politikës “Një Brez, Një Rrugë”.
Në këtë rezulat arrin një analizë e institutit australian Lowy, sipas të cilit në vitin 2025, 75 vendet më të varfra përballen me një borxh rekord prej 22 miliardë dollarësh ndaj Kinës.
“Tani, dhe për pjesën tjetër të kësaj dekade, Kina do të jetë më shumë një mbledhëse borxhesh sesa një bankiere në botën në zhvillim”, thonë autorët e analizës. “Huamarrja e Kinës ka rënë pikërisht kur është më e nevojshme, në vend që të gjenerojë rrjedhje të mëdha financiare neto kur vendet janë tashmë nën stres të rëndë ekonomik”, theksojnë ata.
Për më tepër, presioni për të shlyer këtë borxh po e bën edhe më të vështirë për këto vende financimin e shëndetësisë dhe arsimit, si dhe zbutjen e ndryshimeve klimatike. Me 240 miliardë dollarë midis viteve 2008 dhe 2021, Kina kërkoi të shpëtonte iniciativën “Një Brez, një Rrugë”, e njohur edhe si “Rruga e Mëndafshit”.
Iniciativa “Brez dhe Rrugë”, e njohur më parë si “Një Brez, një Rrugë” (OBOR), është një strategji globale e zhvillimit të infrastrukturës e miratuar nga qeveria kineze në vitin 2013, duke investuar në vende dhe organizata ndërkombëtare e cila konsiderohet si një pjesë themelore e politikës së jashtme të Xi Jinping.
Iniciativa u përfshi në Kushtetutën e Republikës Popullore të Kinës në vitin 2017. Qeveria kineze e quan iniciativën “një përpjekje për të forcuar kohezionin rajonal për një të ardhme më të ndritur”. Disa, kryesisht nga vendet jo-pjesëmarrëse, e kanë interpretuar atë si një plan për të krijuar një rrjet tregtar ndërkombëtar të përqendruar tek Kina.
Iniciativa “Brez dhe Rrugë” (BRI) është programi më i madh transnacional i infrastrukturës në botë, i mbështetur nga shteti kinez dhe ka ndërmarrë projekte kombëtare që variojnë nga shkollat, urat dhe spitalet deri te rrugët kryesore, transporti detar dhe aeroportet.
Kjo e bëri Kinën ofruesin më të madh të kredive dypalëshe, me një total prej më shumë se 50 miliardë dollarësh në vitin 2016, më shumë se të gjithë kreditorët perëndimorë së bashku.
BRI u përqendrua kryesisht në vendet në zhvillim, ku qeveritë kishin vështirësi në aksesin në investime private ose publike të tjera. Kreditë kineze për vendet që përballeshin me probleme borxhi u rritën nga më pak se 5% e portofolit të saj të huadhënies jashtë shtetit në vitin 2010 në 60% në vitin 2022, sipas studimit të mësipërm.
Argjentina mori më shumë, 111.8 miliardë dollarë, e ndjekur nga Pakistani me 48.5 miliardë dollarë dhe Egjipti me 15.6 miliardë dollarë. Nëntë vende morën më pak se 1 miliard dollarë. Pekini gjithashtu nuk ofroi lehtësime për të gjithë huamarrësit e Brezit dhe Rrugës që ishin në rrezik.
Marrësit e mëdhenj të financimit të Brezit dhe Rrugës, të cilët përfaqësojnë rrezik të konsiderueshëm të bilancit për bankat kineze, kanë më shumë gjasa të marrin ndihmë emergjente. Prandaj u vlerësua se në thelb “Pekini po përpiqet të shpëtojë bankat e veta. Kjo është arsyeja pse ka hyrë në biznesin e rrezikshëm të huadhënies ndërkombëtare të shpëtimit.”
