Besar LIKMETA
Pikëzimi i kandidatëve për Inspektor të Lartë të Drejtësisë – një nga institucionet e reja që pritet të konstituohet në janar, ka ngritur dyshime se gara në Këshillin e Emërimeve në Drejtësisë mund të jetë ndikuar nga interesa private, për shkak të konflikt në dukje të interesit të një prej anëtarëve të Këshillit me kandidatin favorit.
Këshilli i Emërimeve në Drejtësi e miratoi listën përfundimtare të kandidatëve për Inspektor të Lartë të Drejtësisë më 23 janar. Në krye të listës u rendit Avokatit i Shtetit, Artur Metani me 89.6 pikë, i ndjekur nga prokurori Sokol Stojani me 89 pikë dhe pas tyre tre kandidatët e tjerë: Joana Asimi Sorraj, Eris Hysi dhe Lindita Troja.
Në mbledhjen e Këshillit morën pjesë 5 anëtarë, përfshirë kryetarin Ardian Dvorani, si dhe anëtarët Fatjona Memçaj, Margarita Buhali, Vitore Tusha dhe Eriol Roshi. Ish- prokurorja e Përgjithshme e Përkohshme, Arta Marku mungoi ‘për arsye’ personale, ndërsa gjyqtari Fatri Islamaj ishte shkarkuar pak javë më parë nga Komisioni i Pavarur i Kualifikimit.
Dy kandidatët kryesorë për Inspektor të Lartë të Drejtësisë, Metani dhe Stojani kanë marrë vlerësime të larta nga anëtarët e Këshillit, si për meritat profesionale ashtu edhe për ato morale dhe organizative. Megjithatë, ka qenë vlerësimi i lartë me 96 pikë i anëtares Fatjona Memçaj që e ka ngritur Artur Metanin në krye të listës, duke i dhënë një avantazh minimal ndaj rivalit të tij kryesor.
Votimi i Memçajt ka ngritur dyshime mes komunitetit të juristëve – jo për shkak të cilësive profesionale dhe morale të zotit Metani, por më shumë për faktin se ky i fundit është epror i bashkëshortit të zonjës Memçaj në Avokaturën e Shtetit, i zgjedhur në këtë institucion pas emërimit të Metanit si Avokat i Shtetit.
E kontaktuar nga BIRN, zonja Memçaj deklaroi se ligji nuk e lejonte të komentonte mbi procedurën e pikëzimit të kandidatëve për Inspektor të Lartë të Drejtësisë.
Inspektori i Lartë i Drejtësisë zgjidhet me tri të pestat e të gjithë anëtarëve të Kuvendit për një periudhë 9-vjeçare, pa të drejtë rizgjedhjeje. Ai nuk duhet të ketë mbajtur funksione politike në administratën publike, ose pozicione drejtuese në parti politike gjatë 10 vjetëve të fundit përpara kandidimit.
Renditja në krye e Metanit u pasua gjithashtu polemika për shkak të pozicionit të tij si këshilltar juridik në Presidencë përgjatë viteve 2002-2012 –një pozicion që konsiderohet politik dhe sipas disa prej anëtarëve të Këshillit, i ndalon kandidatët për t’u zgjedhur në institucionet e reja të drejtësisë.
Kandidatura e Metanit nxiti edhe akuza nga Partia Demokratike, e cila e cilësoi atë anti-kushtetuese si përpjekje të kryeministrit Rama për të kapur drejtësinë.
“KED nën drejtimin e dyshes besnike Edi Rama Dvorani – Arta Marku, e gatshme për të plotësuar urdhrat e shefit të tyre Kryeministër, misioni i të cilit është të kapë çdo qelizë të organeve të reja të drejtësisë”, thuhet në deklaratën e Sekretarit të PD-së për Çështjet Ligjore Çlirim Gjata në gusht të këtij viti, menjëherë pas lejimit të kandidimit të Metanit.
Vendimi i zbardhur i KED për të lejuar Metanin të kandidojë tregon se edhe vetë Këshilli nuk ishte unanim. Pesë anëtarë, përfshi kryetarin e KED Ardian Dvorani, anëtaren e Gjykatës Kushtetuese Vitore Tusha, anëtarët Fatjona Memçaj, Fatri Islamaj dhe Eriol Roshi, arsyetuan se pozicioni që Metani kishte pasur në administratën publike nuk ishte politik.
Ndryshe nga ç’pretendoi PD, ish-kryeprokurorja Arta Marku dhe gjyqtarja Margarita Buhali në pakicë arsyetuan se Metanit i ndalohej kandidimi.
Sipas rregullores për funksionimin e Këshillit të Emërimeve në Drejtësi, konflikti i interesit përfshin të gjitha rastet që parashikohen nga ligji “Për organet e qeverisjes së sistemit të drejtësisë” dhe dispozitat e ligjit “Për parandalimin e konfliktit të interesit”.
Përveç punësimit të bashkëshortit në Avokaturën e Shtetit, znj. Memçaj gjithashtu ka punuar së bashku me z. Metani në Presidencë nga viti 2008 deri në vitin 2012, ku ajo ka mbajtur pozicionin e Drejtores Juridike dhe kandidati për Inspektor të Lartë të Drejtësisë atë të Këshilltarit Juridik të Presidentit.
Ky nuk është rasti i parë, kur zonja Memçaj përballet me një rast të dyshuar konflikti interesi në Këshill. Më herët në maj 2019, ajo u tërhoq nga shqyrtimi i kandidatëve për Gjykatën Kushtetuese, për shkak të një marrëdhënie të afërt krushqie me kandidaten Ardita Alsula.
Në rastin e kunatës së saj, Memçaj njoftoi kryetarin e Këshillit për konfliktin e interesit dhe kërkoi të heqë dorë nga shqyrtimi i kandidaturave- kërkesë e miratuar kjo me vendim të kryetarit të KED.
Ndërkohë, BIRN ka mësuar se në rastin e kandidaturës së Artur Metanit, i cili është dhe punëdhënësi dhe eprori i bashkëshortit të saj, znj. Memçaj nuk e ka njoftuar zotin Dvorani, duke mos e konsideruar konflikt interesi marrëdhënien e bashkëshortit të saj me kreun e Avokaturës së Shtetit.
Nëse marrëdhënia prej vartësi e bashkëshortit të zonjës Memçaj me eprorin e tij, Artur Metani përbën apo jo konflikt interesi sipas dispozitave ligjore, ha debat juridik.
Megjithatë, i qartë është fakti se promovimi i zotit Metani në krye të institucionit më të ri Kushtetues që ka për qëllim hetimin e shkeljeve të gjyqtarëve dhe prokurorëve, nën hijen e dyshimeve për një konflikt në dukje midis detyrës publike dhe interesave private, mund të cënojë besimin e publikut tek drejtësia.
