Sondazhet tregojnë se një në pesë persona të punësuar në Maqedoni është i aktivizuar në ekonominë informale dhe në Shqipëri një në tre të punësuar në sektorin jo-bujqësor punon në të zezë. Këta njerëz kryesisht rekrutohen nga shtresat e varfëra sociale, kanë qasje të kufizuar në sigurimet shoqërore dhe mbrojtje sociale, shpesh fitojnë më pak se të tjerët dhe nuk kontribuojnë në fondet e pensioneve. Këshilli i Bashkëpunimit Rajonal, (RCC) në një analizë për tregun e punës dhe perspektivat në Rajonin e Ballkanit, i publikuar këto ditë e konsideron çështjen e punësimit një problem madhor në ekonominë e Rajonit.
Regional Coperation Council (RCC) thotë se investimet e lidhura me prodhimin dhe integrimin e rajonit në zinxhirët e vlerave globale janë të rëndësishme për perspektivat e punësimit.
Inkurajimi i investimeve nga sektori i biznesit dhe përmirësimi i produktivitetit është me rëndësi vendimtare për përmirësimin e punësimit në Rajonin.
RCC sugjeron se investimet e lidhura me prodhimin dhe integrimin e rajonit në zinxhirët e vlerave globale mund të jenë veçanërisht të rëndësishme në këtë drejtim.
Por kjo do të kërkonte nga ekonomitë e rajonit që të miratonin masa efektive për të tërhequr Investimet e Huaja Direkte (FDI). Vendet e zhvilluara aktualisht po bëjnë transferime të teknologjisë në rajone të tilla se Ballkani, prandaj qeveritë e rajonit duhet të aplikojnë politika tërheqëse për të përfituar nga këto transferime.
Këshilli rajonal kërkon nga Qeveritë e Rajonit ku përfshihet edhe ajo e Shqipërisë, që të dizajnojnë politikat që të sigurojnë inputet në proceset e prodhimit të shumëkombësheve. Përfshirja në zinxhirin e tyre të prodhimit do të përmirësojë ekonomitë vendore të rajonit, por kërkon edhe një fuqi punëtore të kualifikuar.
Këshilli vëren se, politika e punësimit ka qenë tradicionalisht më tepër pasive se sa aktive në të gjithë rajonin, teksa përmirësimi i efektivitetit të tregut të punës është një e sfidave më të mëdha për zhvillimin ekonomik dhe social në Rajon.
Rajoni po humbet përfitimet nga dividendi demografik për shkak të plakjes së popullsisë. Këshilli Rajonal vë në dukje se, shkalla natyrore e rritjes së popullsisë është negative në Bosnje Serbi, ndërsa në Shqipëri dhe Kosovë, rritja e popullsisë natyrore është në trysninë e emigracionit.
Shkalla e emigrimit është e lartë në të gjitha ekonomitë, dhe gjatë dy dekadave të fundit thuajse një e katërta e popullsisë është larguar nga rajoni. Si rezultat, popullsia e rajonit po zvogëlohet dhe plaket. Oferta për punë është duke rënë me shpejtësi, teksa furnizimi i fuqisë punëtore të kualifikuar është i pamjaftueshëm. Cilësia e dobët e arsimit është shkaku kryesor i papunësisë së lartë të të rinjve.
Shumë të rinj, veçanërisht ato nga familjet e varfëra qëndrojnë jashtë arsimimit ose e braktisin shumë herët. Kjo sugjeron që përmirësimi e aftësive përmes programeve të të mësuarit gjatë gjithë jetës është një çështje e rëndësishme e politikës. Probleme të veçanta përballen me sistemet e arsimit në nivelet e mesme dhe ato terciare.
