Nga Mercedes Ruehl
Vetëm dy muaj më parë, ministri i ri i mbrojtjes i Zvicrës u pa si një i huaj me pak shanse për të siguruar një post në qeverinë federale. Por Martin Pfister, një kolonel ushtrie dhe ministër kantonal, i cili mbron idenë për më shumë bashkëpunim me NATO-n dhe fqinjët e BE-së, do të marrë detyrën muajin e ardhshëm pasi mundi një rival më konservator në fillim të kësaj jave.
Bashkëpunimi dhe stërvitjet e përbashkëta stërvitore me NATO-n, në të cilën Zvicra nuk është anëtare, ishte “absolutisht e nevojshme”, tha Pfister muajin e kaluar, duke shtuar se ndërsa ai nuk po shtynte që vendi i tij të bëhej anëtar, aleanca e mbrojtjes mbeti thelbësore për sigurinë e Evropës.
Emërimi i tij nxjerr në pah se sa edhe Zvicra neutrale po ndjen urgjencën për të forcuar mbrojtjen e saj, pasi presidenti i SHBA Donald Trump kërcënon të heqë garancitë amerikane që kanë mbështetur prej kohësh sigurinë e kontinentit dhe kombit alpin.
Në një konferencë shtypi pas votimit të enjten, Pfister tha se NATO po ndryshonte dhe nuk dihej në cilin drejtim.
“Ndërveprueshmëria dhe bashkëpunimi me vendet evropiane ishin thelbësore “nëse siguria është e rëndësishme për ne”, tha ai.
Çdo ndryshim në qëndrimin e neutralitetit të Zvicrës do të kërkonte një referendum dhe ndryshime kushtetuese – një proces që mund të zgjasë me vite. Por diskutimet kanë filluar të zhvillohen në disa nivele të qeverisjes që mund të çojnë në një ndryshim dramatik në një vend, identiteti i të cilit është thellësisht i ndërthurur me neutralitetin, sipas ekspertëve.
“Unë kurrë nuk kam parë një skenar që përshkruan situatën në të cilën ndodhemi,” tha Jean-Marc Rickli, kreu i rreziqeve globale dhe në zhvillim në Qendrën e Gjenevës për Politikat e Sigurisë.
“Në marrëdhëniet transatlantike ka pasur ulje dhe ngritje, por SHBA-të tregojnë një shkëputje të mundshme nga Evropa, si dhe duke u anuar me Rusinë. . . ka dërguar valë tronditëse në Evropë, përfshirë Zvicrën”, tha ai.
Një pikëpamje e ngjashme mban edhe Matthias Zoller, sekretari i përgjithshëm i divizionit të aeronautikës, sigurisë dhe mbrojtjes të Swissmem, një organ industrial dhe grup lobi.
“Ka një ndjenjë urgjence që nuk ka qenë. Më në fund, të dyja palët – parlamenti dhe qeveria – shohin se ka diçka për të bërë dhe për të ndryshuar”, tha Zoller.
Ndjenja publike është zhvendosur drejt më shumë bashkëpunimit të sigurisë me fqinjët evropianë, sipas një studimi të botuar verën e kaluar nga akademia ushtarake në ETH Cyrih dhe Qendra për Studime të Sigurisë.
Studimi zbuloi se 53 për qind e të anketuarve ishin në favor të lidhjeve më të ngushta me NATO-n – ndërsa mesatarja 10-vjeçare për këtë pyetje lëvizi rreth 43 për qind. Vetëm 30 për qind donin të bashkoheshin me aleancën, por kjo ishte ende më e lartë se mesatarja 10-vjeçare prej 23 për qind.
Zoller, i cili mori pjesë në një seancë dëgjimore me Pfister përpara emërimit të tij, tha se ministri i ri i mbrojtjes e kupton se duhet të bashkëpunojmë me fqinjët tanë. Një nga detyrat e hershme të Pfister pas marrjes së detyrës më 1 prill do të jetë të ndihmojë në hartimin e strategjisë së parë të sigurisë kombëtare të vendit, e cila mund të dalë në verë.
“Diskutimet mbi strategjinë e sigurisë do të zhvillohen me një ndjenjë në rritje urgjence që është një gjë e mirë. Draft strategjia formale e sigurisë do të jetë e para e këtij lloji dhe do të përcaktojë objektivat tona. Duhet të japë një ide se ku dëshiron ta çojë qeveria vendin”, tha Daniel Möckli, i cili drejton grupin e ekspertëve në CSS në ETH Cyrih, i cili financohet pjesërisht nga ministria e mbrojtjes.
Gjithashtu në shqyrtim janë ndryshimet në rregulloret e eksportit. Berna ndalon eksportet e armëve nëse vendi i destinacionit është i përfshirë në ndonjë luftë, brenda ose jashtë vendit, përfshirë Ukrainën.
Rregullat kanë qenë një burim pakënaqësie në Evropë, veçanërisht për vende të tilla si Gjermania, e cila nuk u lejua të rieksporton armatim të prodhimit zviceran në Ukrainë. Kjo mund të ndryshojë nën Pfister.
“Martin Pfister konfirmoi se do të luftonte për lehtësimin e kufizimeve të eksportit për materialet dhe sistemet e luftës zvicerane”, tha Stefan Holenstein, një kolonel në shtabin e përgjithshëm të ushtrisë zvicerane që kryeson Shoqatën e Shoqërive Ushtarake të Zvicrës.
Në fillim të këtij muaji, Holenstein ftoi Pfister dhe kandidatin rival të tij, Markus Ritter, kreu i lobit të fermerëve zviceran, në një seancë dëgjimore me përfaqësuesit e industrisë ushtarake dhe të mbrojtjes në Bernë.
Zvicra synon të arrijë 1 për qind të PBB-së së saj të shpenzuar për mbrojtjen deri në vitin 2030, nga 0.7 për qind vitin e kaluar. Kjo është shumë më pak se objektivat e vendeve të tjera evropiane: objektivi i shpenzimeve prej 2 për qind i NATO-s pritet të rritet në 3 për qind ose 3.5 për qind në një samit në qershor, ndërsa Trump ka këmbëngulur që aleatët europianë të paguajnë 5 për qind të PBB-së.
Një zgjerim i ndërveprimit të forcave të armatosura duhet të jetë gjithashtu i mundur, tha Holenstein, duke treguar ushtarët tokësorë zviceranë muajin e ardhshëm që do të shkojnë në Austri — gjithashtu një vend neutral — për t’u trajnuar me trupat austriake dhe gjermane. Do të jenë stërvitjet e para ushtarake të Zvicrës në tokë të huaj që nga viti 2003.
Por me gjithë momentin e dukshëm në Zvicër të përshpejtuar nga përpjekjet e Evropës për riarmatim, të tjerët paralajmëruan se çdo ndryshim në strategji mund të marrë vite.
Ka edhe forca të forta që dëshirojnë të shohin të forcohet neutraliteti. Pas pushtimit në shkallë të plotë të Ukrainës nga Rusia në vitin 2022, Zvicra miratoi sanksione të ngjashme me BE-në, Britaninë e Madhe dhe SHBA-në. Por aktivistët dhe disa politikanë të krahut të djathtë që atëherë janë përpjekur të detyrojnë fundin e kufizimeve ekonomike duke përcaktuar më saktë neutralitetin e gjatë të vendit në kushtetutë./Përshtatur nga “Financial Times”
