Joseph Pulitzer ishte një gazetar, editor dhe politikan hungarezo-amerikan. Lindur në Makó, në Hungari, dhe emigruar në Shtetet e Bashkuara, Pulitzer u bë një reporter dhe editor i famshëm.
Një shpërblim i tij, Pulitzer, më i rëndësishmi në fushën e gazetarisë, që u caktua për herë të parë në vitin 1917, sipas dëshirës së lënë nga gazetari. Në Amerikë u shpërngul si shumë i ri, i cili merr pjesë në Luftën qytetare amerikane. Bëhet pronar i disa shtëpive gazetare botuese, por u zgjodh edhe në Kongres të Shteteve të Bashkuara të Amerikës. E themeloi çmimin për gazetari, i cili mbanë emrin e vet, Çmimi Pulitzer, që në SHBA edhe sot ndahet për çdo vit për krijime më të mira në gazetari, literature, dhe karikaturë.
Pulitzer u bë i famshëm për luftën e tij për raportimin investigativ dhe drejtësinë sociale, si dhe për futjen e sensacionalizmit në gazetari, duke përdorur shpesh tituj dramatikë dhe raportime për skandale. Në 1874, Pulitzer bleu gazetën gjermane “Staats-Zeitung” në St. Louis dhe ia shiti ekskluzivitetin e saj “Associated Press”. Katër vjet më vonë, ai mori përsipër “St. Louis” “Dispatch” dhe “Post”, të cilat ai i bashkoi në “Post-Dispatch”, gazeta dominuese e mbrëmjes e qytetit. Pasi kryeredaktori i tij vrau një kundërshtar politik në 1882, Pulitzer, për shkak të shëndetit të keq, i zhvendosi interesat e tij në New York, ku në 1883 bleu gazetën e mëngjesit, “World”.
Shumë shpejt ai u bë zëri kryesor gazetaresk i Partisë Demokratike dhe në 1887 themeloi gazetën “Evening World”. Në gazetën e tij, Pulitzer kombinoi gazetarinë investigative me sensacionalizmin dhe promovimet, duke prezantuar risi të tilla si strips komik, mbulim sportiv dhe tema të modës. Gazeta e tij, “Bota”, u bë një konkurrent i “New York Morning”, “Journal” të William Randolph Hearst dhe sensacionalizmi i dukshëm në raportim gjatë Luftës Spanjolle-Amerikane të 1898-ës i dha shkas termit “shtypi i verdhë” që përdoret ende sot. Problemet shëndetësore e detyruan Pulitzerin të largohej nga drejtimi i gazetës në 1887. Josef Pulitzer vdiq më 29 tetor 1911, nga komplikimet e një sëmundjeje që përfshinte sklerozën e shumëfishtë dhe probleme të tjera shëndetësore. Shëndeti i tij u përkeqësua me kalimin e viteve dhe vitet e fundit të jetës i kaloi me dhimbje dhe dobësi.
SHPËRBLIMI I VEPRAVE
Trashëgimia e Joseph Pulitzer më e famshme është çmimi Pulitzer, të cilin ai e vendosi në testamentin e tij në 1911, duke shpërblyer vepra të jashtëzakonshme në gazetari, letërsi dhe muzikë. Ky çmim ende konsiderohet si një nga njohjet më prestigjioze në ato fusha. Ai e themeloi atë për të shpërblyer veprat që kontribuojnë në drejtësinë sociale, gazetarinë investigative dhe përsosmërinë artistike. Suksesi më i madh i Josef Pulitzer është angazhimi i tij për profesionalizimin e gazetarisë dhe kontributi i tij në zhvillimin e gazetarisë investigative.
Ai themeloi “New York World”, e cila u bë një nga gazetat më me ndikim të kohës së saj. Çmimi Pulitzer përfaqëson vizionin e tij për gazetarinë si një mjet për ndryshimin dhe përmirësimin e shoqërisë, dhe ende konsiderohet si një nga çmimet më prestigjioze në ato fusha. Pulitzer emigroi në Shtetet e Bashkuara të Amerikës në 1864, gjatë luftës së secessionit amerikan. Pas përfundimit të konfliktit u vendos në St. Louis, në Missouri, filloi të punojë për një gazetë në gjuhën gjermane, “Westliche Post” më 1868. Në zgjedhjet parlamentare në Missouri, më 1869, Partia Republikane e paraqitën si kandidat të saj në një kolegj që demokratët e konsideronin të blinduar. Befas ai u zgjodh duke mundur kandidatin demokrat. Vazhdoi një periudhë të shkurtër me republikanët për të kaluar tek Partia Demokratike, deputet i së cilës u bë më 1885. Më 1872, Pulitzer bleu The Post për 3.000 dollarë.
Pastaj, në vitin 1878, bleu edhe St. Louis Dispatch për 2.700 dollarë, si dhe dy gazeta, të cilat e shndërruan “The St. Louis Post-Dispatch”, e cila mbetet ende sot e përditshmja kryesore e qytetit. Në vitin 1883, Pulitzer bleu edhe “The New York World” (një gazetë që po qëndronte me humbje prej rreth 40.000 dollarë në vit) për 346.000 dollarë nga Jay Gould. Pulitzer e ktheu vëmendjen tek lajmet me interes njerëzor, skandalet dhe sensazionalizmi. Pulitzer ishte bërë një urë ndërmjet shoqërisë amerikane dhe emigrantëve që e popullonin Nju Jorkun në vitet e fundit të shekullit XIX. Në brendësi të gazetës së tij vendosi rubrika të cilat vazhdojnë edhe sot e kësaj dite në gjithë shtypin botëror, përfshiu reklama tregtare. Emigrantët e shohin gazetën e Pulitzerit si një pikëtakim ku ata grumbullohen në një vend që nuk ishte (ende) i tyre. Në vitin 1885, një vit më vonë, kur do të zgjidhej në Dhomën e Përfaqësuesve, punësoi Richard F. Outcaultin për të sjellë ilustrime bazuar në jetën e përditshme në rrethinat më të varfra; kështu gazeta arriti në 600.000 kopje – kundrejt 15.000 sa ishte kur e bleu gazetën – duke e bërë “The New York World” të parën të përditshme të Shteteve të Bashkuara.
Atë vit u bë protagonist i mbledhjes së fondeve për ndërtimin e bazamentit për Statujën e Lirisë, i cili u përurua më 26 tetor 1886. Falë kësaj iniciative u grumbulluan 100.000 dollarë. Në vitin 1887, filloi të punojë në “The New York World” gazetarja Elizabeth Cochran, e cila do të bëhej e famshme me pseudonimin Nellie Bly, së cilës Pulitzer ia beson disa hetime të bëra më vonë të famshme si, si keqtrajtimet ndaj pacienteve femra në spitalin psikiatrik të qytetit me titull “Ten Days in a MadHouse” ( “Dhjetë Ditë në një shtëpi të çmendur”). Ky hetim pati jehonë tejet të madhe në publik dhe i detyroi autoritetet të marrin masa të posaçme.
Dhurata për universitetin
Më 1888 Pulitzer kishte idenë e realizimit të asaj që shkrimtari francez Jules Verne kishte imagjinuar në një nga librat më të famshëm të tij, “Udhëtim rrotull botës për 80 ditë”. Pulitzer ia ngarkoi këtë mision gazetares “Nellie Bly” dhe ajo e sfidoi duke realizuar udhëtimin në më pak se 80 ditë. Më 14 nëntor 1889 ajo u nis nga Hoboken, në Nju Xhersi, për udhëtimin e saj prej 40 000 kilometrash. Më 25 janar 1890 Nellie arriti në New York, pas shtatëdhjetë ditësh, një rekord absolut (edhe pse u përmirësua pak muaj pas nga George Francis Train, i cili përfundoi udhëtimin në 60 ditë). Ditari i saj Around the World in Seventy-two Days (Rrotull botës në shtatëdhjetë e dy ditë) ishte një sukses i madh. Po më 1890, botuesi i revistës “New York Sun”, e sulmoi Pulitzerin në gazetën e tij, duke e definuar “hebreu që ka braktisur fenë e tij” (babai i Pulitzerit ishte hebre, nëna katolike, ndërsa gruaja, Kate Davis, ungjillore).
Ky veprim, që kishte për qëllim t’ia largonte Pulitzerit lexuesit e besimit të krishterë, e përkeqësoi shëndetin e gazetarit, tashmë jo në gjendje të mirë, dhe e detyroi atë të largohet nga drejtimi i gazetës, duke mbajtur, megjithatë, kontrollin financiar. Në vitin 1895, William Randolph Hearst bleu The New York Jurnal, duke filluar një betejë gazetareske kundër The New York World të Pulitzerit. Kjo garë me Hearstin, sidomos para dhe pas Luftës Spanjollo-Amerikane, e lidhi emrin e Pulitzerit me gazetarinë e karakterizuar nga sensacionizmi apo spekulimet skandaloze. Më 1896, “The New York World” inauguroi një shtojcë me ngjyra, një inovacion absolut për atë kohë. “The New York World” denoncoi një skandal që përfshinte një pagesë mashtruese prej 40 milionë dollarësh nga Shtetet e Bashkuara në kompaninë franceze të French Panama Canal Company në vitin 1909, dhe Pulitzer u hodh në gjyq nga Theodore Roosevelt dhe John Pierpont Morgan.
Gjykata hodhi poshtë akuzat duke vendosur një fitore të rëndësishme për lirinë e shtypit. Më 1892, Pulitzer i propozoi presidentit të Universitetit të Kolumbias, Seth Low, të krijonte një shkollë të gazetarisë dhe ofroi veten si huadhënës i kursit. Do të ishte shkolla e parë e gazetarisë në botë. Universiteti fillimisht nuk pranoi propozimin dhe paratë, por në vitin 1902 presidenti i ri i Universitetit, Nicholas Murray Butler, pranoi kërkesën. Por projekti u realizua vetëm pas vdekjes së Pulitzerit, i cili nuk mund të admirojnë ëndrrën e tij të realizuar. Me vullnetin e tij, Pulitzer dhuroi 2 milionë dollarë në universitet, gjë që çoi në krijimin e Shkollës së Studimeve të Avancuara të Gazetarisë në vitin 1912; megjithatë, nuk ishte shkolla e parë e gazetarisë në botë, pasi u parapri nga Universiteti i Misurit. Më 1917 u dha Çmimi i parë Pulitzer, në përputhje me dëshirat e Pulitzerit; shkolla e gazetarisë që ai donte mbetet më prestigjiozja e Shteteve të Bashkuara të Amerikës sot. Joseph Pulitzer vdiq ndërsa ishte në bordin e jahtit të tij në portin e Charleston, Karolina e Jugut, në vitin 1911. Ai është varrosur në Varrezat e Woodlawn në Nju Jork (në rrethin e Bronksit)./
