FMN ka publikuar raportin për vitin 2024. Ndërsa evidenton se ekonomia shqiptare ka shënuar ecuri të fortë gjatë viteve të fundit, nënvizon se sfidë mbetet plakja e shpejtë e popullsisë dhe emigracioni u shpejtë.
“Pavarësisht ecurisë pozitive makroekonomike, Shqipëria përballet me sfida të rëndësishme strukturore. PBB-ja për frymë mbetet rreth një e katërta e niveleve të SHBA-së dhe BE-15, të ndikuar nga plakja e shpejtë e popullsisë dhe niveli i lartë i emigracionit. Zbatimi i reformave të thella, që përfshijnë përmirësimin e qeverisjes, forcimin e menaxhimit të financave publike, dhe rritjen e kapitalit njerëzor e produktivitetit, është thelbësor për të nxitur rritje afatgjatë dhe për të arritur harmonizimin ekonomik me standardet evropiane.”- FMN, në raportin e radhës për rishikimin e marrëveshjes me Shqipërinë.
Sipas FMN, Ekonomia shqiptare ka shënuar një performancë të mirë vitet e fundit, e mbështetur nga politika të kujdesshme makroekonomike. Prodhimi aktual është ndjeshëm mbi trendin e tij para pandemisë, falë një sektori turizmi në lulëzim. Politikat fiskale të kujdesshme kanë kontribuar në një ulje të dukshme të borxhit publik, ndërsa politika monetare proaktive, rënia e çmimeve globale të mallrave dhe forcimi i lekut kanë ndihmuar në uljen e inflacionit. Balancat e jashtme janë ngushtuar dukshëm.
Ata theksuan rëndësinë e vigjilencës mbikëqyrëse për shkak të rritjes së kredive për sektorin e pasurive të paluajtshme dhe ekspozimeve të mëdha të bankave. Përmirësimi i tregjeve financiare dhe mbikëqyrja e institucioneve financiare jo-bankare janë kyçe për rritjen e rezistencës.
Perspektivat për rritjen ekonomike pritet të mbeten solide. Pas një zgjerimi prej 3.9% në vitin 2023, rritja reale e PBB-së pritet të arrijë mesatarisht rreth 3.5% gjatë periudhës 2024–2029, e nxitur nga konsumatorët vendas, turizmi dhe aktiviteti ndërtimor. Inflacioni në fund të vitit 2024 pritet të jetë rreth 2%, nën objektivin prej 3% të Bankës së Shqipërisë (BSH). Megjithëse efektet bazë nga një rënie e ndjeshme mujore në fillim të vitit 2024 do ta shtyjnë përkohësisht inflacionin të rritet në gjysmën e parë të vitit 2025, një rikthim i qëndrueshëm në objektiv nuk pritet përpara vitit 2026, për shkak të nivelit të lartë të ngurtësisë në procesin e inflacionit në Shqipëri.
Autoritetet pritet të tejkalojnë objektivin e buxhetit për vitin 2024. Me të ardhurat në rrugë të mbarë, falë një konjukture të favorshme, dhe me realizimin e ngadaltë të shpenzimeve kapitale, suficiti primar pritet të jetë rreth 0.5% e PBB-së në vitin 2024, pak më i lartë se objektivi prej 0.3% i PBB-së i vendosur në buxhet. Buxheti i vitit 2025 synon një bilanc primar zero. Raporti i borxhit publik, që pritet të jetë rreth 56% në fund të vitit 2024, pritet të bjerë në rreth 50% deri në vitin 2029 dhe vlerësohet të jetë i qëndrueshëm në periudhën afatmesme.
Dobësitë sistemike në sistemin financiar duket se janë përgjithësisht të kontrolluara. Sektori bankar mbetet mirëkapitalizuar dhe likuid, me norma mesatare të kujdesit mbi kërkesat rregullatore. Megjithatë, ekspozimet e bankave ndaj kredimarrësve të mëdhenj dhe shtetit përfaqësojnë burime rreziku, ashtu si edhe zgjerimi i shpejtë i huadhënies së bankave në sektorin e pasurive të paluajtshme, ku rritja e çmimeve vazhdon dhe përbën dy të tretat e kredive në valutë të pahedhura.
Drejtuesit Ekzekutivë u shprehën dakord me vlerësimin e stafit dhe mirëpritën performancën e fortë ekonomike të Shqipërisë, e mbështetur nga politika të kujdesshme makroekonomike dhe një sektor turizmi në lulëzim. Ata ranë dakord se perspektiva mbetet e favorshme, me rreziqe të balancuara në mënyrë të përgjithshme, por vërejtën sfida strukturore që lidhen me plakjen e shpejtë të popullsisë, emigracionin, produktivitetin e ulët dhe mangësitë në qeverisje. Drejtuesit theksuan rëndësinë e ruajtjes së stabilitetit makroekonomik duke avancuar reformat për të përshpejtuar konvergjencën me BE-në dhe për të nxitur rritje të qëndrueshme dhe gjithëpërfshirëse.
Ata vlerësuan se mbajtja e një suficiti primar modest vjetor, së bashku me përpjekjet e vazhdueshme për të forcuar menaxhimin e borxhit, do të ndihmojë në përforcimin e qëndrueshmërisë fiskale. Ndërsa mirëpritën përparimin në strategjinë afatmesme të të ardhurave të autoriteteve, Drejtuesit theksuan se zbatimi i vazhdueshëm i reformave në administrimin e të ardhurave dhe politikën fiskale do të jetë i nevojshëm për të adresuar nevojat në rritje të shpenzimeve. Ata nënvizuan se reformat në investimet publike dhe menaxhimin e risqeve fiskale, veçanërisht ato që lidhen me ndërmarrjet shtetërore dhe partneritetet publike-private, janë thelbësore për transparencën fiskale.
Vlerësimi i FMN
FMN përshëndet performancën e fortë ekonomike të Shqipërisë, të mbështetur nga politika makroekonomike të kujdesshme dhe një sektor turizmi në lulëzim. Anëtarët vlerësuan se perspektiva mbetet e favorshme me rreziqe të balancuara gjerësisht, por vunë në dukje sfidat strukturore të lidhura me plakjen e popullsisë, emigracionin, produktivitetin e ulët dhe mangësitë në qeverisje. Ata theksuan rëndësinë e ruajtjes së stabilitetit makroekonomik duke avancuar reformat për të përshpejtuar afrimin me BE-në dhe për të promovuar rritje të qëndrueshme dhe gjithëpërfshirëse.
Reforma dhe stabilitet: Anëtarët theksuan nevojën për një suficit modest vjetor primar, së bashku me përpjekje të vazhdueshme për të forcuar menaxhimin e borxhit. Ata përgëzuan progresin në strategjinë e të ardhurave afatmesme të autoriteteve dhe theksuan rëndësinë e reformave të administrimit të të ardhurave dhe politikave tatimore për të adresuar nevojat në rritje për shpenzime.
Politika monetare dhe menaxhimi i valutës: Duke pasur parasysh forcimin e qëndrueshëm të lekut të mbështetur nga bazat ekonomike, anëtarët theksuan se kursi i këmbimit duhet të jetë më fleksibël, ndërsa ndërhyrjet të shërbejnë si një mjet plotësues për luhatjet jo-themelore.
Forcimi i mbikëqyrjes financiare: Ata theksuan rëndësinë e vigjilencës mbikëqyrëse për shkak të rritjes së kredive për sektorin e pasurive të paluajtshme dhe ekspozimeve të mëdha të bankave. Përmirësimi i tregjeve financiare dhe mbikëqyrja e institucioneve financiare jo-bankare janë kyçe për rritjen e rezistencës.
Përfitimet nga procesi i anëtarësimit në BE: Bordi theksoi rëndësinë e thellimit të reformave për të maksimizuar përfitimet e procesit të integrimit në BE, përfshirë heqjen e pengesave për rritjen e bizneseve, përmirësimin e produktivitetit dhe diversifikimin e burimeve të energjisë së rinovueshme, thuhet në raportin e FMN-së
Shifrat e FMN
Rritja ekonomike në Shqipëri në 2024 ishte 3.6%, në 2025 pritet të jetë 3.5%
Borxhi publik në Shqipëri zbriti në 2024 nën 56% dhe pritet që deri në 2029 të ulët nën 50%
Ndërsa inflacioni në 2024 ishte 2.2%, në 2025 pritet të rritet në 2.8%
