Putini ka arritur ta bëjë Kremlinin lojtar kryesor në Lindjen e Mesme duke mbajtur marrëdhënie të ngushta me Iranin, Sirinë dhe Turqinë. Por tensionet po përshkallëzohen, ai duhet të ketë kujdes, thotë Konstantin Eggert.

Sezoni festiv i Presidentit rus Vladimir Putin është trazuar jashtë mase. Së pari, Kongresi amerikan vendosi sanksione kundër kompanive që ndërtojnë tubacionin Nord Stream 2, projekti kyç evropian për energji nga Kremlini.

Pastaj Izraeli, Qiproja dhe Greqia – të gjitha këto kanë marrëdhënie të përzemërta me Moskën – i dhanë një goditje tjetër projektit, duke njoftuar ndërtimin e një tubacioni gazi në Evropë, që mund të minojë përfitimin e Nord Stream-it. Dhe vetëm tre ditë para Krishtlindjes Ortodokse Ruse, amerikanët e goditën me forcë aleatin e Moskës Iranin, duke vrarë në Bagdad gjeneralin Qassem Soleiman.

Sipas burimeve në Moskë, Putini e njihte shumë mirë Soleimanin: ai luajti një rol kryesor në krijimin e aleancës ruso-iraniane që shpëtoi regjimin e Bashar al-Asadit në Siri nga ai që në vitin 2015 dukej si fund i afërt.

Që Presidenti amerikan Donald Trump vuri në shënjestër dikë që shumë e konsideruan figurën e dytë më me ndikim në Iran, pas udhëheqësit shpirtëror Ayatollah Ali Khamenei, duhet ta ketë tronditur Kremlinin dhe të ketë ringjallur fantazmën e një ndryshimi të regjimit që po përgatitet.

Kërcënimi gati i pafshehur i Shtëpisë së Bardhë për të goditur jo vetëm objekte ushtarake dhe ekonomike, por edhe “objektiva kulturorë” në Iran – një referencë jo aq e paqartë për të bombarduar qytetin e shenjtë të Qom-it, ku ndodhet rezidenca kryesore e Khameneit – e shton ankthin.

Synim i përbashkët
Akti gjithashtu i kujton në mënyrë të pakëndshme udhëheqjes ruse se ka një gjë të rëndësishme të përbashkët me pushtetarët në Teheran. Objektivi kryesor i të dyja regjimeve është në fund shumë i thjeshtë – mbijetesa.

Dhe, megjithëse Amerika nuk do (dhe as nuk mundet) ta ndryshojë sistemin politik të Rusisë, vdekja e Soleimanit pa dyshim që do të shihet në Moskë në këtë këndvështrim.

Prirja e papritur e Trumpit për të luajtur lojën politike të simboleve – pesëdhjetë e dy objektivat e përcaktuara iraniane korrespondojnë me numrin e punonjësve të ambasadës amerikane të marrë peng në Teheran në nëntor 1979 me urdhër të Ayatollah Ruhollah Khomeinit – vetëm e shton shqetësimin. E gjithë kjo duhet ta shqetësojë Moskën.

Në vështrim të parë, Rusia do të përfitonte nga një rritje e çmimeve të naftës po të acarohet konfrontimi amerikano-iranian. Padyshim që kjo do të shtynte Teheranin të blejë më shumë armë nga Moska dhe të nënshkruajë më shumë marrëveshje me Rosatom-in, monopolistin e energjisë bërthamore të Rusisë, i cili po ndërton reaktorin Bushehr në brigjet e Gjirit Persik të Iranit.

Por megjithë deklaratat e ashpra të Ministrisë së Jashtme ruse dhe histerisë anti-amerikane dhe pro-iraniane në mediat e kontrolluara nga shteti, në prapaskenë Kremlini duhet të shpresojë që Teherani të japë një përgjigje të kufizuar ndaj vrasjes në Bagdad.

Opsione të kufizuara
Po të zgjedhin konfrontimin iranianët, Presidenti Putin do të ketë dy alternativa – ose t’u qëndrojë besnik aleatëve të tij iranianë çfarëdo që të ndodhë, ose të dalë në heshtje nga skena duke e lënë Teheranin të kujdeset për veten e tij.

Mundësia e parë nënkupton rrezikimin e konfrontimit të drejtpërdrejtë ushtarak me Shtetet e Bashkuara, pothuajse me siguri sanksione të reja (dhe më të ashpra) nga Kongresi Amerikan, duke shkatërruar marrëdhëniet e ndërtuara me dhimbje me sauditët dhe izraelitët. Për më tepër, e gjithë kjo do të ishte e kotë – Irani nuk ka shanse t fitojë në një ndeshje të tillë.

Mundësia e dytë për Putinin është të vështrojë nga larg se si aleatët e tij iranianë dërrmohen ushtarakisht dhe ekonomikisht. Por ajo që është më e keqe është se kjo mund të nënkuptojë edhe ndryshimin e regjimit në Teheran – qeveritë që humbasin luftërat zakonisht nuk fitojnë ndonjë popullaritet.

Shërbimi i sigurisë i gjeneralit të ndjerë Suleimani dhe kolegët e tij të policisë kanë vrarë dhjetëra nëse jo qindra demonstrues antiqeveritarë muajt e fundit. Kremlini mund ta ketë të vështirë – nëse jo plotësisht të pamundur – të bjerë dakord me qeverinë e re, e cila me shumë gjasa do të përpiqet të bëjë paqe me Perëndimin dhe t’i kthejë shpinën Moskës.

Në një rast të tillë, Rusia jo vetëm që do të humbiste një aleat kryesor për mbështetjen e Asadit në Siri, por do të bëhej shumë më pak e rëndësishme për Izraelin (i cili e sheh Putinin si një ndikues te iranianët) dhe sauditët (të cilët në thelb kanë të njëjtin qëndrim). Kjo do të përfshinte edhe Presidentin turk Rexhep Tajip Erdogan, i cili tashmë duket se do të ketë konflikt me Rusinë për Libinë.

Me regjimin iranian të minuar ose shkatërruar masivisht, pozicioni i Moskës në Lindjen e Mesme dhe prestigji personal i Vladimir Putin si autoriteti më i lartë në botë për ndalimin e “ndryshimit të regjimeve” dhe si një njeri që kurrë nuk i lë aleatët në baltë, do të goditej keq dhe do të zbulohej se është më i dobët sesa duket.

Roli i intensifikuar i Rusisë në Lindjen e Mesme tani ka të bëjë vetëm me tërheqjen e vullnetshme të Amerikës nga rajoni, dhe jo me peshën politike, ekonomike dhe ushtarake të Moskës.

Ngatërrestari tani paqebërës?
Presidenti Putin ka çdo arsye që të urojë që iranianët të tërhiqen nga konfrontimi me Shtetet e Bashkuara. Megjithatë, shenjat e para nuk janë inkurajuese.

Me votimin e parlamentit irakian të ndikuar nga Teherani për të dëbuar trupat amerikane nga vendi dhe me Iranin që zyrtarisht e lë Planin Gjithëpërfshirës të Përbashkët të Veprimit të paprekur, dhe në përgatitje për të rivënë në punë centrifugat e tij bërthamore, përshkallëzimi mund të jetë i parashikueshëm. Amerikanët tregojnë pa pushim që “e zotërojnë” përshkallëzimin.

Shansi më i mirë i Putinit për të shmangur këtë dramë është të luajë rolin e paqebërësit – jo vetëm por i shoqëruar nga kancelarja gjermane Angela Merkel dhe Erdogani i Turqisë, të cilët po nxitojnë ta takojnë atë në dy ditët e ardhshme. Berlini dhe Ankaraja nuk duan ta shohin Lindjen e Mesme të shpërthejë dhe do t’i kërkojnë Putinit të përdorë lidhjet e tij të ngushta në Teheran për të arritur një marrëveshje dhe për ta kursyer konfrontimin.

Nëse kjo përpjekje e minutës së fundit nuk do të ketë sukses, burri i fortë i Rusisë mund të kthehet së shpejti në spektator në dramën që ka shkruar deri tani – por që mund ta ketë të pamundur ta përfundojë.

Irani bëri realitet kërcënimet e ditëve të fundit. Disa raketa kanë goditur dy baza të amerikanëve në Irak. Sulmi hakmarrës iranian ka rritur frikën për një luftë të re të mundshme në Lindjen e Afërt.

Si akt hakmarrës kundër vrasjes së gjeneralit me influencë të Iranit, Khasem Soleimani në Irak nga drone amerikane, Irani ka vënë në shënjestër trupat amerikane në Irak. Me raketa janë sulmuar dy nga bazat amerikane që përdorin amerikanët në Irak.

Pas sulmit ka reaguar presidenti Trump, i cili shkruan në Twitter se “çdo gjë është në rregull”. Edhe një përfaqësues i qeverisë amerikane në një reagim të parë ka thënë, se sulmet nuk kanë shkaktuar dëme të mëdha.

CNN ka raportuar, se ushtarët amerikanë të stacionuar në Irak kanë qenë të informuar për sulmet. Falë një sistemi të hershëm alarmi, ushtarët kishin kohë të largoheshin nga zona e rrezikut e të futeshin në bunkerë mbrojtës. SHBA kanë kërcënuar më parë se do të kundërpërgjigjen me sulme masive, nëse Irani sulmon.

Kurse mediat iraniane bëjnë fjalë për 80 “terroristë të vrarë” amerikanë dhe se janë hedhur në Irak 16 raketa. Sipas mediave iraniane, baza Ail al-Asad në Irak është shkatërruar plotësisht.

Krahas bazës Ain al-Asad, sipas të dhënave të Pentagonit, është vënë në fokus të sulmeve iraniane edhe një bazë në zonën kurde të Irakut, në Erbil. Aty janë të stacionuar edhe ushtarë gjermanë. “Jemi në kontakt me ushtarët. Ata janë në gjendje të mirë”, është shprehur për mediat një zëdhënës i misionit.

Një aeroplan ukrainas me 176 njerëz në bord, u rrëzua të mërkurën afër aeroportit Imam Khomeini në Teheran, njoftuan televizioni shtetëror iranian dhe udhëheqësit ukrainas.

Aeroplani Boeing 737, pronë e kompanisë Ukraine International Airlines, që ishte nisur për në Kiev, u rrëzua afër aeroportit dhe u përfshi nga flakët. Ambasada ukrainase në Iran, tha se në bazë të hetimeve paraprake, aeroplani kishe probleme teknike dhe rrëzimi i tij nuk ishte pasojë e ndonjë “sulmi terrorist”.

Presidenti i Ukrainës, Volodymyr Zelenskiy, tha se askush nuk ka mbijetuar.
“Ngushëllimet më të sinqerta për të afërmit dhe miqtë e udhëtarëve dhe pjesëtarëve të ekuipazhit”, tha presidenti Zelenskiy në një deklaratë duke shtuar se Ukraina po punon për të marrë vesh rrethanat e rrëzimit të aeroplanit.

Të dhënat e fluturimit tregojnë se aeroplani u ngrit nga aeroporti të mërkurën në mëngjes dhe pothuajse menjëherë e ndali dërgimin e të dhënave, sipas faqes së internetit FlightRadar24.

Televizioni iranian tha se rrëzimi ishte pasojë e problemeve teknike por pa hollësi të tjera. Sipas televizionit shtetëror, një nga dy kutitë e zeza tashmë është gjetur.

Media iraniane citoi një zyrtar të aviacionit të ketë thënë se piloti nuk ishte dërguar ndonjë shenjë emergjence.

Kryeministri ukrainas dhe televizioni shtetëror iranian thanë se 167 udhëtarë dhe 9 pjesëtarë të ekuipazhit ndodheshin në bord. Televizioni iranian tha se 32 nga udhëtarët ishin të huaj.

Rrëzimi ndodhi disa orë pasi Irani ndërmori një sulm me raketa balistike që kishin në shënjestër dy baza në Irak ku janë stacionuar trupa nga Shtetet e Bashkuara, në shenjë hakmarrjeje për vrasjen e gjeneralit të Rojave Revolucionare, Kasem Soleimani.