NATO është trazuar që kur Moska ka thënë, se do të dalë edhe ajo nga pakti i çarmatimit INF, si reagim ndaj daljes së SHBA. Si duhet t’ i përgjigjet Aleanca Veriatlantike rrezikut të raketave ruse? Gjendja është “serioze”, tani duhet menduar për një “botë pa paktin e çarmatimit”, tha Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg. Aleanca transatlantike nuk do që të nxitohet për të gjetur përgjigjen e përshtatshme. Kjo u bë e qartë që në fillim të takimit dyditor të Këshillit të Mbrojtjes së NATO-s në Bruksel, takimin e parë të NATO-s që kur SHBA, e mbështetur nga NATO bëri të qartë në fillim të shkurtit se vetë do të dalë nga Pakti i Çarmatimit INF të lidhur me Rusinë, për raketat me rreze të mesme veprimi, të afta për t’u përdorur si armë atomike.
Përjashtohet mundësia e garës së armatimeve?
Në momentin aktual, thotë ministrja gjermane e Mbrojtjes Ursula von der Leyen, Aleanca nuk punon as për të përjashtuar, as për të vendosur hierarki, as për të përfshirë. Shumë më tepër duhet lënë kohë për të diskutuar, për të vendosur në tavolinë një “propozim të arsyeshëm dhe të mençur”. Ministrja e Mbrojtjes nuk e përjashton hë për hë mundësinë e një përforcimi atomik të Europës: “Pikërisht, meqenëse ndodhemi në fillim të diskutimit është e rëndësishme që të mos fillojmë të hierarkizojmë ose të nxjerrim jashtë pika të veçanta, por të vendosim në tavolinë vërtet të gjithë gamën e çështjeve.”
Për maturi në reagimet ndaj daljes prej marrëveshjes, e cila që prej 1987 ka parashikuar ndalimin e armëve atomike me rreze të mesme veprimi që ndizen nga toka, përpiqet edhe ambasadorja amerikane Kay Bailey Hutchison, e cila në bisedë me Deutsche Wellen thotë: “Ne nuk kemi si synim që të krijojmë diçka të re në Europë. Aq më tepër atomike”. Kështu ajo konfirmon linjën aktuale të NATO-s. Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg thekson në takimin e ministrave të Mbrojtjes së NATO-s, se nuk synohet operimi i “përforcimit atomik me mbështetje nga toka në tokën europiane”.

NATO kërkon maturi
Në rrethet e NATO-s thuhet se Aleanca do këshillohej keq, nëse do të përgjigjej me shpejtësi ndaj sjelljes së Rusisë. “Politikën ‘Raketat me raketa’, nuk e kemi ushtruar as në të kaluarën”, thotë Stoltenberg. Njëkohësisht Sekretari i Përgjithshëm thotë, se NATO ndodhet në një “proces të vazhdueshëm të përshtatjes”. Nëse Rusia nuk i kthehet Paktit të Çarmatimit, “NATO duhet të përgjigjet”. Çfarë do të thotë kjo konkretisht, mbetet e hapur.
Por i qartë është plani kohor. SHBA kanë njoftuar për një afat gjashtëmujor daljeje nga Pakti INF, thotë një zëdhënës i NATO-s. Kjo i jep kohë Moskës, që të kthehet tek Pakti. Deri në muajin gusht, Rusia ka shansin “të marrë një herë frymë mirë”, thonë diplomatët e NATO-s. SHBA kanë “marrë frymë thellë shumë herë”, duke patur parasysh shkeljet, që Rusia i ka bërë Paktit të Çarmatimit.
Gjashtë muaj kohë për të marrë frymë
Bëhet fjalë për zotërimin e sistemit me rreze të mesme veprimi SSC-8 (tipi 9M729). Ky sistem është në gjendje të hedhë në ajër raketa, që mund të jenë të pajisura me kokën e një rakete atomike dhe që mund të shkojë më shumë se 2000 kilometra larg. Pakti i çarmatimit ndalon raketat atomike me rreze të mesme veprimi me distanca 500 deri 5500 kilometra. Rusia e ka dhënë radiusin maksimal të SSC-8 me 480 kilometra, pak më poshtë se sa kufiri i lejuar. NATO, thotë se “ka arsye të mira për të menduar se këto të dhëna nuk janë të sakta”.
Të dhënat e muajve të fundit tregojnë, thotë Stoltenberg, se Rusisë i kërkohet urgjentisht që t’i kthehet kuadrit të paktit, domethënë që të shkatërrojë sistemin e përmendur me rreze të mesme veprimi. Njëkohësisht kërkohet që kontaktet diplomatike të mbesin. Pak vëmendje ministrat e NATO-s i kushtuan kësaj here buxhetit të mbrojtjes.
Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, tregohet i kënaqur, ndryshe nga herët e tjera kur buxheti ka qenë arsye për grindje të vërteta. “Të gjith anëtarët e NATO-s kanë dhënë më shumë para për mbrojtjen”, tha Stoltenberg. Gjashtëmbëdhjetë anëtarë do të arrijnë deri në vitin 2024, synimin e deklaruar për të dhënë për mbrojtjen dy përqind të prodhimit të brendshëm bruto. Gjermania, e cila planifikon 1,5 përqind nuk është pjesë e tyre.

Udhëheqësit e institucioneve të Kosovës dhe delegacioni i saj për bisedime me Serbinë u mblodhën të mërkurën për të diskutuar një platformë bisedimesh dhe letrën e zyrtarëve amerikanë që paralajmërojnë masa të reja ndaj Kosovës nëse ajo nuk pezullon tarifat ndaj mallrave serbe.
Udhëheqësit e institucioneve nuk komentuan takimin, ndërsa Shpend Ahmeti, njëri nga drejtuesit e delegacionit për bisedime tha se ka kërkuar “që mos ta lëmë njëri tjetrin të vetëm në këto tema, nuk mund ta lëmë vetëm kryeministrin në këtë çështje, sepse presioni po shkon drejt te ai. Nëse marrim vendim bashkë ta mbajmë taksën të bëhemi të gjithë, e nëse vendosim ta heqim, të bëhemi të gjithë bashkë. Unë mbetem i bindur se kjo nuk rrezikon marrëdhëniet tona me Shtetet e Bashkuara”.
Një ditë më parë Kosova mori një letër të nënshkruar nga Matthew Palmer, zëvendës ndihmës sekretari i shtetit, Laura Cooper, zëvendës ndihmëse e sekretarit të Mbrojtjes dhe John Erath, zëvendës drejtori për Çështje të Evropës në Këshillin e Sigurisë Kombëtare, në të cilën shprehet keqardhja për refuzimin e deritashëm të Kosovës për të dëgjuar këshillat amerikane.
Në letër mes tjerash theksohet se “Kosova nuk ka mik më të mirë sesa Shtetet e Bashkuara. Ne kemi punuar për kaq shumë vite për të realizuar një të ardhme për popullin e Kosovës, në mënyrë që ai të jetojë ashtu siç ka zgjedhur, në paqe. Lufta e Kosovës për liri ka mbetur në mendjen e amerikanëve. Mijëra diplomatë amerikanë dhe ushtarë janë përfshirë personalisht në përpjekjet për të ndërtuar një të ardhme për Kosovën. Është e pabesueshme që pas gjithë çfarë kemi bërë bashkë, Kosova e vlerëson miqësinë tonë aq ulët sa të injorojë këshillat tona”, theksohet mes tjerash në letër.

Në muajin nëntor Kosova vendosi tarifa prej 100 për qind ndaj mallrave nga Serbia për shkak të, siç është thënë, qasjes agresive të Beogradit ndaj shtetësisë së Kosovës. Beogradi ndërkaq e ka kushtëzuar vazhdimin e bisedimeve me heqjen e tarifave, duke bërë që procesi të mbetet i pezulluar.
Kryeministri Ramush Haradinaj, ngul këmbë që tarifat të mbahen deri në një marrëveshje përfundimtare me Serbinë, ndërsa presidenti Hashim Thaçi dhe kryetari parlamentit, Kadri Veseli, kërkojnë që të dëgjohen aleatët dhe ato të pezullohen.
Presidenti Thaçi, i cili u takua të mërkurën me ambasadorin amerikan Philip Kosnett, tha se janë pajtuar se është thëlbsore “është të largohen të gjitha pengesat për vazhdimin e dialogut me Serbinë dhe t’i hapet rrugë marrëveshjes paqësore. Partneriteti dhe miqësia me Shtetet e Bashkuara të Amerikës është jetësore për Kosovën. Kosova ka arritur kaq larg falë përkrahjes së gjithanshme të Shteteve të Bashkuara”, thuhet në një komunikatë të zyrës së presidentit Thaçi.
Tash për tash nuk është e qartë se cila do të jetë rrugëdalja nga situata e krijuar që shënon edhe rastin e parë kur Shtetet e Bashkuara kanë ndërmarrë dhe kanë paralajmëruar veprime dënuese për Kosovën.
Në letrën e zyrtarëve amerikanë shpjegohet se për shkak të qasjes së Kosovës, është vendosur që të anulohet vizita e planifikuar e Gjeneralit(Timothy) Orr nga Garda Kombëtare e Iowa-s, në Kosovë dhe se do të shihen me kujdes “aspektet e tjera të bashkëpunimit”.
Garda Kombëtare e Iowas ka luajtur rol të jashtëzakonshëm në ngritjen e mundësive vepruese të Forcës së Sigurisë së Kosovës shndërrimi i së cilës në ushtri është mbështetur nga Shtetet e Bashkuara, por ka nxitur pakënaqësi tek një pjesë e aleatëve të NATO-s.
Ministrat e Mbrojtjes së vendeve anëtare të aleancës që filluan takimin dyditësh të mërkurën në Bruksel, pritet që të enjten të shqyrtojnë shkallën e angazhimit me Forcën e Sigurisë së Kosovës, meqë një pjesë e aleatëve mendojnë se “ishte kohë e gabuar shndërrimi i saj në ushtri”.
Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg ritheksoi të mërkurën se kjo Forcë nuk mund të shkojë në veriun e Kosovës pa lejen e komandantit të forcave paqeruajtëse të KFOR-it, misioni i të cilave do të vazhdojë të mbetet i pandryshuar.

Presidenti Donald Trump këmbëngul se muri në kufirin me Meksikën do të ndërtohet, edhe në se Kongresi nuk i miraton të gjitha fondet që ai kërkon. Udhëheqësit në Kongres thanë të martën se kanë arritur një marrëveshje për buxhetin federal dhe po i kërkojnë Presidentit që ta nëshkruajë atë. Zoti Trump tha se ai nuk është i kënaqur me marrëveshjen, por do të marrë një vendim për miratimin e saj pasi të njihet me hollësitë. Siç njofton korrespondetja e Zërit të Amerikës, Zlatica Hoke, të dyja palët kanë bërë lëshime për të bërë të mundur marrëvrshjeen mbi buxhetin.
Marrëveshja e kompromisit nuk përfshin 5,7 miliardë dollarët që kërkoi Presidenti Trump për ndërtimin e një muri të ri prej 350 kilometrash, por ajo përfshin 1.4 miliardë dollarë për një gardh prej çeliku prej 90 kilometrash, që do t’i shtohet gardhit ekzistuese prej rreth 1 mijë e 100 kilometrash.
“Nuk jam i kënaqur me marrëveshjen. Nuk e bën punën e duhur, por unë do të gjej fonde të tjera, dhe ne kemi për të ndërtuar njëmur të mrekullueshëm, të fortë, që nuk do t’i lejojë kriminelët, trafikantët e drogës dhe drogat të hyjnë në vendin tonë.” – tha Presidenti.
Kryetari i shumicës në Senat Mitch McConnell shprehu optimizëm për marrëveshjen:
“Unë mendoj se kemi një marrëveshje të mirë. Kryetarja e Dhomës së Përfaqësuesve Nancy Pelosi tha se nuk do të jepet asnjë dollar për murin. Ndoshta tani do të kemi një diskutim se si do të jetë muri apo gardhi…demokratët kërkonin përmirësimin e qendrave të ndalimit… Mendoj se presidenti ja doli…”.

Kryetari i pakicës në Senat Chuck Schumer i bëri thirrje Presidentit ta nënshkruajë marrëveshjen:
“Presidenti nuk duhet të bëjë të njëjtin gabim që bëri dy muaj më parë, kur patëm një marrëveshje dypartiake dhe ai nuk e nënshkroi, gjë që solli mbylljen e qverisë,”- tha ai.
Presidenti Trump tha të martën se nuk do të ketë një tjetër mbyllje të qeverisë:
“Nuk besoj të kemi një tjetër mbyllje të qeverisë. Nuk do ta bëja këtë. E patëm një mbyllje, për fajin e demokratëve.”
Por ai tha se do të shyqrtonte çdo mundësi për ndërtimin e murit, përfshirë deklarimin e gjendjes së emergjencës kombëtare në kufi, për marrjen e fondeve të nevojshme. Deklarimi i situatës emergjente mund të ndeshet me sfida ligjore, që do ta vononin ndërtimin e murit. Por Presidenti ka privilegjin e ekzekutivit për të marrë disa nga fondet e emergjencës, në se e sheh të nevojshme, tha senatori demokrat Joe Manchin i Virxhinias Perëndimore.:
“Do të shpresoja që ai të mos i marr fondet nga fusha të nevojshme, si përmbytjet apo zjarret masive, apo çdo lloj katastrofe tjetër; ka disa fusha të tjera, që nuk janë aq të nevojshme dhe besoj se ai këtë mundësi është duke shqyrtuar,”- tha zoti Manchin.
Detajet e marrëveshjes për sigurinë e kufirit mbeten për t’u bërë publike dhe ligji duhet miratuar nga të dyja dhomat e Kongresit para se t’i shkojë për firmë presidentit.