28.5 C
Tirana
E shtunë, 16 Gusht, 2025
type here...

Do të ketë ekstradime deputetësh të dënuar?

Grupi parlamentar i Partisë Demokratike depozitoi sot në Prokurori kërkesën për kontrollin e të dhënave të dekriminalizimit për deputetin Aqif Rakipi dhe për deputetin Gjetan Gjetani, lidhur me dyshime për fshehjen e të dhënave për aktivitet kriminal, që sipas ligjit për dekriminalizimin duhej t’i pengonte për të marrë poste publike apo për t’u zgjedhur.
Denoncime nga publiku dhe partnerët pranë Partisë Demokratike përbëjnë indicie për të verifikuar nëse të dy këta deputetë kanë fshehur rekorde kriminale në të kaluarën e tyre në lidhje me aktivitete të paligjshme të kryera në Itali.
Partia Demokratike është e vendosur në betejën e saj për të luftuar krimin, dhe për të nxjerrë krimin nga Parlamenti dhe institucionet e shtetit. Në të kundërt, lidhur me këto dy raste, por edhe të tjera që po trajtohen nga Partia Demokratike, Edi Rama dëshmon se vazhdon të mbrojë dhe promovojë krimin, se nuk ka vullnet ta zbatojë ligjin e dekriminalizimit, dhe nuk ka vullnet të shkëputet nga krimi dhe aleanca politike me krimin.
Partia Demokratike i kërkon Prokurorisë të veprojë menjëherë e të garantojë zbatimin e dekriminalizimit.
Ndërsa PD kërkonte një hetim të thelluar për dy deputetët, Rama ka thirrur menjëherë në zyrë kreun e Prokurorisë, Llalla. Eshtë e pakuptimtë se si kreu i qeverisë të thërrasë në mënyrë urgjente kryeprokurorin për një kërkesë për hetim që ka bërë PD, në një kohë që ligji është mjaft i qartë në këtë pikë. Një takim i tillë duket si një mjet presioni ndaj Prokurorisë për të mos zbardhur të vërtetën e deputetit Rakipi. Rama është i njohur për lidhjet me krimin dhe inkriminimin e Parlamentit si dhe për bllokimin e të gjitha institucioneve për të mos lejuar kapjen e këtyre kriminelëve nga ligji i dekriminalizimit. Të njëjtën strategji Rama e përdori edhe për kryebashkiakun e Kavajës, megjithëse dokumentat e gjykatave Italiane ishin të qarta si rrezja e diellit në atë rast.
Duket se Rama po përdor të njëjtën strategji edhe në rastin e deputetit Rakipi. Ai ka kërkuar sot shpjegime nga Kryeprokurori për rastin e Rakipit, por jo për deputetin tjetër të PS, Gjetani për të cilin PD po ashtu ka kërkuar një hetim të thelluar. Ndërsa Prokuroria ka lëshuar një deklaratë zyrtare për këtë takim, ajo që mungon është deklarata e Kryeministridë për takimin me Kryeprokurorin. Sikurse mund të konstatohet në deklaratën e Prokurorisë, Rama është interesuar vetëm për hallin e “Qifes”, por jo për deputetin tjetër të PS, Gjetani. “Në fokus të takimit ishte diskutimi mbi kërkesën e subjektit politik, Partia Demokratike, lidhur me verifikimin e thelluar në kuadër të ligjit të njohur si “Për Dekriminalizimin”, për deputetin e Kuvendit të Shqipërisë, zotin Aqif Rakipi”, thuhet në reagimin e Prokurorisë. Si është e mundur që kreu i qeverisë të thërrasë në takim Kryeprokurorin vetëm për njërin nga deputetët për të cilin opozita kërkon hetim të plotë? Eshtë e qartë se kemi të bëjmë me një ndërhyrje direkte të Ramës në hetimet e Prokurorisë dhe kjo do të ishte e dëshmueshme penalisht. Burime të hetimeve nga strukutura të specializuara kanë bërë të ditur se pritet që të ketë edhe ekstradime të deputetëve që mund të kapen nga ligji i dekriminalizimit dhe që janë të dënuar në vendet e BE. Për këtë kërkohet me forcë edhe një mbështetje e plotë e hetimeve të pavarura dhe pa ndikuara nga presionet e qeverisë dhe grupeve kriminale ndaj Prokurorisë.

 

Dhomat e Tregtisë kundër ligjit të ri për anëtarësimin me tarifë

Përfaqësues të Dhomave të Tregtisë e kanë kundërshtuar gjatë anëtarësimin në Unionin e Dhomave, e parashikuar kjo në projektligj. Në prezantimin e projektligjit pranë Komisionit të Veprimtarisë Prodhuese, Tregtisë dhe Industrisë, Alketa Uruçi, anëtare e Dhomës Amerikane të Tregtisë u shpreh se, kjo është një kosto për biznesin, i cili detyrohet të bëj një pagesë vjetore prej 25% të fondeve, duke e quajtur këtë barrë shtesë.
“Nuk është në pajtim me parimet e përgjithshme kushtetuese që një subjekt, apo qoftë edhe një individ të regjistrohet në shoqatën që ai dëshiron dhe ku ndihet i përfaqësuar. Dhe së dyti është një kosto shtesë për biznesin, i cili është i detyruar që të bëjë një pagesë për një dhomë tregtie ku është i detyruar të regjistrohet, pa vullnetin e tij”, tha Uruçi.
Por për Kryetaren e Unionit të Dhomave të Tregtisë, Ines Muçostepa, ky ligj i ri është një domosdoshmëri për ekonominë e vendit. Pro kësaj nisme ishin edhe organizatat e biznesit. “Mendoj që të gjithë personat këtu në sallë tashmë janë shumë të qartë për rëndësinë e një ligji të Dhomave të Tregtisë apo për organizimin e sipërmarrjes. Ne vetë si dhoma tregtie kemi kohë që mendojmë që organizimi i institucionit të sipërmarrjes është goxha i rëndësishëm për të gjithë ne, jo vetëm ne si dhoma tregtie, por edhe për të gjitha shoqatat apo dhomat mikse që janë këtu mes nesh”, u shpreh Muçostepa. Sipas projektligjit, dhomat transferojnë pranë bashkimit të Dhomave të Tregtisë dhe Industrisë 25% të fondeve të mbledhura nga kuota e anëtarësimit brenda datës 15 prill të çdo viti.

Të fundit në botë për cilësinë e hekurudhës

Shqipëria u rendit e fundit në botë në Indeksin e Konkurrueshmërisë Globale për cilësinë e hekurudhave, sipas Forumit Ekonomik Global. Ndër vendet që kanë një sistem hekurudhor, Shqipëria u klasifikua e fundit në botë, në vendin e 101 për cilësinë shumë të dobët të transportit. Teksa bota po shkon drejt modernizimit të hekurudhës me linjat të shpejta të transportit, Shqipëria ende nuk ka trase funksionale.
Rrjeti hekurudhor i vendit dominohet nga investimet e periudhës së komunizmit dhe në pjesën dërrmuese të tij nuk është funksional. Për më tepër ky rrjet i zhvilluar në atë kohë në funksion të strukturës së ekonomisë së brendshme nuk i shërben më nevojave të kohës. Gjatë dy dekadave të fundit qeveritë shqiptare janë angazhuar të modernizojnë linjën e transportit hekurudhor Tiranë-Durrës me një degëzim nga Rinasi.
Është një investim që kushton në total 81.5 milionë euro. Pjesa më e madhe tashmë është siguruar nga institucionet financiare ndërkombëtare, ndërsa pritet që qeveria shqiptare të përmbushë edhe ajo detyrimin për pjesën e mbetur prej 11 milionë eurosh. Studimi i fizibilitetit ka treguar se ndërtimi i segmentit Tiranë–Durrës–Rinas do të zgjasë mbi 3 vjet. Parashikohet që të transportohen në vit rreth 1.4 milionë pasagjerë. Kjo nisur edhe nga fakti që në zonën industriale Tiranë–Durrës realizohet edhe pjesa më e madhe e aktivitetit ekonomik. Sektori hekurudhor ka përjetuar rënie të vazhdueshme në 10 vitet e fundit. Ai mund të përshkruhet si sektori më pak i zhvilluar dhe më pak tërheqës në Ballkanin Perëndimor (së bashku me sektorin hekurudhor të Kosovës).
Rrjeti hekurudhor në Shqipëri është ndërtuar në periudhën 1946–1986, kryesisht për t’i shërbyer industrisë. Në total, rrjeti hekurudhor ka një gjatësi prej 420 km. Shërbimi i udhëtarëve financohet nga shteti. Mallrat kryesore të transportuara në rrjetin shqiptar janë: skrapi, sheqeri, vaji, lëndët e para për ndërtim dhe ato industriale. Investimet në këtë rrjet janë të papërfillshme dhe shpjegojnë edhe gjendjen në të cilën ndodhet sot. Hekurudha shqiptare është duke synuar zbatimin e një programi investimi për një periudhë 8 deri në 10-vjeçare, që do të rivendoste rrjetin në kushte normale pune, të krahasueshme me ato në vendet e tjera të rajonit të Ballkanit Perëndimor.
Kapitali i sektorit privat nuk shihet si një alternativë e mundshme investimi në periudhën afatshkurtër, ndërsa skema koncesionare e tipit PPP do të kërkonte: një shpërndarje të balancuar të rreziqeve ekonomike; kredi dhe garanci nga BE-ja; mungesë të rreziqeve politike; kuadër ligjor dhe zbatim efikas; staf të trajnuar; projekte tranzitore.
Në fund të vitit 2016, të ardhurat e Hekurudhës Shqiptare ishin në total 564 milionë lekë, (të ardhurat e shfrytëzimit plus të tjera), apo rreth 4.1 milionë euro, me një rënie prej 27% në raport me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar. Për shkak të vjetërimit të tejskajshëm të mjeteve, kompania ka një normë mjaft të lartë amortizimi, teksa zhvlerësimi i aktiveve afatgjata ishte 525 milionë lekë, pothuajse sa të ardhurat.
Duke i shtuar amortizimit të lartë edhe shpenzimet e personelit prej rreth 400 milionë lekësh (plus 27 milionë lekë shpenzime financiare), kjo ka bërë që kompania të rezultojë me humbje të mëdha, në 538 milionë lekë në vitin 2016 (rreth 4 milionë euro). Megjithatë, për shkak të reduktimit të shpenzimeve të personelit dhe rënies fortë të shpenzimeve për interesa, humbjet janë ulur me 32 për qind. Aktualisht Hekurudhat shqiptare konsiderohen një “gropë e zezë” në buxhet, pasi subvencionohet pothuajse çdo vit. Prej vitesh, ajo rezulton me humbje të mëdha dhe humbjet e akumuluara në kapitalin e kompanisë ishin 4.6 miliardë lekë, apo rreth 33 milionë euro./Monitor

Rritet numri i moshave të treta, ulet numri i lindjeve

Ndërsa numri i personave të moshës së tretë po rritet me ritme të shpejta dhe ai i lindjeve po ulet, Shqipëria po përballet me fenomenin e plakjes së popullsisë. Të dhënat tregojnë se nga viti 2000 e deri sot, popullsia mbi 80 vjeç është gati dyfishuar. Kur hyri mijëvjeçari i ri, në Shqipëri numëroheshin 38 mijë e 500 persona të moshës mbi 80 vjeç. Në ditët e sotme kjo grupmoshë thuajse është dyfishuar dhe sipas të dhënave të Institutit të Statistikave numërohen 69 mijë e 190 persona apo 2% e popullsisë së vendit. Plakja e popullsisë, një fenomen që po vërehet shumë kohët e fundit, ka pasoja ekonomike dhe jo vetëm. Së pari, me plakjen fillojnë dhe problemet me shëndetin. Rreth një e treta e popullsisë mbi 65 vjeç raportojnë se vuajnë nga një apo më shumë sëmundje. Gjatë periudhës janar – gusht 2017 importet e produkteve farmaceutike shënuan rritje vjetore 14% në vlerë dhe 7% në sasi. Shtimi i numrit të të moshuarve – shpjegojnë farmacistët – rrit sasinë e konsumit të ilaçeve për tensionin, zemrën, parkinsonin, etj. Moshat e thyera shpesh vuajnë më shumë se nga një sëmundje kronike, ndaj dhe ata janë kontingjenti më i madh i blerjes të medikamenteve. Së dyti, plakja e popullsisë ndikon në uljen e produktivitetit dhe rrit kërkesën për shërbime më të specializuara që mosha e tretë kërkon.

Më shumë shpenzime për pensione

Plakja e popullsisë sot është një fenomen botëror dhe një nga arsyet kryesore të reformimeve të skemave të pensionit. Vende të ndryshme e kanë adresuar në mënyra të ndryshme problemin, që nga krijimi i incentivave për rritjen e lindshmërisë, duke rritur shpërblimet, subvencionet e familjeve me shumë fëmijë, njohje ose dhurim të periudhave të sigurimit për çdo fëmijë ose kohës së kujdesit ndaj fëmijës, rritjes së moshës së daljes në pension ku disa vende po e rrisin deri në 70 vjet. Shpenzimet për pensione për vitin 2016 shënuan rritje vjetore me 5,6%. Në fillim të vitit 2017, popullsia e vendit sipas INSTAT ishte 2,876,591 persona, ndërsa numri i pensionistëve në këtë vit, sipas ISSH, ishte 611,544. Për rrjedhojë, të moshuarit në moshë pensioni, përbënin 24% të popullsisë së vendit.

Rritja e jetëgjatësia, faktor kryesor

Sipas studimeve më të fundit, një ndër arsyet kryesore të rritjes së kësaj grupmoshe është rritja e jetëgjatësisë. Me përmirësimin e kushteve të jetesës, përmirësimin e të ushqyerit, por edhe me një akses më të gjerë te shërbimet shëndetësore, është rritur dhe jetëgjatësia e popullsisë. Në vitin 2000, sipas të dhënave nga Banka Botërore, një shqiptar jetonte mesatarisht 74 vite e dy muaj, ndërsa sot mosha e pritur llogaritet të jetë 78 vite e nëntë muaj.

Fenomeni i plakjes në Europë

7.3 milionë njerëz të moshës mbi 80 vjeç përllogaritet se jetojnë sot në Bashkimin Europian, 7 milionë më shumë se dhjetë vjet më parë. Rritja e popullsisë së moshuar në BE nga 4.1 për qind në 2006-ën në 5.4 për qind në 2016-ën do të thotë se një në 20 persona që jetojnë në BE është mbi 80 vjeç. Plakja e popullsisë është, së paku, rezultat i rritjes së jetëgjatësisë. Jetëgjatësia e tetëdhjetëvjeçarëve u rrit nga 8.4 vite në 2005 në 9.2 vite në 2015-ën. Megjithëse numri i grave mbi 80 vjeç u tkurr nga 2006-ta në 2016-ën, ato ende përgjigjen për dy të tretën e popullsisë (64%) e popullsisë së moshuar në BE, raporton Eurostat në ditë e të moshuarve.

Më të moshuarit jetojnë në Itali dhe në Greqi

Përqindjen më të lartë të moshës mbi 80 vjeç e kanë shtetet në Jug të Europës, ku përqindjet më të larta janë regjistruar në Itali 6.7%, në Greqi 6.5%, Spanjë 6% dhe Portugali 5.9%. Këto vende ndiqeshin nga Gjermania me 5.8% të totalit të popullsisë mbi 80 vjeç. Popullsia mbi 80 vjeç ka shënuar vazhdimisht rritje në BE që nga 2006.

Pagat e ulëta lënë të pakënaqur 64% të punonjësve në Shqipëri dhe Kosovë

Një sondazh i publikuar të mërkurën zbuloi se vetëm 37 për qind e të punësuarve në Kosovë dhe Shqipëri ishin të kënaqur me punën e tyre, ndërsa paga, respektimi nga punëdhënësi dhe puna jashtë orarit ishin shqetësimet kryesore. Vetëm 37 për qind e shqiptarëve dhe kosovarëve janë të kënaqur me punën e tyre, zbuloi një sondazh mbi nivelin e kënaqësisë në punë, i realizuar për herë të parë në Shqipëri dhe Kosovë. Sondazhi zbuloi gjithashtu se 53 për qind e punonjësve ishin të pakënaqur nga puna që bënin dhe 11 për qind shumë të pakënaqur. Anketimi përfshiu 1,429 persona të marrë si shembuj studimi në qytete të ndryshme të të dyja vendeve dhe u krye nga EP & Partners Consultancy shpk (EPPC).
Synimi i studimit ishte të kuptohej perceptimi i kënaqësisë nga puna të të anketuarve, ku pjesëmarrësit u pyetën sa ishin të kënaqur nga puna aktuale dhe sa shanse kishte që brenda një viti të kërkonin punë diku tjetër. Pra, shqiptarët dhe kosovarët kanë 16 për qind më shumë pakënaqësi nga puna që bëjnë krahasuar me nivelin e pakënaqësisë në botë që është 48 për qind.
Punonjësit me përvojë dhe me paga të larta dhe të mesme përfitonin kënaqësinë më të lartë nga puna. Të rinjtë janë më të pakënaqur nga puna, si dhe ata me paga të ulëta. 52% e të anketuarve u përgjigjën se po peshonin të kërkonin një punë të re, ku pretendimi për një pagë më të mirë është faktori më i rëndësishëm.
Kjo shifër në shkallë botërore, është disi më e lartë, në 55 për qind. Ndërsa paga sipas sondazhit është arsyeja kryesore pse të anketuarit kërkojnë punë të re dhe njëkohësisht më të kënaqur nga puna që kanë, pesë aspektet më të rëndësishme të punës ishin gjithashtu: vlerësimi për punën për 71 për qind të të anketuarve; respektimi i punonjësve në punë, siguria si dhe atmosfera në vendin e punës. Studimi i tregut të punës nga EP & Partners Consultancy shpk (EPPC) në Kosovë dhe Shqipëri zbuloi gjithashtu pretendime nga punonjësit për mosrespektim të Kodit të Punës në të dyja vendet.
“Të anketuarit shprehen të pakënaqur për faktin se një numër i tyre nuk kanë kontrata pune dhe aty ku kanë, në disa raste nuk respektohen”, thuhet në sondazh. Shqiptarët dhe kosovarët janë gjithashtu të shqetësuar nga orari i zgjatur i punës (i papaguar) si dhe mungesa e pushimeve në fundjavë dhe në ditët e festave zyrtare.

Sistemi bankar dikton zhvillimin e sektorit privat

Sektori financiar në Kosovë vazhdimisht vlerësohet të jetë i qëndrueshëm. Por, përveç rritjes së kapitalit, përfitimeve për vetë bankat komerciale që veprojnë në Kosovë, mbetet çështje debati se sa ka ndikuar ky sektor në zhvillimin e përgjithshëm ekonomik dhe fuqizimin e sektorit privat.
Zyrtarë të qeverisë dhe përfaqësues të komunitetit të biznesit japin vlerësime të ndryshme rreth ndikimit të sistemit bankar në rritjen ekonomike.
Sistemi bankar në Kosovë përbëhet nga 11 banka komerciale dhe 14 institucione mikrofinanciare me kapital privat të huaj dhe vendor.
Ish-guvernatori i Bankës Qendrore të Kosovës, aktualisht ministër i Financave në Qeverinë e Kosovës, Bedri Hamza, tha për Radion “Evropa e Lirë” se, sektori financiar ka qenë një ndër kontribuesit kryesor të rritjes ekonomike të vendit në vitet e fundit.
“Nëse kemi një rritje të kreditimit mbi 10 për qind, kjo nënkupton se çdo vit kemi pasur shtesë një lloj infuzioni në ekonomi me mbi 200 milionë euro. Dhe është një ndër kontribuesit kryesor. Unë uroj dhe besoj që do të vazhdojë të zhvillohet suksesshëm”, thotë ministri Hamza.
Në anën tjetër, përfaqësues të komunitetit të biznesit theksojnë se kreditë e bankave, në një mënyrë dhe në një masë kanë ndikuar në zhvillimin e proceseve ekonomike, por edhe kanë penguar zhvillimin e tyre për shkak të normave të larta të interesit.
Agim Shahini kryetar i Aleancës Kosovare të Biznesit tha për Radion “Evropa e Lirë” se 25 për qind e kompanive të shuara, si arsye i kanë potencuar kamatat e larta të kredive.
“Një nga pesë problemet rreth asaj se pse janë shuar bizneset në Kosovë vazhdimisht rezulton, se është interesi i lartë, profitet e bankave kanë shkuar në dëm të biznesit dhe ka ardhur deri tek mbyllja e tyre”.
“Krahasuar me vendet e tjera, sistemi bankar dhe politikat e tyre të brendshme ndaj bizneseve janë më të shtrenjtat në Ballkanin Perëndimor”, thekson Shahini.
Ai thotë se, bankat kanë paraqitur produkte të llojllojshme në treg, por politikat janë jo të favorshme për bizneset.
“Kjo është një sfidë për bizneset, të cilat nuk po zhvillohen në ritmin e dëshiruar. Po të ishte interesi bankar i ulët, sikurse në vendet perëndimore nga edhe vijnë bankat që operojnë në vendin tonë, ose një mbështetje më korrekte ndaj bizneseve, me siguri që edhe bizneset do të zhvilloheshin më shumë, por edhe bankat do të shtriheshin më shumë dhe qytetarët do t’u besonin më shumë atyre”, thotë Shahini.
Ndryshe, vitet e fundit kamatat për kredi në institucionet financiare në Kosovë kanë shënuar ulje nga dyshifrore në njëshifrore.
Aktualisht normat efektive të interesit në bankat komerciale sillen nga 6 deri në rreth 8 për qind, varësisht nga banka dhe lloji i kredisë.
Ministri Hamza, ndërkaq thotë se pritet që në të ardhmen të ketë ulje të normave të interesit.
“Normat e interesit kanë pas një zvogëlim bukur të madh, për katër vitet e fundit mund të them se ndoshta rreth 50 për qind janë zvogëluar këto norma”.
“Jemi në nivel me vendet e rajonit. Por, them se me eliminimin e disa pengesave ka një hapësirë për një ose dy pikë të përqindjes të ulen normat e interesit në favor të sektorit privat dhe qytetarëve të Kosovës”, tha Hamza.
Në sektorin bankar për rreth 10 për qind ka pasur rritje të kredive. Vlera e kredive ka arritur në rreth 2.4 miliardë euro, mbi 1.5 miliardë euro janë kredi për ndërmarrje, kurse shuma e depozitave ka arritur në mbi 3 miliardë euro.

Banka e Lindës, reagon FMN: Jo licenca për banka të dyshimta

Skandali i parave të dyshimta të bankës së Lindës, “ABI Bank” tani konfirmohet edhe si një shqetësim i institucioneve ndërkombëtare të financave që menaxhojnë Shqipërinë. Në raportin e fundit të Fondit Monetar, ky institucion paralajmëron për rreziqet që mund t’i vijë sistemit nga licencimi i bankave të dyshimta dhe në konflikt interesi. Ndonëse nuk përmendet emri i bankës, dyshimet kryesore shkojnë për bankën qeveritare në bordin drejtues të së cilës është bashkëshortja e Ramës, Linda Rama.
Cilës bankë i referohet FMN? ‘BSH të mos licencojë banka me konflikt interesi’
Fondi Monetar Ndërkombëtar është alarmuar nga zhvillimet e fundit në sistemin bankar, duke i bërë thirrje Bankës së Shqipërisë të mos licencojë banka me konflikt interesi. FMN nuk ka përmendur emra konkrete.
Por deklarata e fortë, vjen vetëm pak kohë, pasi Banka e Shqipërisë licencoi për herë të parë një bankë me origjinë nga parajsat fiskale, në bordin drejtues të së cilës është dhe bashkëshortja e kryeministrit Edi Rama, zonja Lindita Rama.
“Për të ulur rreziqet, Banka e Shqipërisë duhet të sigurohet se bankat e reja që kërkojnë licencë përmbushin kriteret ligjore, zotërojnë eksperiencën e nevojshme bankare dhe përjashtojnë konfliktin e interesit”, deklaroi FMN.
Kjo është hera e parë që FMN flet për konflikt interesi dhe licenca të dyshimta në sektorin bankar. Vitin e kaluar, Banka e Shqipërisë hapi një precedent të rrezikshëm në sistemin financiar, duke licencuar një bankë me pronësi të fshehtë, nga parajsat fiskale.
Të gjitha bankat e licencuara në Shqipëri zotërohen nga grupe të mirënjohura financiare kryesisht nga Europa Perëndimore. Pronësia e tyre është transparente dhe aksionerët që i zotërojnë janë të njohur publikisht.
Por në rastin e “ABI Bank”, çuditërisht kjo traditë u thye, duke ngritur dyshime të forta edhe ligjore për licencimin e bankës në dhjetor të vitit 2015.
Në një nga pikat e raportit përmbledhës pas misionit 2-javor në Tiranë, Fondi Monetar Ndërkombëtar i ka bërë thirrje Bankës së Shqipërisë të mos licencojë banka me konflikt interesi. Edhe pse FMN nuk ka përmendur emra konkretë të bankave, dyshimet janë që institucioni i referohet pikërisht Bankës Amerikane të Investimeve apo siç njihet ndryshe “ABI Bank”. Një deklaratë e tillë, (e rrallë, nëse lexohet arkiva e raporteve periodike që FMN i ka kushtuar Shqipërisë), vjen vetëm pak kohë, pasi Banka e Shqipërisë licencoi për herë të parë një bankë me origjinë nga parajsat fiskale, në bordin drejtues të së cilës është dhe bashkëshortja e kryeministrit Edi Rama, zonja Linda Rama.
“Për të ulur rreziqet, Banka e Shqipërisë duhet të sigurohet se bankat e reja që kërkojnë licencë përmbushin kriteret ligjore, zotërojnë eksperiencën e nevojshme bankare dhe përjashtojnë konfliktin e interesit”, deklaroi FMN. Vitin e kaluar, Banka e Shqipërisë hapi një precedent të rrezikshëm në sistemin financiar, duke licencuar një bankë me pronësi të fshehtë, nga parajsat fiskale. Të gjitha bankat e licencuara në Shqipëri zotërohen nga grupe të mirënjohura financiare kryesisht nga Europa Perëndimore. Pronësia e tyre është transparente dhe aksionerët që i zotërojnë janë të njohur publikisht. Por në rastin e “ABI Bank”, çuditërisht kjo traditë u thye, duke ngritur dyshime të forta edhe ligjore për licencimin e bankës në dhjetor të vitit 2015.

Historia e licencimit të “ABI Bank”

Banka Amerikane e Investimeve zotërohet 100 për qind nga një fond financiar i quajtur Tranzit sh.p.k. Por ky i fundit, zotërohet nga 3 aksionerë, një shtetas shqiptar me emrin Andi Ballta dhe dy fonde të tjera, NCH Balkan Fund dhe New Century Holding. Të dy këto fonde, të cilat zotërojnë 70 për qind të Bankës Amerikane të Investimeve janë të regjistruar në parajsën fiskale të ishujve Cayman. NCH Balkan Fund, L.P. është shoqëri me përgjegjësi të kufizuar e regjistruar në Ishujt Cayman me numër regjistri MC-15214. Në po të njëjtin vend, pra në ishujt Cayman është regjistruar edhe kompania tjetër që ka në bashkëpronësi Tranzit sh.p.k, New Century Holdings XI, L.P e cila ka si numër regjistri CR-10711. Askush nuk e di se kush qëndron pas NCH Balkan Fund dhe New Century Holdings, për shkak të sekretit që ofrojnë parajsat fiskale.

Pikëpyetjet mbi shkeljen e rregullores për dhënien e licencës

Baza ligjore që rregullon licencimin e bankave është “Politika e licencimit të subjekteve bankare”. Në këtë dokument përshtatshmëria e aksionerëve konsiderohet si një nga kushtet kryesore për licencimin e një banke. “Banka e Shqipërisë në shqyrtimin e kërkesave për licencë vlerëson kapacitetet financiare, integritetin dhe reputacionin etik dhe profesional të aksionerëve (themeluesve) të subjektit bankar, për arsye se këto elemente janë të rëndësishme dhe ndikojnë direkt në besueshmërinë e publikut ndaj bankës dhe ndaj sistemit bankar, në përgjithësi”, thuhet në rregulloren e licencimit, e cila ka fuqinë e ligjit. Por vitin e kaluar, rregullorja u shkel, kur BSH dha licencë për një bankë offshore.

Si u ble banka

Në shtator të vitit 2015 bëhet kalimi i pronësisë së Credit Agricole tek Tranzit shpk, emërohet bordi i ri i bankës, dhe ajo riquhet Banka Amerikane e Investimeve sh.a. Më 17 tetor 2015 Banka e Shqipërisë autorizon kalimin e kuotave 100 për qind tek Tranzit shpk. President i ri i bordit u emërua Lorenzo Roncario, 84-vjeçar italo-amerikan, banues në Panama, konsull nderi i Uruguajt në Tiranë, ish-drejtues ekzekutiv i Bankës Amerikane të Shqipërisë, dhe më herët drejtues i ING Italia. Drejtori Ekzekutiv u emërua Andi Ballta dhe anëtarë të bordit Armand Muharremi (ish KPMG Shqipëri), Mark Crawford (President i Dhomës Amerikane të Tregtisë në Tiranë) dhe Rezzo Schlauch (kryetar i grupit të Partisë së Gjelbër në Bundestag, ish-nënsekretar në qeverinë gjermane, konsull nderi i Shqipërisë në Shtutgard, i martuar me një aktore shqiptare.) Më 24 dhjetor 2015, kapitali i bankës u rrit nga 52 në 56 milionë euro, duke dhënë edhe një borxh të marrë më përpara nga Credite Agricole. Asnjë lëvizje tjetër financiare mbi kapital nuk është e regjistruar deri më sot, dhe e njëjta gjë edhe për kompaninë Tranzit shpk, e cila ka mbetur me kapitalin e saj fillestar prej 1,3 milionë euro.

Çmimet në stratosferë, banesat në periferi të Tiranës 150 euro/m2 më shumë

Për të gjithë ata individë, të cilët nuk mund të përballonin çmimet e shtëpive në qendër të Tiranës, ekzistonte një mundësi e dytë, periferia. Çiftet e reja, të cilët sapo kishin krijuar familjen, por edhe individë me të ardhura mesatare dhe poshtë kishin si alternativë më të përballueshme shtëpitë në periferi. Por, muajt e fundit çmimet e apartamenteve në periferi të Tiranës në zonën e Yzberisht apo te Fresku janë rritur me 50 deri në 150 euro për metër katror. Nga 400-450 euro për metër katror, tashmë minimumi i çmimit të një apartamenti në periferi ka arritur në rreth 500 euro për metër katror.
Tendenca konfirmohet për “Monitor” si nga agjentët e pasurive të paluajtshme ashtu dhe nga sipërmarrësit që ndërtojnë në periferi. Klajdi Memajdini, nga agjencia e pasurive të paluajtshme DevInf, tha për “Monitor” se ka filluar që periferia të shtrenjtohet. Sipas tij, rritja ndikuar dhe prej një kërkese më të lartë për shtëpi, është deri-diku artificiale. Kjo sepse logjikisht çmimi duhej të ulej me rritjen e dhënieve të lejeve të ndërtimit, e cila shton ofertën për apartamente në treg.
Rritje të çmimit ka konstatuar edhe Xheni Jahja nga Tirana Real Estate, e cila sipas saj po vjen edhe për shkak të kredive të zbutura për strehim. Nëse dikur çmimi për banesat në periferi ishte i negociueshëm, aktualisht nuk ka shanse që një pronë të shitet më pak se oferta fillestare, duke qenë se është rritur dhe kërkesa. Në zonën e Yzberishtit, sipas agjencive të pasurive të paluajtshme, çmimi për metër katror fillonte nga 400 euro, ndërsa sot çmimi është rritur me 50-100 euro në varësi edhe të cilësisë së apartamentit.
Në unazën e re, apo siç njihet zona e Astirit, çmimi minimum fillon nga 500 euro për metër katror deri në 600 euro. Periferia veri-lindore e Tiranës, apo ndryshe zona e Freskut, ka pasur gjithashtu një rritje të çmimit të banesave, në të njëjtin nivel me Yzberishtit (nga 400 në 500 euro/m2). Ndërtuesi Hajredin Fratari, që ka kompleks pallatesh në periferi pohon gjithashtu se, çmimet janë rritur në muajt e fundit nga 450 në 500 euro për metër katror. Ai thotë se, ndikim kryesor ka pasur rritja e disa prej tarifave, si për shembull për të hipotekuar një pallat atij i duhet të paguajë gjashtë fish më shumë, 3.6 milionë lekë nga 600 mijë që paguante më parë. Ai shtoi se janë shtuar edhe taksat për Ujësjellës Kanalizimet, të cilat fillojnë dhe paguhen që në momentin që merret leja e shfrytëzimit.
Kërkesa është nxitur dhe nga rritja e kreditimit për individë për blerje të pasurive të paluajtshme, kryesisht në lekë, ku sipas të dhënave të Bankës së Shqipërisë, vetëm në gusht, stoku i huasë për kredi në lekë në gusht u rrit me rreth 7% me bazë vjetore. Individët kanë përfituar dhe prej kredive të zbutura që ka dhënë Bashkia Tiranës. Sipas Xheni Jahja, qytetarët që kanë përfituar prej kredive të zbutura kanë blerë në periferi të Tiranës, duke rritur kështu dhe kërkesën në periferi. Ndryshe nga periferia, çmimet në qendër dhe brenda unazës nuk kanë shënuar rritje muajt e fundit, sipas të dhënave nga agjencitë e Real Estate.

Periferia, më e lira në rajon

Ndryshe nga qendra, zonat në periferi të kryeqytetit shqiptar janë dukshëm më të lira se periferia e rajonit, ku një apartament kudo në Mal të Zi, Maqedoni, Kosovë, nuk e gjen më pak se 650-800 euro për metër katror, ndërsa në rrethinat e Tiranës ka dhe apartamente me 450-500 euro për metër katror. Ndërtuesit pohojnë se shkak për këtë është infrastruktura e keqe, teksa pallatet janë ndërtuar pa plan, nuk ka hapësira (lulishte apo ambiente të përbashkëta), rrugët janë të ngushta dhe madje në disa zona ato furnizohen me ujë pusi.
Në periferinë e kryeqytetit serb, në Beogradin e ri, p.sh., çmimet luhaten në 1200-1700 euro për metër katror, por kjo zonë ka apartamente cilësore, rrugë të gjera dhe infrastrukturë funksionale e hapësira për banorët.

Dyndje kërkesash për Lotarinë Amerikane, të gjithë duan të ikin

Të pashpresë në mundësitë që qeveria shqiptare ofron për të ardhmen, të rinjtë shqiptarë kanë kthyer sytë nga Lotaria Amerikane me besimin se fati do t’iu japë mundësinë që të largohen nga vendi drejt një jete më të mirë. Të lidhur nga premtimet, pritjet dhe pamundësitë për të ndërtuar ëndrrat e tyre, sot të rinjtë shqiptarë krahas kërkesave për azil shohin Lotarinë Amerikane si një oportunitet ku mund të nisin dhe të ndërtojnë jetën e tyre. Data 3 tetor, e cila ka qenë dhe nisja e aplikimeve për Lotarinë Amerikane ka regjistruar një fluks jashtëzakonisht të lartë aplikuesish, ndërkohë që mjafton të kujtojmë se vetëm vitin e kaluar mbi 200 mijë shqiptarë aplikuan për Lotarinë Amerikane. Lotaria Amerikane ka rikthyer shpresat për të rinjtë që duan ta ndërtojnë të ardhmen jashtë Shqipërisë. 24-vjeçari, Aldo Sula, është njëri prej tyre. Ai kërkon ta lërë Shqipërinë për një punë me të ardhura më të larta dhe të ardhme të sigurt. Vitin e kaluar, Aldo Sula, nuk rezultoi në listën e fituesve të Lotarisë Amerikane. Ky tetor ia rikthen sërish shpresat për të jetuar e punuar përtej oqeanit. E ka pritur gjatë ditën e tretë të këtij muaji, dhe me nisjen e aplikimeve u paraqit në qendrën më të afërt për të tentuar edhe një herë ëndrrën amerikane. Aldo, 7 vite më parë la Bulqizën për Tiranën, është 24 vjeç dhe profesioni i tij është kuzhinier. Arsyet që e nxitin në dëshirën për t`u larguar jashtë Shqipërisë janë të panumërta. Edhe pse ende herët, ai mendon për familjet e tij të ardhshme, për fëmijët për të cilët kërkon një të ardhme më të sigurt. “Në Shqipëri nuk mund të kesh absolutisht të ardhura, nuk ka të ardhme të sigurt, mungojnë shumë gjëra. As familjes që nesër do të krijosh nuk ia plotëson dot kushtet. Jashtë shtetit do të punojmë shumë, por do të vlerësohemi. Besoj se në Amerikë do të jenë gjërat shumë më ndryshe, fëmijët mund të kenë një të ardhme të sigurt”, thotë Sula. Sfidat në një vend të ri, nuk e frikësojnë. Përpjekjet për ta ndërtuar të ardhmen jashtë Shqipërisë i ka nisur më herët, duke tentuar rrugët ilegale drejt Britanisë së Madhe. “Unë jam shumë optimist që t’ia nis nga zero, por në Amerikë sesa në Shqipëri që çdo ndryshim pune ia nis nga zero dhe nuk vlerësohesh fare”, thotë Sula. Aldo, nuk është një rast i izoluar. Në dëshirën për të jetuar në Amerikë, apo kudo tjetër përveç Shqipërisë, ai ndiqet nga qindra e mijëra të rinj, të cilët çdo vit shprehin interes të lartë për të plotësuar Lotarinë Amerikane. I pyetur se cilat janë kushtet që ai do donte që të rrinte në Shquipëri, Aldo i pa shpresë përgjigjet: “Asgjë, sepse Shqipëria nuk të ofron asgjë”.

Aplikimet

Tashmë, në faqen zyrtare të Ambasadës është publikuar edhe udhëzimi me rregullat që duhet të ndjekin aplikantët. Këshilla kryesore e zyrtarëve: “Aplikoni herët, por ama vetëm një herë”. Programi i Vizave Emigruese të Shumëllojshmërisë, i autorizuar nga Kongresi, administrohet nga Departamenti i Shtetit në bazë vjetore. “Seksioni 203(c) i Aktit të Emigracionit dhe Kombësisë (INA) mundëson viza për një grup “emigrantësh të shumëllojshmërisë”, prej vendeve me shkallë historikisht të ulët emigrimi në Shtetet e Bashkuara. Pёr vitin fiskal 2019, do të jenë në dispozicion 50,000 viza emigrantësh të shumëllojshmërisë (DV). Regjistrimi për në programin e Lotarisë është falas. Aplikantët që janë përzgjedhur nga programi i lotarisë (“të përzgjedhurit”) duhet të plotësojnë kërkesa të thjeshta, por të rrepta, të pranueshmёrisё në mënyrë që të kualifikohen për një vizë shumëllojshmërie”, thuhet në njoftim. Sakaq, Emily Enright dhe Lorenc Mansaku, përfaqësues të Ambasadës Amerikane në Shqipëri kanë qenë në studion e emisionit “Rudina” në Tv “Klan” ku kanë dhënë disa të dhëna të rëndësishme. Si për shembull: Fotoja duhet të jetë e re. Aplikimi bëhet herët dhe saktë në gjuhën angleze, etj. Sipas Mansakut, këtë vit do të ketë edhe një ndryshim, i cili do të vihet re gjatë përfundimit të procesit të aplikimit, kur bëhet verifikimi i të dhënave do të keni mundësinë të shikoni foton. “Interes ka, ne e shikojmë këtë edhe në “Facebook”, ku na pyesin shumë për kushtet. Për të marrë pjesë ka dy kritere kryesore, ose duhet të kesh shkollën e mesme me kohë të plotë, ose eksperienca e punës, por arsimi është kryesisht ai që i kualifikon shqiptarët. Ka një ndryshim këtë vit, që kur bëhet verifikimi i të dhënave do të keni mundësinë të shikoni foton. Këtë vit kjo është e mundur dhe ne sugjerojmë që të shikoni me saktësi informacionin që keni hedhur për të aplikuar. Ka vetëm një faqe ku mund të aplikoni: dvlotterystategov.us. Çdokush ka të drejtë të aplikojë. Duhet të keni parasysh gjithashtu që të aplikoni me statusin aktual, nëse jeni në proces divorci, ju duhet të përfshini bashkëshortin tuaj dhe fëmijët nëse keni”, tha Enright dhe Mansaku.

Korea e Veriut dhe strategjia e “njeriut të çmendur”

Qasja e “teorisë së njeriut të çmendur” që duket se Presidenti i Shteteve të Bashkuara, Donald Trump ka zgjedhur për të trajtuar kërcënimin bërthamor të Koresë së Veriut është duke u përshëndetur nga përkrahësit e tij, të cilët thonë se ajo është me rrezikshmëri të lartë, por një strategji e efektshme negociuese. Ndërkohë, kritikët thonë se ajo tregon për një ekip të paorganizuar të politikës së jashtme.
E ashtuquajtura teori e “njeriut të çmendur” iu atribua politikës së jashtme të Presidentit amerikan Richard Nixon. Për të negociuar fundin e Luftës së Vietnamit me kushte të favorshme, Nixon u përpoq ta portretizonte veten si një udhëheqës të çmendur dhe të paqendrueshëm. Ai madje e ngriti nivelin e gatishmërisë së Komandës Ajrore Strategjike në vitin 1969 për t’u paraqitur sikur po përgatitej për një sulm bërthamor, në një përpjekje për të ushtruar presion mbi Bashkimin Sovjetik, në mënyrë që ky vend të ndërhynte për t’i dhënë fund luftës.
Efektshmëria e strategjisë së ish-Presidentit Nixon mbetet një pikë e debatueshme, pasi marrëveshja e armëpushimit nuk u arrit deri në vitin 1973 dhe forcat komuniste përfundimisht morën nën kontroll të gjithë Vietnamin më 1975.

Mesazhet e paramenduara në Twitter
Presidenti Trump thonë disa analistë, po përdor qasjen e “njeriut të çmendur” për të parandaluar Korenë e Veriut që të prodhojë një raketë balistike ndërkontinentale bërthamore, që mund të godasë Shtetet e Bashkuara.
Mesazhet e fundit të Presidentit Trump në Twitter, ku ai thotë se dialogu me Korenë e Veriut është një “humbje kohe”, në të cilat duket se qorton Sekretarin e tij të Shtetit, Rex Tillerson për komentet se bisedimet me Phenianin po ndodhnin, mund të jenë pjesë e një përpjekjeje të paramenduar për të vënë kundërshtarët e Amerikës në pozicion mbrojtës.
“Mesazhet e zotit Trump në Twitter, gjërat që ai thotë, krijojnë një mungesë paparashikimi për qasjen amerikane, me sa duket tek koreanoveriorët, tek kinezët dhe rusët”, thotë analisti i sigurisë, Grant Neësham nga Forumi për Studime Strategjike në Tokio.
Retorika konfrontuese e Presidentit Trump mbi Korenë e Veriut, duke paralajmëruar për një përgjigje ushtarake me “zjarr dhe furi” kundër një sulmi të mundshëm dhe duke e quajtur udhëheqësin e Koresë së Veriut, Kim Jong Un, “një njeri të vogël raketash”, është shumë e ndryshme nga politikat e presidentëve të mëparshëm, të cilët u përpoqën të ulnin tensionet përmes diplomacisë tradicionale.
Kritikët thonë se, mesazhet agresive të Presidentit në Twitter, të cilat shpesh janë në kundërshtim me anëtarët e ekipit të tij të sigurisë, që e kanë minimizuar mundësinë e konfliktit ushtarak, pasqyrojnë mosmarrëveshjet në rritje rreth politikës ndaj Koresë së Veriut brenda administratës Trump.
“Ka shumë biseda të pakujdesshme dhe mua më duket se mungon një stratgji koherente nga Uashingtoni; Shtetet e Bashkuara janë përfshirë në një krizë lidershipi”, thotë Daniel Pinkston, analist i çështjeve të sigurisë në Azinë Qendrore në Universitetin Troy të Seulit.

“Rrugët pa krye”
Administrata Trump ka dhënë sinjale se ka preferencë për sanksionet ekonomike dhe diplomacinë për të detyruar regjimin e Kim Jung-Un-it të zgjedhë mes çarmatimit bërthamor dhe mbijetesës. Megjithatë, Shtetet e Bashkuara nuk kanë ofruar kompromise të rëndësishme, ose nuk kanë pranuar të bëjnë lëshime në këmbim të një marrëveshjeje; ato tashmë e kanë hedhur poshtë propozimin e Pekinit që Koreja e Veriut të ngrijë programet e saj bërthamore dhe të raketave, në këmbim të ndalimit të stërvitjeve të përbashkëta ushtarake të Shteteve të Bashkuara me Korenë e Jugut.
Uashingtoni ka nevojë për bashkëpunim ndërkombëtar për të vendosur sanksione të ashpra ndaj Phenianit, veçanërisht nga Kina, e cila zhvillon 90 për qind të të gjithë tregtisë me vendin e izoluar.
Por David Straub, analist i Koresë së Veriut në Institutin Sejong, thotë se theksi i përsëritur i Presidentit për veprime të mundshme ushtarake mund të dështojë, nëse Kina dhe Rusia arrijnë në përfundimin se, “Shtetet e Bashkuara gënjejnë kur thonë se politika e tyre është të kërkojë një zgjidhje të negociuar”. Pekini dhe Moska, thotë ai, mund të përgjigjen duke lehtësuar sanksionet dhe duke rritur mbështetjen për aleatin e tyre në Phenian.
Koreja e Veriut gjithashtu ka një histori të gjatë të shkeljes së marrëveshjeve për ngrirjen e programeve bërthamore; ajo ka zhvilluar një program të fshehtë të armëve bërthamore, në kundërshtim me një marrëveshje të vitit 1994, duke refuzuar që të pajtohet me një marrëveshje të vitit 2007 për lejimin e inspektorëve ndërkombëtarë në zonat e dyshuara bërthamore dhe duke kryer një provë bërthamore në vitin 2009, pak pasi Shtetet e Bashkura e hoqën Korenë e Veriut nga lista e shteteve që sponsorizojnë terrorizmin.
Analisti Straub thotë se nuk ka gjasa që Pheniani të heqë dorë nga përpjekja për të prodhuar armë bërthamore nën kërcënimin e forcës, ose vetëm për shkak të presionit ekonomik.
“Unë jam shumë skeptik në lidhje me mundësinë për negociata, sepse besoj se objektivi i vërtetë i Koresë së Veriut është që të përdorë aftësitë bërthamore për t’i larguar Shtetet e Bashkuara nga Gadishulli Korean”, thotë analisti Staub, i cili gjithashtu ka marrë pjesë në bisedimet për çarmatosjen bërthamore të Koresë së Veriut në cilësinë e diplomatit amerikan gjatë administratës së Presidentit George W. Bush.

Rreziku i lartë
Nëse Koreja e Veriut nuk dorëzohet nga presioni, e ashtuquajtura qasje e “njeriut të çmendur” mund t’i detyrojnë Shtetet e Bashkaura të përdorin forcën ushtarake për ta ndalur Phenianin të prodhojë armë bërthamore, të cilat mund të vendosen tek një raketë ndërkontinentale. Llogaritë e gabuara, ose ngjarjet e paparashikuara gjithashtu mund të shkaktojnë një konflikt ushtarak mes të dy vendeve.
“Ne jemi duke shkuar në këtë drejtim gjithsesi. Dhe ky rrezik po vjen dhe mund të shmanget, vetëm nëse në një farë mënyre mund të ndërpritet kjo prirje e Koresë së Veriut”, thotë analisti Newsham.
Koreja e Jugut ka deklaruar se do të kundërshtonte çdo veprim ushtarak të Shteteve të Bashkuara në rajon, sepse miliona qyetetarë të saj jetojnë brenda zonave që mund të goditen nga artileria e Koresë së Veriut, e pozicionuar përgjatë kufirit mes dy vendeve.
Alternativat paqësore, shpesh të mbështetura nga zyrtarët dhe analistët, janë vazhdimi i presionit mbi Phenianin, përmes përmbajtjes ushtarake dhe të sanksioneve ose duke e transformuar shoqërinë koreane nga brenda përmes ndihmave, angazhimit ekonomik dhe futjes së informacionit nga jashtë.

1...6 4696 4706 471...8 382Faqja 6 470 nga 8 382

Kryesore

Continue to the category
Më shumë
© 2024 Rilindja Demokratike Euroatlantike