Marrëveshja e re mes Greqisë dhe Shqipërisë, e cila duket se është miratuar në fund të dhjetorit 2024, është shoqëruar me mungesë transparence nga pala shqiptare, ndërsa detajet e saj janë zbuluar kryesisht nga burime greke, siç raporton gazeta Kathimerini https://www.kathimerini.gr/politics/563435494/parathyro-synennoisis-me-ta-tirana/. Shqipëria, sipas kësaj marrëveshjeje, duket se ka pranuar disa nga kërkesat tradicionale të Greqisë, përfshirë ato që lidhen me të drejtat e Minoritetit Kombëtar Grek dhe përdorimin e gjuhës së tyre, ndërsa nga pala greke pritet vetëm njohja e pensioneve për emigrantët shqiptarë.
Çfarë përmban marrëveshja?
Sipas Kathimerini, marrëveshja e re parashikon:
1. Vetëpërcaktim më të lehtë për Minoritetin Grek: Nuk kërkohet më dorëzimi i dokumenteve të gjendjes civile për të provuar përkatësinë në pakicë. Vetëpërcaktimi duhet të pranohet brenda 30 ditësh dhe hiqen procedurat komplekse të verifikimit nga autoritetet shqiptare.
2. Gjuha dhe përfaqësimi: Për herë të parë, përveç kriterit të 20% të popullsisë për përdorimin e gjuhës, pranohet edhe ekzistenca e historisë tradicionale të pakicës në një zonë si bazë për këtë të drejtë.
3. Monitorimi ndërkombëtar dhe grek: Implementimi i dispozitave do të monitorohet nga OSBE-ja, Komisioni Evropian dhe Ambasada Greke në Tiranë.
4. Çështje të tjera dypalëshe:
• Bashkëpunim për varrezat ushtarake greke në Shqipëri.
• Përpjekje për zgjidhjen e kufijve detarë dhe të pronave të Minoritetit Grek.
• Zbatimi i marrëveshjes për votimin me postë për Minoritetin Grek që jeton jashtë.
Çështjet e pazgjidhura
Pavarësisht progresit, Greqia dhe Shqipëria vazhdojnë të kenë mosmarrëveshje për:
1. Pronat e çamëve: Çështja vazhdon të jetë një nga më të ndjeshmet. Greqia refuzon njohjen e të drejtave të tyre, duke i konsideruar bashkëpunëtorë të nazistëve.
2. Gjendja e luftës: Pavarësisht presionit të partnerëve evropianë, Greqia ende nuk e ka hequr gjendjen formale të luftës me Shqipërinë.
3. Njohja e pensioneve: Një nga kërkesat kryesore të shqiptarëve në Greqi mbetet ende në proces negociatash.
Sekreti dhe mungesa e transparencës
Në Shqipëri, qeveria nuk ka informuar publikun për ekzistencën e kësaj marrëveshjeje dhe as për përmbajtjen e saj, duke ngritur pikëpyetje mbi mungesën e transparencës. Vendimi për të mbajtur sekret këtë marrëveshje ngre shqetësime për ndikimin e saj mbi çështjet kombëtare dhe minoritetet e tjera në vend.
Kjo situatë lë hapësirë për spekulime dhe kërkon sqarime të menjëhershme nga autoritetet shqiptare për të shmangur tensionet në marrëdhëniet dypalëshe dhe ato brenda vendit./vna.al
