Një projektligj i hartuar nga ministrat Tahiri-Harito parashikon një akses të pakufizuar të policisë në të dhënat personale të përdoruesve të internetit dhe llogarive të lidhura me shërbimin e internetit në kompjuter ose telefon.
Ky lloj aksesi ndërhyn menjëherë në llogaritë personale dhe komunikimet që qytetarët kryejnë nëpërmjet aplikacioneve (Facebook, Whatsap, Viber, Gmail, etj) në telefona.
Projekti Tahiri-Harito ka hasur në rezistencën e Ministrisë së Drejtësisë, e cila ka bërë një raport të detajuar mbi kanosjen e të drejtave të qytetarëve nëse projektligji miratohet.
Hashtag.al e ka siguruar raportin e ekspertëve të Ministrisë së Drejtësisë, e cila gjykon se projektligji ka kaluar pa asnjë konsultim me aktorët e tjerë publikë, ndërsa paralajmëron rrezikun se plani Tahiri-Harito mund ta kthejë Policinë Gjyqësore në një organ me akses të pakufizuar në të dhënat personale të qytetarëve, pa u kontrolluar dhe mbikëqyrur nga institucione të tjera.
Raporti i plotë i Ministrisë së Drejtësisë:
Ligji për komunikimet elektronike, si një pjesë e legjislacionit shqiptar e përafruar me të drejtën e BE-së, nuk mund të shërbejë si bazë ligjore për t’i dhënë organeve policore dhe atyre të inteligjencës të drejtën e aksesit dhe informimit mbi këto të dhëna tejet sensitive (skedarët) pa asnjë garanci procedurale dhe kontroll nga organet e parashikuara nga Kushtetuta dhe legjislacioni procedural penal, pasi kjo do të sillte një përkeqësim të pariparueshëm të nivelit të ruajtjes së fshehtësisë së komunikimeve dhe të të dhënave personale, për sa kohë që aksesi u jepet organeve ekzekutive të emëruara pa asnjë ndërhyrje nga organet kushtetuese, apo përcaktimit të një regjimi të saktë të kushteve kur dhënia e këtij informacioni do të duhej të ishte e përligjur. Nga ana tjetër, nëse do të duhej një ndërhyrje në legjislacionin që përcakton detyrimet dhe të drejtat e organeve në kuadër të ruajtjes së sigurisë kombëtare apo dhe parandalimit të krimit, do të duhej një diskutim shumë më i gjerë me përfshirjen e të gjitha institucioneve që kanë kompetenca të caktuara në këtë fushë.
Ky projektligj nuk parashtron rregulla të qarta dhe të sakta për përcaktimin e shkallës së ndërhyrjes së Policisë Gjyqësore në ushtrimin e të drejtave themelore të parashikuara në nenet 8 të Konventës dhe në Kushtetutën e Republikës së Shqipërisë. Si rrjedhim, këto parashikime krijojnë hapësirë për një ndërhyrje të gjerë dhe serioze në këto të drejta themelore brenda rendit juridik, duke mos e kufizuar ndërhyrjen nëpërmjet parashikimeve të qarta që sigurojnë ushtrimin e saj vetëm në ato raste kur paraqitet tejet e nevojshme, apo vetëm për ato vepra penale me rrezikshmëri të lartë shoqërore.
Këto parashikime nuk vendosin kërkesën për ekzistencën e një lidhjeje midis të dhënave për të cilat kërkohet ruajtja dhe rrezikut që kërcënon sigurine publike, dhe në mënyrë të veçantë nuk e ka kufizuar detyrimin e ruajtjes së të dhënave në lidhje me (i) të dhëna që i përkasin një periudhe të caktuar kohore dhe/ose një zone të caktuar gjeografike, apo ndaj një rrethi të caktuar personash që janë të predispozuar për t’u përfshirë në një mënyrë ose në një tjetër, në një krim të rëndë, ose (ii) në lidhje me persona, ruajtja e të dhënave të të cilëve, për arsye to tjera, mund të kontribuojë në parandalimin, zbulimin ose hetimin e veprave penale të rënda.
Për më tepër, ky projektligj nuk vendos kushte substanciale dhe procedurale lidhur me marrjen e këtyre to dhënave të autoriteteve kompetente kombëtare dhe përpunimin e mëtejshëm të tyre, pasi nuk përcaktohet shprehimisht që përdorimi i mëtejshëm i të dhënave në fjalë, duhet të kufizohet rreptësisht me qëllimin e parandalimit dhe zbulimit të veprave penale të mirëpërcaktuara, nuk përcaktohen procedurat që duhet të ndiqen dhe kushtet që duhet të plotësohen në mënyrë që të sigurohet aksesi në të dhënat e ruajtura në përputhje me kërkesat e domosdoshmërisë dhe proporcionalitetit.
Gjykojmë që duhet të ishin parashikuar llojet e veprave penale për të cilat mund të kërkohen këto të dhëna, pasi në të kundërt gjithë procesi rrezikon të kthehet në abuziv, nisur nga fakti se për çdo dyshim apo të dhënë lidhur me një lloj vepre penale, propozohet të jepet e drejta për të kërkuar këtë information.
Sa më sipër, e gjejmë të paqartë gjithashtu dallimin midis pikës 6 dhe 7 të nenit 3 të projektligjit.
a) Cilat janë ato raste apo vepra penale për të cilat të dhënat kërkohen brenda 24 orëve dhe cilat janë ato vepra penale për të cilat mund të presin deri në 7 ditë për marrjen e të dhënave që ruhen në skedar?
b) Cili është organi që e bën vlerësimin që këto të dhëna janë të ngutshme dhe duhet të jepen brenda 24 orëve?
c) Gjithashtu cili është organi apo autoriteti që e bën vlerësimin e ligjshmërisë së kësaj kërkese paraqitur nga Policia Gjyqësore dhe gjykon nëse është ose jo rasti për marrjen e këtyre të dhënave?
Ndërhyrja në këto të dhëna vetëm me kërkesën e Policisë Gjyqësore, pa patur kurrfarë vlerësimi apo kontrolli nga një autoritet tjetër, mund të përbëjë shkak për abuzim dhe nuk do t’i shërbente qëllimit për të cilin është krijuar kjo normë juridike. E thënë me terma konkretë, në çdo rast, me justifikimin në kuadër të një operacioni apo parandalimin e një vepre penale, Policia Gjyqësore mund t’i kërkojë këto të dhëna nga operatori, i cili nuk ka as kompetencën dhe as kapacitetin e duhur për të bërë vlerësimin që kjo kërkesë është e bazuar në ligj, ose jo.
Për më tepër, zgjerimi i autoriteteve kompetente dhe rrjedhimisht shtimi i numrit të personave të cilët (në pikën 8, përveç Policisë Gjyqësore, shtohen edhe autoritete të tjera) do të merrnin të dhënat personale, do të bënte të vështirë për të mos thënë të pamundur administrimin, ruajtjen dhe mbrojtjen e të dhënave sipas standardeve më të larta. Marrja e të dhënave në vijim të nenit 3 të projekt-ligjit do të sillte shumëpak, për të mos thënë aspak ndihmesë në parandalimin e një vepre penale. Gjithashtu, zgjerimi i rrethit të personave për të marrë (në momentin që bëhet ky parashikim në ligj, operatorët telefonikë janë të detyruar t’i japin të dhënat) këto të dhëna do të shtonte mundësinë për keqpërdorimin e tyre, veçanërisht kur mungon një mekanizëm procedural kontrolli.
Në përfundim, duke qene se ky projektligj prek një çështje sensitive, siç është ajo e lirisë dhe fshehtësisë së korrespondencës, garantuar në nenin 36 të Kushtetutës, nuk rezulton nga përmbajtja e relacionit t’i jetë nënshtruar një procesi konsultimit të gjerë me të gjithë aktorët dhe grupet e interesit, në zbatim edhe të Ligjit Nr. 146, datë 30.10.2014, “Për njoftimin dhe konsultimin publik”.
Në vijim të argumenteve të parashtruar më sipër, vlerësojmë se nuk mund të shprehemi mbi përmbajtjen e dispozitave konkrete të projektaktit.
Përfundimisht: Nga shqyrtimi në tërësi i projektaktit, sugjerojmë rivlerësimin e nismës për sa i përket nenit 3 të projektligjit, në përputhje me rendin juridik të brendshëm dhe Konventën Evropiane të të Drejtave të Njeriut, në mënyrë që të ruhet proporcionaliteti midis mbrojtjes së të drejtave individuate, ruajtjes së rendit publik dhe shkallës së ndërhyrjes në privatësinë e korrespondencës së individëve.
“Hashtag.al”
