Lufta e pavarësisë së Kroacisë përfundoi pothuajse 30 vjet më parë. Megjithatë, ligjvënësit e vendit anëtar të BE-së dhe NATO-s menduan se disa çështje ende duheshin lënë mënjanë.
Të mërkurën, deputetët votuan me shumicë dërrmuese në favor të Ligjit të ri për Varrezat, duke zëvendësuar legjislacionin dy dekadash të vjetër me një sërë rregullash të reja, të cilat tani kërkojnë heqjen e mbishkrimeve dhe pllakave të varrezave të ngritura gjatë konfliktit të viteve 1991-1995 “që nuk janë në përputhje me rendin kushtetues”.
Ligji i ri, siç shpjegohet në një deklaratë të lëshuar nga Ministria e Planifikimit Fizik, Ndërtimit dhe Aseteve Shtetërore, ndalon mbishkrimet e bëra gjatë “pushtimit dhe riintegrimit paqësor” dhe përmban “simbole që mund të ofendojnë moralin dhe ndjenjat e qytetarëve”.
Ligji synon veçanërisht gurët e varreve të ndërtuar pas 30 majit 1990 dita kur Republika e atëhershme Socialiste e Kroacisë përuroi parlamentin e saj të parë shumëpartiak, një hap i parë në rrugën e saj drejt pavarësisë nga pjesa tjetër e Jugosllavisë.
Një seri përleshjesh dhe rrethimesh fillestare shkatërruan qytete si Vukovari, në verilindje të Kroacisë, dhe çuan në një ngërç të organizuar nga bashkësia ndërkombëtare, të monitoruar nga paqeruajtësit e OKB-së.
Megjithatë, në vitin 1995, Operacionet “Flesh” dhe “Stuhia” të ushtrisë kroate të riorganizuar dhe të riarmatosur i dhanë fund luftës duke i shtyrë në mënyrë efektive forcat serbe — dhe shumicën e popullsisë etnike serbe — nga territori i saj.
Tani, ligji i ri planifikon të heqë çdo memorial që lavdëron Republika Srpska Krajina ose nderon forcat armike, duke përfshirë edhe referimin ndaj Kroacisë si “tokë serbe”.
Legjislacioni përcakton se çdo qytetar mund të raportojë një gur varri ose monument tjetër si potencialisht problematik. Nëse konstatohet se është fajtor, pronarët e parcelave ose të afërmit e të varrosurve do të kenë 30 ditë kohë për të ndryshuar mbishkrimin. Përndryshe, ata do të përballen me një gjobë prej 1,000 deri në 5,000 euro.
Vendimi për atë që mund të jetë në shkelje të ligjit do të merret nga një komision vendor, i përbërë nga pesë anëtarë të pavarur, përfshirë një historian, një historian arti dhe një avokat.
Më herët në prill, Ministri i Ndërtimit, Planifikimit Hapësinor dhe Pronës Shtetërore Branko Bačić tha se ndryshimet në ligj u nxitën nga fakti se “pas pushtimit të një pjese të Kroacisë gjatë Luftës Atdhetare, mbetën varre të caktuara, ku ishin gdhendur monumente dhe pllaka përkujtimore me emra të papërshtatshëm në kundërshtim me rendin kushtetues dhe ligjor të Republikës së Kroacisë”.
