36.5 C
Tirana
E mërkurë, 2 Korrik, 2025

Analiza e DW: Para ardhjes së Trump ‘motori’ i BE ka ngecur! Gjermania dhe Franca janë pa një qeveri të qëndrueshme

Motori i BE, Gjermania dhe Franca janë pa një qeveri të qëndrueshme kur Donald Trump të marrë detyrën si president. Probleme masive ka edhe në politikën ekonomike dhe financiare.

Shumë kohë përpara zgjedhjes si president, Donald Trump i kërcënoi evropianët: Ai do të vendosë tarifa të larta për produktet e tyre, do të reduktojë mbështetjen për Ukrainën dhe do të rishtrojë për diskutim financimin e aleancës ushtarake të NATO-s. Pas disa ditësh më 20 janar 2025, ai merr detyrën.

Duke pasur parasysh turbulencat e ardhshme politike, do të ishte e rëndësishme që 27 vendet e Bashkimit Evropian (BE) të demonstronin unitet dhe të flisnin me një zë. Por kur Trump bëhet president, Gjermania dhe Franca nuk do të kenë as edhe një qeveri të qëndrueshme. Të dy vendet shpesh përmenden si “motori i BE-së”, kanë popullsinë më të madhe dhe prodhimin më të lartë ekonomik në bashkim.

Qeveritë pa shumicë në të dyja vendet
Në Gjermani, qeveria e kancelarit Olaf Scholz përbëhet nga socialdemokratët dhe të gjelbërt dhe nuk e ka më shumicën në parlament. Vetëm zgjedhjet e reja më 23 shkurt 2025 mund të sigurojnë sërish kushte të qëndrueshme.

Sipas sondazheve, asnjë parti nuk do të arrijë një shumicë absolute, dhe konsiderohet e sigurt që negociatat për koalicion do të zhvillohen pas zgjedhjeve. Ndoshta do të duhen të paktën dy muaj pasi Trump të marrë detyrën derisa Gjermania të ketë një qeveri të aftë për të vepruar.

Në Francë, faza e mungesës së stabilitetit do të zgjasë më shumë: sipas kushtetutës, zgjedhjet e reja nuk do të lejohen deri në korrik 2025. Deri atëherë, janë në fuqi paqartësitë e mazhorancave që rezultuan nga zgjedhjet e fundit në korrik 2024.

“Situata është shumë e paqëndrueshme. Nuk ka shumicë në parlament. Dhe të tre blloqet nuk duan të punojnë së bashku,” tha Claire Demesmay për DW. Politologja është profesor në “Institut d’études politiques de Paris” (Science Po) dhe studiuese në Qendrën Marc Bloch, qendra gjermano-franceze për shkencat sociale në Berlin.

Grindje për paratë në të dyja vendet
Ishte kryeministri konservator Michel Barnier që dështoi në dhjetor me përpjekjen e tij për të kaluar një projekt buxhet nga parlamenti. Qeveria ra më 4 dhjetor kur deputetët tërhoqën besimin ndaj tij. Më 13 dhjetor, Presidenti Macron emëroi centristin Francois Bayrou si kryeministër dhe e ngarkoi atë të formonte një qeveri të re.

Edhe në Gjermani qeveria u rrëzua për shkak të mosmarrëveshjes për buxhetin. Të dy vendet, Franca dhe Gjermania hynë në vitin e ri pa miratuar buxhetet. “Ajo që e bën situatën edhe më keq është se kur bëhet fjalë për financat publike, dy ekonomitë më të mëdha në BE po marrin drejtime krejtësisht të kundërta”, thotë Carsten Brzeski, kryeekonomist për eurozonën në ING Bank, në një intervistë për DW.

Franca ka shumë borxhe dhe do të duhet të kursejë para, ndërsa Gjermania do të duhet të shpenzojë më shumë para dhe të investojë në infrastrukturën e saj të rrënuar. “Franca do të duhej të bëhej pak më gjermane dhe Gjermania pak më franceze”, sipas Brzeski.

Borxhe dhe frenim borxhesh
Pas Greqisë dhe Italisë, Franca tani ka borxhin e tretë më të lartë kombëtar në eurozonë, ndërsa Gjermania vetëm e tejkalon kufirin e sipërm të vendosur nga BE.

Kur bëhet fjalë për buxhetet, dallimet nuk mund të jenë më të mëdha. Në Gjermani, deficiti është nën kufirin e BE-së prej tre përqind të prodhimit ekonomik.

Kjo është edhe për shkak të të ashtuquajturës frenë borxhi. Ky rregull në ligjin themelor gjerman vendos kufizime strikte për borxhet e reja. Kufijtë janë shumë të ngushtë, thonë kundërshtarët e frenimit të borxhit dhe bëjnë thirrje që të lirohen këta kufij. Por kjo kërkon një shumicë prej dy të tretash në Bundestagun e ardhshëm.

Në Francë, kryeministri i ri Bayrou po lufton me të njëjtat probleme si paraardhësi i tij Barnier. Ai donte të kursente rreth 60 miliardë euro me një strategji të përzier – të shkurtimeve të shpenzimeve dhe rritjes së taksave, sepse boshllëku në buxhetin francez është i madh.

Dilema e Bayrou: Për të respektuar rregullat e BE-së për vendet e euros, ai duhet të kursejë para. Por për të kaluar një buxhet me kursime në parlament, atij i duhet një qeveri me një shumicë solide. Por kjo nuk do të jetë e mundur të paktën deri në verën e vitit 2025. “Kjo është si kuadratura e rrethit,” thotë Claire Demesmay.

Goditja tjetër erdhi në mes të dhjetorit: agjencia e vlerësimit Moody’s uli vlerësimin e saj për aftësinë kredituese të Francës, duke e bërë më të shtrenjtë marrjen e borxhit të ri. Sipas Moody’s, “fragmentimi politik” i Francës po dobëson pozicionin e saj fiskal dhe po pengon marrjen e masave gjithëpërfshirëse për reduktimin e deficitit të madh.

As ekonomia franceze nuk po ecën më mirë. Banka qendrore ende pret rritje prej 1.1 për qind për vitin aktual. Megjithatë, për vitin 2025, ajo e uli parashikimin e saj në 0.9 për qind, duke përmendur si arsye “rritjen e pasigurisë” brenda dhe jashtë Francës.

Gjermania do të ishte e lumtur për vlera të tilla. Banka Federale Bundesbank pret tkurrjen e prodhimit ekonomik me 0.2 për qind në vitin 2024. Do të ishte viti i dytë radhazi i recesionit. Gjërat do të duken pak më mirë në vitin 2025. Bundesbank sheh një rritje të vogël prej 0.2 përqind. Me fjalë të tjera: ekonomia gjermane është në stanjacion. Faktori më i madh i pasigurisë është “ndoshta rritja e proteksionizmit global”, shkruajnë ekspertët.

Molla e sherrit – tregtia e lirë
Nga perspektiva gjermane, një marrëveshje e re e tregtisë së lirë mund të sigurojë pak hapësirë ​​frymëmarrjeje – për shembull midis BE-së dhe shteteve të Amerikës së Jugut të Argjentinës, Brazilit, Uruguait dhe Paraguajit. E ashtuquajtura marrëveshje Mercosur do të krijonte zonën më të madhe të tregtisë së lirë në botë me rreth 700 milionë njerëz. Komisioni i BE-së përfundoi fazën e negociatave në dhjetor, është ende e paqartë nëse dhe si do të ratifikohet marrëveshja nga shtetet anëtare.

E vetmja gjë që është e sigurt është se Gjermania dhe Franca nuk po ecin në të njëjtin drejtim këtu. Franca e ka bërë tashmë të qartë se është kundër një marrëveshjeje gjithëpërfshirëse të tregtisë së lirë.

“Çështja e tregtisë është një mollë klasike sherri midis Gjermanisë dhe Francës,” thotë politologja Demesmay. “Në Francë njerëzit janë shumë më kritikë ndaj marrëveshjeve të mëdha tregtare sesa në Gjermani. Ekziston një ndjenjë se e ardhmja e vendit nuk është më në duart e tyre – dhe kjo është politikisht e rrezikshme.”

Si të veprohet me Trump?
Mungesa e unitetit mund të bëhet problem kur Donald Trump të jetë sërish President i SHBA. Edhe gjatë mandatit të tij të parë në detyrë (2017-2020), evropianët shpesh dukeshin si njerëz të hutuar që nuk dinin të përballeshin me njoftimet dhe postimet e reja të vazhdueshme të presidentit.

Evropianët janë më të përgatitur sot se sa ishin tetë vjet më parë, thotë kryeekonomisti i ING Brzeski. Por do të ishte mirë që ata të mos reagonin thjesht ndaj asaj që po bën Trump. “Në vend të kësaj, ata duhet të fokusohen në ekonominë e tyre vendase, të investojnë në infrastrukturën e tyre dhe të shtyjnë përpara me reformat strukturore.”

Në këtë pikë koordinimi i ngushtë është thelbësor: “Ne e dimë nga e kaluara: nëse dy ekonomitë më të mëdha nuk punojnë së bashku dhe nuk e çojnë përpara projektin evropian, përparimi në Evropë do të jetë shumë i ngadaltë”, thekson Brzeski./DW

Gati firma me Lacion, sulmuesi shqiptar mbërrin në Romë

Sulmuesi me origjinë shqiptare, Arijon Ibrahimovic është gati të nisë aventurën e re me fanellën e Lacios, teksa zbarkoi të dielën pasditen në kryeqytetin italian.

Lojtari u prit sot në aeroportin Fiumicino me një fluturim nga Mynihu. Operacioni përfaqëson një marrëveshje huazimi me të drejtë blerje të vendosur në 8 milionë euro , ndërsa Bajern vendosi një klauzolë rikthimi të ulur në 20 milionë.

Lojtari i datëlindjes 2005, është në pronësi të Bajern Mynih, por kërkon hapësira që të luajë rregullisht. Ndaj ashtu si një vit më parë kur u transferua te Frozinone dhe dha prova të talentit të tij në Serinë A, ai do të huazohet këtë radhë te bardhekaltrit të cilët kanë nevojë për një lojtar me fantazi në repartin e avancuar.

Çfarë tregojnë duart e skuqura për shëndetin tuaj, mënyrat për të lehtësuar gjendjen

Nervat dhe muskujt në duar kërkojnë një furnizim të vazhdueshëm me gjak për të funksionuar.

Kjo do të thotë se çdo proces inflamator që ndikon në rrjedhën e lirshme të gjakut mund të shkaktojë një ndryshim të ngjyrës së indeve të pëllëmbëve tuaja.

Shakqet se përse pëllëmbët e duarve qëndrojë të skuqura mund të jenë të ndryshme dhe jo gjithmonë shqetësuese. Por ndonjëherë mund të jenë edhe një shenjë e një problemi më të thellë.

Më poshtë gjeni një vështrim rreth shkaqeve më të zakonshme dhe se çfarë mund të bëni për të gjetur lehtësim.

Është një gjendje e trashëguar

Ashtu si ngjyra e flokëve apo e syve, një nuancë e kuqërremtë në pëllëmbët tuaja mund të jetë thjesht një tipar i zakonshëm i trashëguar brez pas brezi. Ju mund të vëreni se pëllëmbët tuaja bëhen më të kuqe kur ato janë të ngrohta ose kur i mbani duart në të njëjtin pozicion për një kohë të gjatë.

Çfarë mund të bëni: Ky nuk është një problem dhe nuk ka trajtim specifik për të, por nëse duart duken më të kuqe se zakonisht dhe jeni të shqetësuar, ju mund t’i drejtoheni mjekut ose dermatologut tuaj.

Duart tuaja janë të irrituara

Faktorët e jashtëm (si prsh: larja e shpeshtë e duarve, përdorimi i hidratuesve me aromë të fortë ose kontakti i zgjatur me kimikate irrituese) mund të jenë shkaku. Këta faktorë mund të dëmtojnë barrierën mbrojtëse të lëkurës, duke çuar në acarim, skuqje, çarje etj.

Çfarë mund të bëni: Mundohuni të shmangni produktet ose substancat që i irritojnë duart tuaja. Vishni doreza mbrojtëse kur përdorni kimikate ose produkte pastrimi të forta.

Mund të keni ekzemë

Kur keni ekzemë, mund të përjetoni thatësi dhe acarim në të gjithë trupin. Kjo do të thotë që edhe duart tuaja mund të preken dhe të skuqen. Ju gjithashtu mund të vëreni flluska në pëllëmbë dhe në anët e gishtërinjve tuaj.

Çfarë mund të bëni: Reduktoni ekspozimin ndaj shkaktarëve irritues si produktet e pastrimit, nxehtësia ose i ftohti, ajri i thatë etj. Provoni të hidratoni rregullisht duart me një krem ose pomadë të rekomanduar nga mjeku, për të ndihmuar në ruajtjen e barrierës mbrojtëse të lëkurës. Gjithashtu mund të provoni disa trajtime natyrale për ekzemën, si vaji i kokosit.

Shtatzënia

Shtatzënia mund të shkaktojë lloj-lloj simptomash, mes tyre edhe skuqjen e pëllëmbëve tuaja. Fajtori është rritja e nivelit të estrogjenit, gjë që mund të rrisë rrjedhjen e gjakut në pëllëmbë. Për këtë arsye, ju mund të keni edhe ndjesinë e shpimit të duarve. Nëse pëllëmbët iu kruhen, kjo mund të jetë edhe një shenjë e kolestazës, gjendje e rrezikshme e mëlçisë që mund të shfaqet gjatë shtatzënisë dhe zakonisht shkakton kruajtje intensive në duar dhe këmbë.

Çfarë mund të bëni: Gjendja nuk është e dëmshme, por ndjesia e shpimit mund të bëhet e bezdisshme. Përdorimi i një kremi duarsh pa aromë ose hidratues mund të ndihmojë. Problemi duhet të lehtësohet pasi të keni lindur.

Mund të keni Psoriasis Palmoplantar

Kjo është një formë e psoriazës që prek pëllëmbët e duarve dhe shputat e këmbëve, dhe mund të shkaktojë dhimbje ose kruarje. Ju gjithashtu mund të vëreni se thonjtë tuaj kanë njolla të kuqe ose të verdha.

Çfarë mund të bëni:
Kjo gjendje zakonisht kërkon trajtim mjekësor. /AgroWeb.org

Nga fjala e Preç Zogaj në takimin promovues të përmbledhjes së tij poetike: Poezia, si përtejmja e këndejme

Poezia si përtejmja e këndejme *

Preç Zogaj

Në vitin 1989, pra reth 36 vjet më parë, kam shkruar një poezi me titullin “Te uji i ftohtë në Tepelenë”. Katër-pesë poetë të rinj aty, njëri prej të cilëve isha unë, “mbajmë vesh në eter”, teksa ndjejmë se “përjetësia përgjon mbi çastin” njëlloj si shushurima e ujrave. Ndërkohë që çastet, ngarkuar me imazhet e reales treten pandërperë në oqeanin e madh të kohës që shkon.

Sot duke kaluar nga Uji i Ftohtë në rrugën për këtu mu duk sikur u ktheva në skenën e asaj poezie me një pyetje të re: Çfarë dëgjonin, çfarë shihnin në etër ata djem?

Mund të jetë një nga rastet kur përgjigjet kanë lindur përpara pyetjes, pra përgjigja e ngre pyetjen aposteri, shumë vite më vonë, siç më ndodhi sot mua.

Përgjigjet i gjejme në krijimtarinë më të mirë poetike të Ilirian Zhupës, Petrit Rukës… E po ta zgjerojmë tryezën e asaj ditë me emra të tjerë të kësaj treve që nuk ishin të pranishëm, përgjigjet i gjejmë po ashtu te poezia më e mirë e Sadik Bejkos, Odise Kotes, Gëzim Bashës, Mero Bazes; i gjejmë te nobelistët formale apo joformalë të rangut të Borhes, Elytesit të Greqisë, Kadaresë sonë e sa të tjerëve që e kanë veshur me yje gjeninë njerëzore.

Përgjgija është: Po shikojnë në botën e poezisë, po qëndrojnë për disa çaste në botën e poezisë, që është bota tjetër, e përtejmja, jo ajo religjiozja e përtej jetës, jo ajo posmortum, por e një pertejme e këndejme, “realiteti i dytë, i vendosur mbi ketë ku natyrisht rrojmë”, siç thotë Elytis në fjalën e tij, mbajtur në akademinë e Stokholmit me rastin e marrjes së çmimit Nobël. Një realitet që na takon, por nga paaftësia jonë nuk e kemi arritur, shton ai më tej ai.

Kjo është bota e artit, e shpirtërores, e transhendetales, një botë pa kufinj pavarësisht se në çfarë gjuhe shprehet dhe cilës kohë dhe traditë i ngjan. Aq e vertetë është kjo mrekulli, në çfarëdo permase të manifestimit të saj, sa po të qëndrojmë te lirika e dashurisë në folklorin tonë, do të “zbulojnë” se Shqipëria e gjithë koherave është e bashkuar si në asgjë tjetër në vetëdijen estetike për të bukurën, për etikën, finesën, në përjetimin dhe shprehjen e tyre me “gjuhën tjetër” të artistikës që lind si një e folur me vete dhe jeton si vetjake edhe në bartjen kolektive.

Bota e poezisë shndrit nga kulti i të bukurës dhe virtyti i të kuptuarit. Bota e poesisë humanizon dhe pranon edhe vdekjen.

Kur poetët i ftojnë njerëzit të jetojnë me poezinë është njëlloj si tu thonë jetojeni të përtejmen e këndejme këtu, tani.

Janis Ricis ka një varg të cilin e kam cituar në një poezi me titullin “Eja në botën e poezisë” shkruar në vitin 1987. Vargu është : “Si jetojnë njerëzit pa poezinë”? Merret vesh: nuk është një qortim për ata që nuk lexojnë. Është para së gjithash një formë e lartësimit të poezisë.

Për të ilustruar ketë vizion të se përtejshmes së këndejshme, kisha ndërmend ta lexoja këtu “Eja në botën e poezisë”. Po ma “ dogji” Vasili që e recitoi më parë bashkë me dy të tjera të faqeve të para të librit tim, ku janë renditur poezitë e para vitit 1990.

Atëherë, para se ta mbyll këtë fjalë spontane, më lejoni të lidh me një fluturim pindarik kohët e poezive të përmbledhjes që po diskutojmë sot dhe të ndaloj te poezia “Balada e skuqjes”, nga e cila po lexoj dy fragmente:

Balada e skuqjes

xxx

Prej se kisha lindur në plotësim lutjesh

dhe prindërit e mi i njihte Jezusi,

u bësh një djalë që skuqej shpejt, pa shkak.

Duke ndjekur fekondimin e luleve – sa turp!

Duke ngrënë bukë – a nuk është mëkat?

Kjo vazhdoi gjatë, gjatë…

Kujtimet e mia të paharruara

janë prej këtij purpuri të turpit.

Trëndafili im në fytyrë, damka.

Shtriga pafajësi që s’më lëshon, plaga.

Ngjyra e dëgjimit, e heshtjes- reticensa

për fjalë të pathëna që ngecin në vena

dhe i vesh kuqëlimi

si të jem unë gabimi.

xxx​

Por…por…

U bënë ca kohë nuk po skuqem më!

Vena ime e ndjeshme pushoi së vluari.

Vdiq Euripidi që mendoja se isha.

Kaq inerte lëkura që më mbështjell

sa nuk jep njollë në të as skena

me vithe grash që ngrihen rrufeshëm

dhe marrin me vetë historinë e epokës

kur fjalën përgatitet të marrë Udhëheqësi.

Tepër gur,

lutem të më kthehet

dhuntia e humbur.

Vetëm purpurimi

ia del të thotë

diçka që s’thuhet.

Shkurt, 2018 – Qershor, 2020

*Pjesë nga e folura e poetit Preç Zogaj në takimin promovues të përmbledhjes poetike “Në çdo pasqyrë na sheh mëkati” në Universitetin “Eqerem Çabej”, Gjirokëstër”./Liberale

Si po shkatërrohet industria përpunuese në Shqipëri

Përpunuesit presin të prodhojnë me kosto më të lartë nga pagat dhe energjia. Një pjesë e sipërmarrjeve mund të falimentojnë, të tjerë do të përshtaten duke investuar në teknologji.

Njëzëri prodhuesit e sektorëve të ndryshëm e shohin të pashmangshme vazhdimin e politikës për rritjen e pagave edhe gjatë 2025. Politika e rritjeve të pagave, sipas tyre, do të sjellë shtim të shpenzimeve që do të reflektohen në kosto prodhuese.

Për rrjedhojë, disa prej tyre presin t’i amortizojnë te çmimi i shitjes së produkteve finale për konsumatorin. Të tjerë i konsiderojnë investimet për automatizimin e teknologjisë prodhuese avantazh në mbrojtjen e rritjes së kostove prej pagave.

Alban Zusi, nga Qendra e Eksporteve Shqiptare, parashikon shtimin e numrit të sipërmarrjeve prodhuese që rrezikojnë të falimentojnë.

Në tërësi, sektori prodhues dhe eksportuesi vendas, sipas tij, për 2025 do të ngarkohen me kosto shtesë nga vijimi i politikës së rritjes së pagave, shtimi i tarifës së energjisë elektrike (nga 1 janari 2025, të paktën 2600 biznese të lidhura në tension 10 kilovolt do të dalin në treg të lirë).

Ngarkesë kostosh te përpunuesit sipas Zusit, do të ketë edhe nga shtrenjtimi i lëndëve të para, që do të vijnë nga jashtë për shkak të zhvlerësimit të monedhës Euro.

“Kostoja e veprimtarive prodhuese përbëhet kryesisht nga: kosto e personelit, kostot energjetike (karburant / gaz dhe energji elektrike), kosto fiskale si dhe kostot e lëndëve të para të siguruara nga vendi apo importi.

Asnjëra prej sa më lart nuk ka tendence rënie, përkundrazi të gjitha kanë tendencë rritje: për shkak të inflacionit të rritur veçanërisht nga rritja e pagave shtetërore, punonjësit kanë kërkesë të vazhdueshme për rritje pagash.

Energjia elektrike pritet të rritet për shkak të vendimmarrjes për t’i nxjerrë në treg të lirë operatorët në sistemin 10 kilovolt, hidrokarburet janë të tej taksuara, krahasuar me gjithë Europën e për më tepër është vendosur akcizë për gazin e industrisë.

Barra fiskale ka tendencë për t’u rritur për shkak të rritjes së pagës minimale, lëndët e para të vendit shtrenjtohen për shkak të zhvlerësimit të Euros (çka i bën që e njëjta vlerë e tyre në Lek të jetë më e shtrenjtë në Euro). Pra nuk bëhet fjalë për ulje kostosh për industritë prodhuese e veçanërisht ato eksportuese”.

Z. Zusi parashikon se kjo situatë rrezikon të sjellë falimentimin të një sërë biznesesh.

“Eksportuesit do të përpiqen të rishikojnë strukturën e tyre të prodhimit. Një pjesë do të synojnë të përshtatin prodhimin e tyre për tregun vendas. Një pjesë do të synojnë të hyjnë në nivele më të larta në zinxhirin e vlerës brenda sektorit ku operojnë. Disa do të eksperimentojnë të bëjnë produkte të reja apo dhe të dalin me produktin e tyre. Por fatkeqësisht ky mund të jetë edhe viti i mbylljeve masive të disa dhjetëra industrive, kryesisht eksportuese, por edhe në sektorë të tjerë që po ballafaqohen me konkurrencën e ashpër të importeve tashmë 30% më të lira se para dy vitesh”, thotë ai.

Alban Zusi: “Eksportuesit do të përpiqen të rishikojnë strukturën e tyre të prodhimit. Një pjesë do të synojnë të përshtatin prodhimin e tyre për tregun vendas. Një pjesë do të synojnë të hyjnë në nivele më të larta në zinxhirin e vlerës brenda sektorit ku operojnë. Disa do të eksperimentojnë të bëjnë produkte të reja apo dhe të dalin me produktin e tyre. Por fatkeqësisht ky mund të jetë edhe viti i mbylljeve masive të disa dhjetëra industrive, kryesisht eksportuese, por edhe në sektorë të tjerë që po ballafaqohen me konkurrencën e ashpër të importeve tashmë 30% më të lira se para dy vitesh”

Presidenti i Qendrës Shqiptare të Eksporteve, Alban Zusi, rekomandon se është e domosdoshme që vëmendja e institucioneve shqiptare për prodhimin vendas të fokusohet jo vetëm me politika fiskale lehtësuese, por edhe me dhënie fondesh për të avancuar kërkimin shkencor.

“Përgjithësisht modeli apo hipoteza e zhvillimit ekonomik aktual ka të tjera prioritete dhe industria përpunuese e prodhuese është qartësisht e pavlerësuar.

Kemi nxitje të jashtëzakonshme nga buxheti i shtetit apo politikat e tjera për sektorin e prodhimit, kemi vëmendje të shtuar e fonde promovuese madje dhe lehtësi fiskale të jashtëzakonshme për turizmin (6% TVSH e hotelerisë!!! përkundrejt 20% TVSH-ja e gjithë produkteve të shportës ushqimore) por nuk kemi asnjë politikë apo financime nxitëse për industritë, për lehtësi fiskale nuk behet fjalë.

Nuk kemi fonde e politika për kërkimin shkencor për industrinë, por vetëm për universitetet, si dhe politikën monetare më të gabuar të mundshme që demotivon e godet çdo ditë industritë dhe prodhimin vendas me disavantazhin që krijon mbivlerësimi i pajustifikuar me rritje prodhimi e konsumi i monedhës vendase përkundrejt valutave të huaja”.

Përpunuesit e qumështit presin rritje kostoje nga shtimi i pagave

Një drejtues i kompanisë së përpunimit të qumështit parashikon kosto pak a shumë të njëjta me 2024 te çmimet e lëndës së parë dhe ambalazheve, ndërsa shpenzimet për pagat do të jenë në rritje.

“Ndaj kostoja totale do të rritet për shkak të rritjes së pagave. Ndërsa ⁠çmimet e produkteve, besoj se do të jenë të ngjashme me vitin e kaluar, në pjesën më të madhe të gamës së produkteve, por mund të ketë indeksime minimale rritje për disa nga kodet e produkteve, për të amortizuar rritjen e pagave. Pra në total presim stabilitet si në kosto prodhimi, edhe rrjedhimisht në çmime shitje”, pohon nje drejtues i kompanisë së përpunimit të qumështit.

Në vitin 2023, sasia gjithsej e qumështit të grumbulluar sipas të dhënave të INSTAT, rezulton rreth 101 mijë tonë, duke shënuar rënie me 8%, krahasuar me 2022.

Për vitin 2024, sipas operatorëve të tregut të përpunimit, prodhimi i qumështit veçanërisht ai i lopës, pati rritje, pasi shtrenjtimi i çmimit të grumbullimit nxiti fermerët për prodhim.

Por mungesa e subvencioneve mbështetëse theksoi edhe më shumë diferencën e çmimit të shitjes së qumështit të lopës krahasuar me fermat e rajonit dhe Europës.

Qumështi i prodhuar nga fermeri vendas vijon të mbetet më i shtrenjtë, krahasuar me qumështin e prodhuar në rajon apo Europë, pavarësisht uljeve të shpeshta të çmimit, që u shoqërua 2 herë me protestë nga blegtorët në muajin prill 2024.

Në atë periudhë, qumështi i lopës nga fermat e mëdha dhe të mesme u grumbullua me çmim 65 deri në 67 lekë pa TVSH për litër nga 78 lekë pa TVSH që ishte më parë (rënia 16 deri 20%). Ndërsa nga fermat e vogla, qumështi u grumbullua me çmim 60 lekë pa TVSH për litër.

Përpunuesit kryesorë nuk parashikojnë ta ulin më tej çmimin për qumështin e grumbulluar nga fermeri në vitin 2025. Por gjithashtu do të vijojnë edhe me rritjen e importeve nga jashtë, veçanërisht për të plotësuar pikun e kërkesës në muajt e verës.

“⁠Ka një trend në rritje të sasisë së qumështit të prodhuar nga fermerët. Parashikojmë që ky trend rritës do të vazhdojë edhe për këtë vit. Kjo tregon që çmimi është i favorshëm. Nuk besoj se do të ketë ndryshim të çmimit të blerjes së qumështit nga fermerët vendas. Për sa u përket importeve të qumështit, parashikojmë për 2025 pothuajse të njëjtën sasi importi sa në 2024, ndoshta me një rritje shumë të lehtë, për shkak të rritjes së turizmit gjatë verës”, pohon drejtuesi i kompanisë së qumështit.

Sipas të dhënave të Doganave, në periudhën janar-maj 2024 u importuan 7,1 milionë litra qumësht. Kjo ishe sasia më e lartë e periudhës që prej vitit 2017 kur nisi zbatimin për herë të parë skema e TVSH-së së kreditueshme 20% për agropërpunuesit.

27% e qumështit të importuar, sipas të dhënave të Doganave, vinte nga Italia, 16% e totalit të importeve e zë qumështi nga Sllovakia, 14,5% importet nga Hungaria, 13% nga Bosnjë-Hercegovina, 11% nga Kosova, rreth 9% nga Serbia etj.

Gati 5% e totalit të qumështit të përdorur si lëndë të parë e importoi nga shtete, si: Sllovenia, Hungaria dhe Serbia. Për muajt korrik-gusht 2024, lënda e parë nga importi pritej të zinte 30% të totalit të qumështit të përdorur për prodhim.

Ai tha se çmimi i qumështit të lopës nga importi në atë periudhë, përfshirë koston e transportit dhe taksave, arrin 55 lekë për litër, rreth 38 lekë për litër më lirë sesa prodhimi vendas.

Për sa i përket kërkesës për produkte të bulmetit për 2025, pritet të jetë më e mirë, ndikuar nga riorganizimet e brendshme të kompanisë, nga zgjerimi në kategori të reja produktesh, por mbi të gjitha, nga pritshmëria për rritje të turizmit dhe sezonit turistik.

Qumështi: “⁠Ka një trend në rritje të sasisë së qumështit të prodhuar nga fermerët. Parashikojmë që ky trend rritës do të vazhdojë edhe për këtë vit. Kjo tregon që çmimi është i favorshëm. Nuk besoj se do të ketë ndryshim të çmimit të blerjes së qumështit nga fermerët vendas. Për sa u përket importeve të qumështit, parashikojmë për 2025 pothuajse të njëjtën sasi importi sa në 2024, ndoshta me një rritje shumë të lehtë, për shkak të rritjes së turizmit gjatë verës”

Rritje kostosh edhe për përpunuesit e mishit

Edhe përpunuesit e mishit parashikojnë shtim kostosh prej vijimit të politikës së rritjes së pagave.

“Mbyllja e 2024-s ishte e suksesshme për biznesin vendas. Për vitin 2025, presim rritje të kostove të prodhimit, ndikuar nga dy faktorë.

Së pari, faktori ndërkombëtar. Blerja e lëndës së parë nga jashtë dhe situata të ndryshme ndërkombëtare që nuk mund të parashikohen. Së dyti, faktori i brendshëm. Energjia nuk parashikohet të rritet. Politikat fiskale do të jenë të njëjta me vitin 2024.

Këmbimi valutor i Euros mendoj që nuk do të ketë rritje. Ajo që do të ndikojë në ngritjen e kostos do të jetë vetëm rritja e pagave të punëtorëve që është domosdoshmëri për tregun”, pohon drejtori i përgjithshëm i operatorit KMY, Spiro Lengo.

Zoti Lengo nuk parashikon se për vitin 2025 do të ketë rritje të çmimeve për nënproduktet e mishit, e ndikuar nga shtimi i kostove. Ai thotë se ndryshimet varen nga konkurrenca në treg.

“Rritja e kostove të prodhimit është mirë të mbulohet nga eficienca, dhe jo nga rritja e çmimeve. Rritja e çmimeve nuk varet nga ne, por nga konkurrenca. Në një treg të globalizuar fiton cilësia dhe çmimi i ulët. Me një konkurrencë të lartë duhet gjithmonë të kthehen sytë nga cilësia dhe kultura e shërbimit”.

Prej gati dy dekadash, operatorët e sektorit të përpunimit të mishit vuajnë konkurrencën e prodhuesve të rajonit, për shkak të vendosjes së taksës 10% për importin e mishit si lëndë të parë nga BE, teksa gjithë vendet e CEFTA-s si: Serbia, Maqedonia e Veriut, Bosnjë-Hercegovina, Mali i Zi dhe Kosova, e blejnë lëndën e parë kryesore, mishin, me taksë doganore zero.

Sipas përpunuesve kjo çon në mbikosto, të cilat po penalizojnë edhe eksportin në këto vende.

Për shkak të humbjes së konkurrueshmërisë në rajon, 5 operatorë të përpunimit të mishit, në muajin gusht 2024, nëpërmjet një letre dërguar ministrive, kërkuan heqjen e taksës 10%, pasi është i vetmi shtet në rajon që importon mishin si lëndë të parë nga Europa pa taksë doganore zero.

Po ashtu, Shqipëria është e vetmja që e eksporton me taksë 10%, ndërsa këto shtete eksportojnë drejt Shqipërisë me taksë zero. Kërkesa e tyre nuk u reflektua me ndryshime fiskale, me qëllim mbrojtjen e prodhimit vendas.

Operatorët ngritën shqetësimin në letrën dërguar ministrive se taksa 10% për importin e mishit si lëndë të parë nuk ka stimuluar prodhimin vendas të kafshëve për mish.

“Sot në vend nuk ka asnjë prodhues të mishit të derrit, lënda e parë kryesore e industrisë sonë. Gjithashtu nuk ka asnjë prodhues të mishit të pulës që ne përdorim, si fileto pule (për proshutat), apo bader (për wurstel) ka fare pak prodhues të mishit të gjedhit të cilët plotësojnë vetëm një pjesë të vogël të mishit të freskët që tregu konsumon (pjesa më e madhe vjen nga importi)”, nënvizohej në letrën e industrialistëve.

Sipas të dhënave të INSTAT, për vitin 2023, numri i krerëve të gjedhëve arriti në 264 mijë. Krahasuar me vitin 2022, numri i tyre ra me 11%. Rënie është shënuar edhe te krerët e derrave. Për vitin 2023 numri i tyre arriti në 114,830 derra.

Në raport me 2022 numri i tyre ra me 16%.

Për vitin 2023, në vend numërohen 4,8 mln krerë pula. Krahasuar me 2022, periudhën e pandemisë së shpendëve, rënia e tyre është me 2%.

Shfaqja e gripit të shpendëve në muajin mars 2022 në Shqipëri solli ngordhjen e një numri të lartë shpendësh. Në total, sipas të dhënave të INSTAT, në vitin 2022 numëroheshin rreth 4,9 milionë pula në të gjithë vendin.

Krahasuar me 2021, numri i tyre ra me rreth 5%.

Por përveç disavantazhit konkurrues me fqinjët, kjo industri i ka të mbyllura portat për të eksportuar edhe në BE, pavarësisht se në harkun e 30 viteve, kompanitë përpunuese të mishit kanë investuar në teknologji moderne.

Po ashtu, pjesa më e madhe e tyre janë të certifikuara nga certifikues europianë për ekzekutimin e procedurave që garantojnë standardet e sigurisë ushqimore të produkteve konform rregulloreve të BE.

Pengesa për eksportin e kësaj kategorie produktesh, sipas përpunuesve, është mosunifikimi i legjislacionit të sigurisë ushqimore me atë të BE-së. / Dorina Azo / MONITOR /

Shqipëria drejt zgjedhjeve të 11 Majit, Zekthi: E vetmja mënyrë si mund të bashkohet opozita përballë qeverisë…

Analisti Fitim Zekthi, i ftuar në studion e News24 ka komentuar situatën politike në vend teksa Shqipëria u drejtohet zgjedhjeve parlamentare të 11 majit.

Sipas Zekthit, liderët politikë të partive kryesore po intensifikojnë retorikën e tyre ndërsa afrohen zgjedhjet. Ai akuzoi si kryeministrin Edi Rama, ashtu edhe liderin e PD Sali Berisha, për qeverisje në boshllëk. “Opozita është kthyer në një entitet jo politik pa një projekt konkret,” deklaroi Zekthi, duke shtuar se bashkimi i saj nuk mund të realizohet duke përdorur figura që kanë qenë pjesë e skenës politike për 30 vite.

Zekthi vlerësoi punën e SPAK si një risi pozitive, duke theksuar se organi ka nisur hetime ndaj politikanëve të nivelit të lartë, një veprim i paprecedentë në historinë e vendit. Sipas tij, mbështetja publike për SPAK është një tregues i qartë i dëshirës së shqiptarëve për drejtësi dhe transparencë.

Ai kritikoi thirrjet për bashkimin e opozitës si të cekëta dhe pa strategji konkrete. “Thirrjet për bashkim me arsyen se do të mundin Ramën janë pa rezultat,” tha Zekthi, duke shtuar se “politika është një çështje serioziteti dhe përvoje e akumuluar me vite.”

Për të siguruar një ndryshim të vërtetë, Zekthi propozoi një riformatim të opozitës, duke sugjeruar që liderët aktualë duhet të tërhiqen dhe të krijohet një ekip i ri me ide dhe figura të reja.

“Duhet gjetur forca për të tejkaluar veten në opozitë dhe jo forca për të bërë akrobacira që populli të mos kuptojë gjë. Klasa politike shqiptare nuk e gëzon mbështetjen e popullit sepse vit pas viti ka ndodhur bashkimi pas akuzave ndaj njëri-tjetrit. Nuk funksionon kështu dhe nuk duhet të funksionojë. E vetmja mënyrë për të treguar se tejkalojnë veten është të ulen bashkë dhe të pranojnë se kanë qenë të ngarkuar për shkak të pafuqisë mendore e spiritualë për të pranuar gabimet dhe të nxjerrin një kandidat për kryeministër që nuk është askush nga ata që janë tani. Ai do të bëjë edhe listën për deputetë me 2 mijë vetë dhe nga këta do të zgjidhen 140. Vetëm kështu realizohet”, u shpreh ai.

34 vite PD Lezhë, Alfrida Marku: Një opozitë dinjitoze e s’mund të jetë peng i interesave personale të askujt

Sot, 34 vite nga themelimi i Partisë Demokratike Dega Lezhë.

Nga Alfrida Marku

Por, sakrifica, bashkimi dhe e ardhmja e demokratëve ende po mbahen peng nga lufta imagjinare kundër Drejtësisë dhe refuzimi i përgjegjësive të së kaluarës.

Unë besoj se demokratët do të marrin vendime me peshën e përgjegjësisë ndaj shqiptarëve, për tu udhëhequr drejt vlerave, parimeve, qartësisë për përgjegjisitë e së kaluarës dhe investimit drejt së ardhmes, në mbështetje të Drejtësisë kundër korrupsionit, në partneritet të padiskutueshëm me SHBA e Britaninë e Madhe dhe dinjitoz drejt ëndrrës Europiane.

Sot më shumë se kurrë Demokratët duhet tu tregojnë shqiptarëve se kanë pushtet mbi veten dhe se investimi e sakrifica e tyre, në këto 34 vite që demokracia është mohuar, nuk mund të jetë pronë personale e askujt.

34 vjetori i PD Lezhë duhej të ishte dite reflektimi !
Mirënjohjes për themeluesit e kontributin ndër vite të demokratëve, në të 34-tin vit të Demokracisë së mohuar, i mungoi forca e pushtetit më të rëndësishëm: pushtetit mbi veten. Aftësia për të mbajtur përgjegjësi për të kaluarën dhe inkurajimi i Drejtësisë si domosdoshmëri për ndryshimin në vendin tonë. Aftësia për të udhëhequr qëndrimet opozitare vetëm drejt të vërtetave, edhe atyre më të vështirave !

Një Aleancë e gjerë qytetare është e vetmja zgjidhje që shpresa e shqiptarëve të kthehet drejt një alternative dinjitoze e të ndershme qeverisëse, e aftë dhe e vendosur për të marrë pëgjegjësi historike ndryshimi.

Shpreh respekt e mirënjohje për të gjithë ata që themeluan e kanë kontribuar ndër vite në Partinë Demokratike, si dhe për ata pak zëra opozitar që sot vijojnë ti shërbejnë pa kompromos Lezhës e lezhjanëve, të udhëhequr vetëm nga të vërtetat dhe duke besuar se ndryshimi është pasojë i një politike të qëndrueshme, i opozite dinjitoze që pikë së pari mbështet Drejtësinë e ndëshkon korrupsionin, e s’mund të jetë peng i interesave personale të askujt.

Ja çfarë propozojnë Demokratët Euroatlantikë për shëndetësinë/ Gazment Koduzi: Reformim i sistemit duke vendosur pacientin në qendër

Nga Gazment Koduzi

Janar 2020 – Janar 2025, 5 vite prej identifikimit të covid – 19!

Një lloj i ri virusi u izolua në 7 Janar 2020 i cili në 11 Shkurt 2020 u emërtua si “Coronary Disease-2019 (COVID-19) nga OBSH. Në Shqipëri rasti i parë me COVID-19 u raportua në 8 Mars 2020, i cili ishte një qytetar që vinte nga Italia.

Cfarë tregoi epidemia e COVID-19 në Shqipëri?

1- Sistemi shëndetësor publik i papërgatitur në të gjitha hallkat e tij për të përballuar epideminë,
2- Paaftësia e institucioneve për të testuar në kohë – Shqipëria një nga vendet me numrin më të vogël të testimeve për 100,000 banorë, përgjijga e testimit shpesh vinte pasi qytetari kishte humbur jetën,
3- Paaftësia e institucioneve për të diagnostikuar dhe trajtuar pacientët me komplikacione – pritje e gjatë për të kryer analiza apo ekzaminime imazherike, spitalet me numër të kufizuar shtretërish, spitalet rajonale me 50% të standarteve për të trajtuar persona me komplikacione nga Covid-19,
4- Qytetarët shqiptarë paguan nga xhepi shpenzimet për testim, analiza, mjekim dhe trajtim spitalor ( brenda vendit apo jashtë vendit në spitale private),
5- Sektori i shëndetit publik pa infrastrukturën logjistike, laboratorike dhe të burimeve njerëzore për të kryer detyrat që i dilnin nga ligji i sëmundjeve infective,
6- Shqipëria një nga vendet me numrin më të lartë të vdekjeve shtesë (excess deaths) për shkak të Covid-19,
7- Paaftësia e politikës që të trajtojë sistemin shëndetësor si një të tërë, por duke e ndarë në “privat” dhe “publik”.
Po sot pas 5 vjetësh a ka ndryshuar ndonjë gjë në sistemin shëndetësor shqiptar?
Një nga problem më të mëdha të politikës sonë është mungesa e politikave bazuar në fakte ( evidencë based policy), si rrjedhojë asgjë nuk ka ndryshuar në shëndetësinë tonë, përvec shpalljes si gjithnjë të “grupeve armiqësore” që janë mjekët.

Cfarë propozojnë Demokratët Euroatlantikë për shëndetësinë?

1. Reformim i sistemit shëndetësor duke vendosur në qendër pacientin, dhe rreth tij operojnë institucionet politikbërëse, financuese dhe ofruese të kujdesit shëndetësor,
2. Unifikimin e sistemit të sigurimeve, ku qytetari zgjedh ku të kryejë sigurimin e detyrueshëm shëndetësor,
3. Parimi “paraja ndjek pacientin” – qytetari zgjedh mjekun apo spitalin ku do të vizitohet, dhe sigurimi shëndetësore paguan faturën ( modeli Gjerman),
4. Reformim të Institutit të Shëndetit Publik sipas modelit të Qendrës Europiane për Kontrollin e Sëmundjeve ( ECDC),
5. Investimin në burime njerëzore në shëndet publik dhe në kujdesin shëndetësor,
6. Investimi në logjistikë në spitale dhe shëndet publik.
#ShqipëriaMeritonMëShumë

“Gratë, forca e ndryshimit”, Mirela Karabina: Në programin e Demokratëve Euroatlantikë gruaja zë një vend të rëndësishëm

Zëdhënësja e Partisë Demokratike-Demokratët Euroatlantikë, Mirela Karabina, ka shpërndarë një mesazh të kryetarit Lulzim Basha pas takimit të zonjave demokrate, duke theksuar rëndësinë e rolit të grave në shoqëri.

Karabina shkruan se fuqizimi ekonomik i grave ndikon drejtpërdrejt në uljen e varfërisë dhe përmirësimin e standardeve të jetesës. Ajo thekson se në programin e demokratëve euroatlantikë, gratë zënë një vend të rëndësishëm si forca kryesore e ndryshimit dhe përfshin masa konkrete si:
• 2,000 euro për çdo bebe dhe 20 mijë euro për fëmijën e tretë.
• Subvencionim të plotë të interesave të kredive për shtëpi për çiftet e reja.
• Dyfishim të ndihmës ekonomike për gratë kryefamiljare dhe viktima të dhunës.
• Bursa dhe kurse falas për vajzat dhe gratë në nevojë apo nga zonat rurale.

Postimi i plotë i Mirela Karabina:

Një takim frymëzues i zonjave demokrate me kryetarin Basha në këtë vit të rëndësishëm për ndryshimin e vendit.

Fuqizimi ekonomik i grave ndikon drejtpërdrejtë në uljen e varfërisë dhe përmirësimin e standardeve të jetesës dhe në një shoqëri më të mirë.

Në programin e demokratëve euroatlantikë gruaja zë një vënd të rendësishme pasi ato janë forca e ndryshimit.

Programi i Lulzim Bashës për familjen parashikon:

• 2,000 euro për çdo bebe.
• 20 mijë euro për fëmijën e tretë.
• Subvencionim i plotë i interesave të kredive për shtëpi për 30 mijë çifte të reja shqiptare.
• 1 vit pagë e plotë për periudhën e lejes së lindjes për nënat në marrëdhënie pune.
• Rritje e pensioneve me të paktën 20% dhe indeksimi i tyre me dyfishin e vlerës së inflacionit çdo vit.
• Bonus periodik prej 250 mijë lekësh për pensionet e ulëta.
• Dyfishim i ndihmës ekonomike për familjet në nevojë.
• Pagesa për personat me aftësi të kufizuara do të jetë 70% e pagës minimale.
• Nga statusi i jetimit do të përfitojnë edhe ata që nuk kanë njërin prind.
• Trajnim për vajzat dhe gratë në kurse profesionale në fushat e teknologjisë së informacionit.
• Mbështetje financiare për gratë dhe vajzat që kontribuojnë në industrinë e artizanatit.
• Bursa studimi për vajzat nga familjet me vështirësi ekonomike dhe nga zonat rurale.
• Kurse falas për gratë dhe vajzat shtëpiake për të marrë një profesion.
• Dyfishimi i ndihmës ekonomike për gratë kryefamiljare, viktima të dhunës.
• Bursa studimi falas për të gjithë fëmijët e nënave kryefamiljare, viktima të dhunës në familje.
• Strehim i paguar nga shteti për të gjitha gratë që kanë urdhër mbrojtjeje nga gjykatat.

Situatë e rëndë në Burrel-Milot, qindra mjete të bllokuara prej orësh për shkak të dëborës! Problematik edhe aksi Bulqizë – Peshkopi

Reshjet e dëborës kanë sjellë problematika të shumta në qarkullimin e mjeteve në rrugë. Situata është e rëndë në  në aksin nacional Burrel – Milot në vendin e quajtur Qafa e Ulzës.

 

Burime bëjnë me dije se qindra mjete janë të bllokuara prej disa orësh, ndërsa raportohet se mes ty ka edhe të sëmurë që ishin nisur drejt spitalit të Tiranës me mjete private.

Qytetarët e bllokuar aty prej disa orësh thonë se asnjë mjet borëpastrues nuk ka shkuar për të hapur qarkullimin, ndërsa shumë prej tyre kanë mungesë edhe të karburantit.

Situatë problematike është edhe në aksin nacional Bulqizë – Peshkopi në vendin e quajtur “Pishat” ku për shkak të erës rruga mbetet e bllokuar pasi trashësia e borës arrin deri në 60 cm.