Në sfondin e deklaratave të presidentit të zgjedhur amerikan janë konfliktet e së ardhmes. Akulli në Arktik po shkrihet më shpejt dhe po zbulon rrugë të reja, të drejtuara nga rusët dhe kinezët. Lidhja midis Atlantikut dhe Paqësorit është gjithashtu në qendër të dosjes së Panamasë. E gjitha e kalitur me nacionalizëm nën moton “America First”
Nga Maurizio Perriello
Donald Trump shkarkoi një tjetër tërmet pa ardhur ende në pushtet. O Zot, tani do të shpërthejë vërtet Lufta e Tretë Botërore . Këto janë pak a shumë dy kategori përgjigjesh ndaj deklaratave të fundit të presidentit të zgjedhur për pushtimin e mundshëm (edhe me dhunë) të Grenlandës dhe Panamasë, si dhe për aneksimin e Kanadasë si shteti i 51-të i SHBA-së. A mund të ndodhin vërtet të gjitha këto? E vërteta, si gjithmonë, qëndron në mes. Nga njëra anë, manjati kërkon ta ndezë debatin, duke e veshur me ngjyra të nacionalizmit të tepruar, të përmbledhura në moton “Amerika e para” , e cila lejoi rizgjedhjen e tij. Nga ana tjetër, vështrimi i presidentit dhe aparatit amerikan është projektuar tashmë në një të ardhme të afërt në të cilën konkurrenca për Arktikun dhe sfida e madhe me Kinën do të bëhen konkrete dhe të rrezikshme.
Pse Trump dëshiron Grenlandën
Le të analizojmë pika për pikë deklaratat e Trump, duke filluar nga Grenlanda. Gjithçka është shkruar: ishulli më i madh në botë pas Australisë, i pasur me hidrokarbure, uranium dhe tokë të rralla dhe një platformë e madhe strategjike për projeksion në Arktik. Pyetja vlen edhe për territoret e tjera: pse SHBA nuk i ka pushtuar kurrë deri tani? Gjatë gjithë historisë së saj, Shtetet e Bashkuara kanë tentuar të blejnë Grenlandën më shumë se një herë, së fundmi nga Trump gjatë presidencës së tij të parë në vitin 2019. Prandaj pyetja e duhur është: pse tani? Ishulli është pjesë e Danimarkës, por kohët e fundit është rikthyer në thirrjet për pavarësi , madje duke shpallur një referendum. Trump u përfshi në fërkimet politike, duke shkaktuar reagimin e pashmangshëm të shteteve evropiane me të cilat konflikti ishte përshkruar nga shpallja e tarifave si dhe një shkëputje e SHBA në kontinent. “BE do të mbrojë kufijtë e saj”, paralajmëroi Franca.
Ajo çka SHBA-të e Trump-it (në të vërtetë) duan nga Grenlanda
Përtej propagandës, e cila është shumë e rëndësishme për një superfuqi, objektivi që mund të ndjekë realisht Uashingtoni nuk është pushtimi ushtarak i një territori sovran. Duke e quajtur kontrollin amerikan dhe “pronësinë” e Grenlandës një “prioritet absolut”, presidenti i zgjedhur ka të ngjarë të synojë nënshkrimin e një marrëveshjeje. Flitet për Kompaktin e Shoqatës së Lirë , një lloj protektorati i bazuar në të ashtuquajturën “shoqatë e lirë”. Ky është një model pavarësie dhe dekolonizimi i njohur nga OKB-ja, të cilin Grenlanda e ka ndjekur që nga vitet 1990. Në një debat parlamentar mbi kushtetutën e ishullit në prill, shoqata e lirë u përcaktua si një mënyrë për të organizuar sovranitetin e ardhshëm. SHBA do të ngrinte bazat dhe ushtarët amerikanë në territor , në këmbim të njohjes së sovranitetit të plotë dhe ndihmës së konsiderueshme ekonomike e materiale. Ekziston një pikë e fundit, gjithashtu e përbashkët për territoret e tjera të pretenduara nga Trump: hija e gjatë e Kinës . Në fakt, prej vitesh Pekini ka ndërmarrë investime dhe ka nënshkruar kontrata të mëdha në Grenlandë, për të shfrytëzuar burimet e mëdha dhe për të ushtruar presion mbi rivalët e tij kryesorë amerikanë.
Pse Trump dëshiron të aneksojë Kanadanë
Pamja e përbashkët e Arktikut na çon drejt e në Kanada. Ne po flasim për një vend të madh të inkorporuar në kontinentin e Amerikës së Veriut, aktualisht nën ndikimin e SHBA-së pa nevojën e kontrollit të drejtpërdrejtë federal, i cili do të rezultonte vetëm si një barrë shtesë për administratën e “Stars and Stripes”. Kanadaja aktualisht përfaqëson një brinjë “të jashtme” të SHBA-së , duke garantuar gjithashtu një votë shtesë të rreshtuar brenda organizatave shumëpalëshe dhe ndërkombëtare si OKB-ja. Megjithatë, ka faktorë të tjerë për t’u marrë parasysh. Para së gjithash, entuziazmi nacionalist i miliona votuesve, i trashëguar nga dhjetëra breza që kanë ëndërruar aneksimin e fqinjit të tyre të madh verior për më shumë se një shekull. Kriza e qeverisë Trudeau dhe pasiguria në rritje ndërkombëtare i kanë dhënë Trump-it një mundësi tjetër për të kapërcyer valën. Sipas manjatit, SHBA “nuk mund të vuajë më deficitin masiv tregtar dhe të mbështesë ndihmën që Kanadasë i duhet për të qëndruar në këmbë”. Duke aneksuar Kanadanë si shtetin e 51-të federal, në një mënyrë demokratike dhe duke ndjekur çdo hap të procesit ligjor, ajo do t’i lejonte Shtetet e Bashkuara të përvetësojnë drejtpërdrejt tregjet dhe burimet, duke rritur thellësinë e saj strategjike dhe duke garantuar Uashingtonin “de facto” në kontrollin e drejtpërdrejtë të të gjithë veriut. Duke përjashtuar dukshëm Meksikën, me të cilën tonet janë padyshim më pak të qeta dhe miqësore, megjithatë, Grenlanda dhe Kanadaja po tregojnë mbi konkurrencën në rritje midis fuqive për dominimin e Arktikut.
Gara për në Arktik dhe luftërat e së ardhmes
Arktiku do të jetë teatri i sfidave të ardhshme mes fuqive të planetit. Ndryshimet klimatike dhe ngrohja globale kanë hapur dhe do të vazhdojnë të hapin rrugë të reja tregtare në atë që ekspertët e kanë quajtur “oqeani i pestë i së ardhmes”. Tashmë, kur është i lundrueshëm dhe për rrjedhojë jo në muajt e dimrit, Oqeani Arktik na lejon të përgjysmojmë kohën dhe kostot për transportin e mallrave nga Azia në Evropë, nga Lindja në Perëndim. Rruga e Detit të Veriut duket edhe më vendimtare në një periudhë, në të cilën kriza e Detit të Kuq detyron kompanitë tregtare të qarkullojnë në Afrikë për të arritur tek konsumatorët perëndimorë. Një autostradë ujore që nuk rregullohet nga asnjë ligj dhe që sheh një mbizotërim të qartë territorial të Rusisë, Moska ka kaluar dy shekuj duke u përhapur në të gjithë bregun e madh verior të botës dhe madje e quan veten një “shtet Arktik”. “Ne do t’i trokasim dhëmbët kujtdo që përpiqet të na kërcënojë në rajon,” ka përsëritur Vladimir Putin më shumë se një herë. Dhe në fakt Arktiku është plot me baza dhe anije ushtarake ruse, pasi Federata u përjashtua nga Këshilli Arktik, në të cilin mbetën vetëm shtatë vende të tjera perëndimore. Hyrja e Finlandës dhe Suedisë në NATO dhe riarmatimi i rëndë i Polonisë e kanë zhvendosur boshtin e Aleancës Atlantike në Balltik, duke përfituar nga lufta në Ukrainë si një mundësi për të militarizuar frontin verilindor. Në të kundërt, Rusia ka forcuar bashkëpunimin e saj strategjik me Kinën, e cila ka investuar miliarda e miliarda juanë dhe teknologji të avancuara në infrastrukturën e Arktikut. Një kundërglobalizim i plotë , shumë më efektiv se Rrugët e brishta të Mëndafshit. Pjesa e ndikimit rus lidh Atlantikun dhe Paqësorin me një thjeshtësi të habitshme, dhe është gjithashtu e pasur me gaz dhe naftë. Më pas Pekini dërgoi rojen e tij bregdetare kombëtare në ujërat nordike për herë të parë, duke çimentuar një bashkëpunim ushtarak me Moskën. Pasi barriera e akullit të ketë rënë, pushtimet dhe luftërat do të bëhen të mundshme për shkak të klimës dhe gërmimeve njerëzore.
Pse Trump dëshiron Panamanë
Lidhja midis oqeaneve është gjithashtu në qendër të synimeve të Trump për Panamanë. Kanali artificial lejon kalimin midis Atlantikut dhe Paqësorit pa pasur nevojë të qarkullojë të gjithë kontinentin amerikan. Kanali u krijua praktikisht nga vetë Shtetet e Bashkuara, të cilat në 1901 morën kontrollin e saj, për 99 vjet . Më 31 dhjetor 1999, Uashingtoni vendosi t’ia dorëzonte shtetit të Panamasë menaxhimin e korridorit detar prej 82 kilometrash. Një lëvizje taktike, e cila megjithatë vite më vonë lejoi depërtimin e Kinës , e cila me investimet e zakonshme miliarda dollarësh dëshiron të projektojë ndikimin e saj si një fuqi ekonomike. Këtë herë pikërisht në oborrin e shtëpisë amerikane, siç ka ndodhur me Kubën dhe Venezuelën, për të mos përmendur të gjithë Amerikën Latine. Kontrolli në distancë i Kanalit të Panamasë është vendimtar për SHBA-në, e cila në këtë mënyrë mund të lëvizë lehtësisht flotën e saj nga Atlantiku në Paqësor dhe anasjelltas. Shumë më tepër: e gjithë hegjemonia e SHBA-së bazohet në kalimin e Panamasë, nga hegjemonia e vënë në provë nga depërtimi kinez dhe nga momenti i lodhjes perandorake të përjetuar nga SHBA, e mbiekspozuar në teatrot e tensionit botëror nga Lindja e Mesme deri në Tajvan. Ndryshimet klimatike po minojnë gjithashtu fuqinë amerikane në qendrën e Panamasë, me shtrëngimin e thatësirës që ka vënë dhe do të vërë në provë flukset tregtare.
Nga Gjiri i Meksikës në Gjirin e Amerikës
Mbrojtja e sigurisë dhe e interesave kombëtare mbi të gjitha vjen – në propagandën e Trump-it – përpara çdo aleance apo traktati. Dhimbja tjetër e madhe për sigurinë amerikane, në këtë kuptim, është Meksika. Retorika për emigracionin e paligjshëm dhe muri i famshëm në kufi janë pikat e forta të presidentit të zgjedhur, i cili në debatin e ndezur nacionalist nuk ka dështuar të sulmojë edhe fqinjin e tij jugor. Duke deklaruar hapur se dëshiron të ndryshojë emrin e Gjirit të Meksikës në “Gjiri i Amerikës”. Dëshmi për faktin se kontrolli i deteve, veçanërisht atyre “të shtëpisë”, mbetet thelbi dhe shqetësimi kryesor i fuqisë amerikane. Kongresmenja republikane Marjorie Taylor Greene ka njoftuar se synon të paraqesë një ligj për ndryshimin e emrit gjeografik të Gjirit të vendosur në kohën e Perandorisë Spanjolle, në hartat e ushtrisë dhe institucioneve federale. Propaganda kundër propagandës, kundërlëvizja e Meksikës nuk vonoi. Presidentja Claudia Sheinbaum iu përgjigj Trump dhe bashkëpunëtorëve të tij duke treguar një hartë të vitit 1607, kur Meksika përfshinte territoret e pushtuara më vonë nga SHBA me forcë. Dhe duke kompletuar me emrat origjinalë: Tejas (Teksasi i sotëm), Nuevo Mexico, Arizona, Yuta (Utah-ja e sotme), Nevada dhe Kalifornia . Përgjigja pikante ndaj Trump përfundoi me një tjetër shaka historike: Kreu i Shtetit meksikan tha se manjati ilustroi projektin e tij të ri “nga panairi Mar-a-Lago, në territorin e La Florìda, në Nueva España, Capitania General de Cuba” , në bregun e “Gulfo de México”. ”Pra, ne mund ta quajmë SHBA-në që ndodhet sot në Amerikë meksikane,” komentoi ai.
A dëshiron vërtet SHBA të pushtojë territore të tjera me forcë?
Nëse ka një gjë që na ka mësuar historia, është se gjithçka mund të ndodhë. Në fakt, shpesh ndodh pikërisht ajo që nuk pritet. Megjithatë, ka pengesa të mëdha në lidhje me realizueshmërinë e pushtimit ose aneksimit të territoreve ose shteteve të tjera nga SHBA. E para, është misioni çlirimtar dhe demokratik që Uashingtoni i caktoi vetes në shekullin e njëzetë: nëse do të përdorte forcën ushtarake për të përvetësuar tokat që i përkasin në mënyrë legjitime kombeve të tjera, kjo do të shkatërronte bazën retorike mbi të cilën SHBA ndërtoi perandorinë e saj aktuale. Një arsye e dytë mund të gjendet në mënyrën amerikane të të qenit një perandori: pa e thënë hapur, duke i ulur provincat e saj (përfshirë Evropën) në një gjendje ekonomike dhe post-historike, dhe duke mbajtur larg fantazmën e luftës reale si garanci kontrolli, ose duke dominuar detet. Një skemë që sigurisht ka hyrë në krizë vitet e fundit, siç perceptohet nga rivalët dhe siç tregohet nga shpërthimi i njëkohshëm i shumë fronteve të luftës.
