Më 6 janar 1941 – një muaj pasi Shtetet e Bashkuara u përfshinë zyrtarisht në luftë, presidenti Franklin D. Roosevelt mban fjalimin e tij mbi “Katër Liritë”.
Liria e fjalës, Liria e besimit, Liria për nevojat minimale njerëzore, Liria nga frika. Pas Luftës së dytë Botërore, “Katër Liritë” shërbyen si frymëzim për formulimin e Kartës se Kombeve e Bashkuara.
Në fjalimin e tij historik në Kongres më 6 janar 1941, Presidenti Franklin D. Roosevelt përsëriti rëndësinë e mbështetjes së Britanisë së Madhe në luftën e saj me Gjermaninë naziste. Roosevelt nënvizoi angazhimin e përbashkët të dy kombeve ndaj katër lirive universale. Më pas, “Katër Liritë” u inkorporuan zyrtarisht në Kartën e Atlantikut të hartuar nga Winston Churchill dhe FDR, në gusht 1941. Sapo Shtetet e Bashkuara hynë në luftë më 8 dhjetor 1941, mbrojtja e këtyre lirive u bë gur themeli i përpjekjeve amerikane për luftë.
Mesazhi i Presidentit Franklin Roosevelt (4 Liritë) për Kongresin (6 janar 1941);
Ju drejtohem juve, anëtarëve të Kongresit të Shtatëdhjetë e shtatë, në një moment të paprecedentë në historinë e Unionit. Unë përdor fjalën “i paprecedentë”, sepse në asnjë kohë të mëparshme siguria amerikane nuk është kërcënuar aq seriozisht nga jashtë sa sot. . . .
Edhe kur shpërtheu Lufta Botërore në vitin 1914, ajo dukej se përmbante vetëm një kërcënim të vogël rreziku për të ardhmen tonë amerikane. Por, me kalimin e kohës, populli amerikan filloi të imagjinonte se çfarë mund të nënkuptojë rënia e kombeve demokratike për demokracinë tonë.
Nuk ka nevojë të mbitheksojmë papërsosmëritë në Paqen e Versajës. Ne nuk duhet të flasim për dështimin e demokracive për t’u marrë me problemet e rindërtimit të botës. Duhet të kujtojmë se Paqja e vitit 1919 ishte shumë më pak e padrejtë sesa lloji i “paqësimit” që filloi qysh përpara Mynihut, dhe që po vazhdon nën rendin e ri të tiranisë që kërkon të përhapet në çdo kontinent sot. Populli amerikan ka vendosur në mënyrë të pandryshueshme fytyrat e tij kundër asaj tiranie.
Çdo realist e di se mënyra e jetesës demokratike në këtë moment po sulmohet drejtpërdrejt në çdo pjesë të botës – e sulmuar qoftë me armë, qoftë nga përhapja e fshehtë e propagandës helmuese nga ata që kërkojnë të shkatërrojnë unitetin dhe të nxisin përçarjen në kombet që janë ende në paqe.
Gjatë gjashtëmbëdhjetë muajve të gjatë, ky sulm ka fshirë të gjithë modelin e jetës demokratike në një numër të tmerrshëm kombesh të pavarura, të mëdha e të vogla. Agresorët janë ende në marshim, duke kërcënuar kombet e tjera, të mëdha e të vogla.
Prandaj, si presidenti juaj, duke kryer detyrën time kushtetuese për t’i “i dhënë Kongresit informacionin për gjendjen e Unionit”, e shoh, fatkeqësisht, të nevojshme të raportoj se e ardhmja dhe siguria e vendit tonë dhe e demokracisë sonë janë të përfshira në masë të madhe, në ngjarje shumë përtej kufijve tanë.
Mbrojtja e armatosur e ekzistencës demokratike po zhvillohet tani me trimëri në katër kontinente. Nëse kjo mbrojtje dështon, e gjithë popullsia dhe të gjitha burimet e Evropës, Azisë, Afrikës dhe Australisë do të dominohen nga pushtuesit. Le të kujtojmë se totali i atyre popullsive dhe burimeve të tyre në këto katër kontinente e tejkalon në masë të madhe shumën totale të popullsisë dhe burimeve të të gjithë Hemisferës Perëndimore – shumë herë më shumë.
Në kohë si këto, është e papjekur – dhe rastësisht, e pavërtetë – që dikush të mburret se një Amerikë e papërgatitur, me një dorë të vetme dhe me një dorë të lidhur pas shpine, mund të mbajë të gjithë botën.
Asnjë amerikan realist nuk mund të presë nga paqja e një diktatori bujarinë ndërkombëtare, apo rikthimin e pavarësisë së vërtetë, apo çarmatimin e botës, apo lirinë e shprehjes, apo lirinë e fesë – apo edhe biznesin e mirë…
Nevoja e momentit është që veprimet dhe politika jonë duhet t’i kushtohen kryesisht – pothuajse ekskluzivisht – përballjes së këtij rreziku të jashtëm. Sepse të gjitha problemet tona të brendshme tani janë pjesë e emergjencës së madhe.
Ashtu si politika jonë kombëtare në punët e brendshme ka qenë e bazuar në respektimin e denjë për të drejtat dhe dinjitetin e të gjithë bashkëqytetarëve tanë brenda portave tona, po ashtu politika jonë kombëtare në punët e jashtme është bazuar në respektimin e denjë për të drejtat dhe dinjitetin e të gjitha kombeve, të mëdhenj e të vegjël. Dhe drejtësia e moralit duhet dhe do të fitojë në fund. Politika jonë kombëtare është kjo:
Së pari, me një shprehje mbresëlënëse të vullnetit publik dhe pa marrë parasysh partishmërinë, ne jemi të përkushtuar ndaj mbrojtjes kombëtare gjithëpërfshirëse.
Së dyti, me një shprehje mbresëlënëse të vullnetit publik dhe pa marrë parasysh partishmërinë, ne angazhohemi për mbështetjen e plotë të të gjithë atyre popujve të vendosur, kudo, që po i rezistojnë agresionit dhe në këtë mënyrë po e mbajnë luftën larg hemisferës sonë. Me këtë mbështetje, ne shprehim vendosmërinë tonë se kauza demokratike do të mbizotërojë; dhe ne forcojmë mbrojtjen dhe sigurinë e kombit tonë.
Së treti, me një shprehje mbresëlënëse të vullnetit publik dhe pa marrë parasysh partishmërinë, ne jemi të përkushtuar ndaj propozimit se parimet e moralit dhe konsideratat për sigurinë tonë nuk do të na lejojnë kurrë të pranojmë një paqe të diktuar nga agresorët dhe të sponsorizuar nga qetësuesit.
Ne e dimë se paqja e qëndrueshme nuk mund të blihet me çmimin e lirisë së njerëzve të tjerë.
Në zgjedhjet e fundit kombëtare nuk kishte asnjë dallim thelbësor midis dy partive të mëdha në lidhje me atë politikë kombëtare. Asnjë çështje nuk u diskutua në këtë linjë para elektoratit amerikan. Sot është shumë e qartë se qytetarët amerikanë kudo janë duke kërkuar dhe mbështetur veprim të shpejtë dhe të plotë në njohjen e rrezikut të dukshëm.
Prandaj, nevoja imediate është një rritje e shpejtë dhe nxitëse e prodhimit tonë të armatimit. . . .
Një komb i lirë ka të drejtë të presë bashkëpunim të plotë nga të gjitha grupet. Një komb i lirë ka të drejtë të shikojë nga drejtuesit e biznesit, të punës dhe të bujqësisë për të marrë drejtimin në përpjekjet stimuluese, jo midis grupeve të tjera, por brenda grupeve të tyre.
Mënyra më e mirë për t’u marrë me ata pak dembelë ose problematikë në mesin tonë është, së pari, t’i turpërojmë ata me shembullin patriotik dhe, nëse kjo dështon, të përdorim sovranitetin e qeverisë për të shpëtuar qeverinë.
Unë kam bërë thirrje për sakrificë personale. Jam i siguruar për gatishmërinë e pothuajse të gjithë amerikanëve për t’iu përgjigjur kësaj thirrjeje.
Një pjesë e sakrificës nënkupton pagesën e më shumë parave në taksa. Në Mesazhin tim Buxhetor do të rekomandoj që një pjesë më e madhe e këtij programi të madh të mbrojtjes të paguhet nga taksat sesa po paguajmë sot. Asnjë person nuk duhet të përpiqet, ose të lejohet, të pasurohet nga ky program; dhe parimi i pagesës së taksave në përputhje me aftësinë për të paguar duhet të jetë vazhdimisht para syve tanë për të udhëhequr legjislacionin tonë.
Nëse Kongresi i ruan këto parime, votuesit, duke e vënë patriotizmin para xhepit, do t’ju japin duartrokitjet e tyre.
Në ditët e ardhshme, të cilat ne kërkojmë t’i bëjmë të sigurta, ne presim me padurim një botë të bazuar në katër liri thelbësore njerëzore.
E para është liria e fjalës dhe e shprehjes – kudo në botë.
E dyta është liria e çdo personi për të adhuruar Zotin në mënyrën e tij – kudo në botë.
E treta është liria nga mungesa – e cila, e përkthyer në terma botërorë, do të thotë mirëkuptim ekonomik që do t’i sigurojë çdo kombi një jetë të shëndetshme në kohë paqeje për banorët e tij – kudo në botë.
E katërta është liria nga frika – e cila, e përkthyer në terma botërorë, do të thotë një reduktim mbarë-botëror i armatimeve në një pikë të tillë dhe në një mënyrë kaq të plotë sa që asnjë komb nuk do të jetë në gjendje të kryejë një akt agresioni fizik kundër ndonjë fqinji – kudo në botë.
Ky nuk është vizion i një mijëvjeçari të largët. Është një bazë e caktuar për një lloj bote të arritshme në kohën dhe brezin tonë. Kjo lloj bote është vetë antiteza e të ashtuquajturit rendi i ri i tiranisë që diktatorët kërkojnë të krijojnë me përplasjen e një bombe.
Këtij rendi të ri ne kundërshtojmë konceptin më të madh – rendin moral. Një shoqëri e mirë është në gjendje të përballojë pa frikë skemat e dominimit botëror dhe revolucionet e huaja.
Që nga fillimi i historisë sonë amerikane, ne kemi qenë të përfshirë në ndryshim – në një revolucion paqësor të përjetshëm – një revolucion që vazhdon në mënyrë të qëndrueshme, duke u përshtatur në heshtje ndaj kushteve në ndryshim. Rendi botëror që ne kërkojmë është bashkëpunimi i vendeve të lira, duke punuar së bashku në një shoqëri miqësore, të civilizuar.
Ky komb ka vendosur fatin e tij në duart, kokat dhe zemrat e miliona burrave dhe grave të lira; dhe besimin e saj në liri nën drejtimin e Zotit. Liri do të thotë supremaci e të drejtave të njeriut kudo. Mbështetja jonë shkon për ata që luftojnë për t’i fituar ato të drejta ose për t’i mbajtur ato. Forca jonë është uniteti i qëllimit tonë. Për atë koncept të lartë nuk mund të ketë fund përveç fitores.
