Mijëra qytetarë protestuan të dielën në qytetin e Cetinjes dhe kryeqytetin Podgoricë në Mal të Zi, duke kërkuar përgjegjësi nga udhëheqësit politikë dhe autoritetet e sigurisë, pas vrasjes së 12 personave më 1 janar në Cetinje.

Demonstruesit ndezën qirinj dhe mbajtën heshtje për të vrarët, ndërsa mbanin pankarta dhe hidhnin thirrje të zemëruara, duke akuzuar politikanët në Malin e Zi për tragjedinë e Cetinjes dhe duke kërkuar dorëheqjen e tyre.

Vrasja e shumëfishtë, ndër më të rëndat në vend, ndodhi të mërkurën pasdite, kur 45 vjeçari Aco Martinoviç qëlloi viktimat në Cetinjë pasi kishte konsumuar alkool. Ai arriti t’i shmanget policisë për orë të tëra.

Në mesin e të vrarëve është edhe motra e tij. Më pas ai vrau veten dhe vdiq nga plagët e marra në orët e hershme të së enjtes.

Kjo ishte vrasja e dytë në masë brenda më pak se tre vitesh në Cetinjë, që gjendet 38 kilometra në perëndim të Podgoricës. Në gusht të vitit 2022, një i armatosur vrau 10 persona, përfshirë dy fëmijë, para se të vritej.

Protestuesit kërkuan dorëheqjen e Ministrit të Brendshëm, Danilo Sharanoviç dhe Zëvendëskryeministrit për Siguri dhe Mbrojtje, Aleksa Beçiç, i cili është edhe në krye të sigurisë dhe mbrojtjes.

Shumë banorë të Malit të Zi janë të zemëruar me ato që i konsiderojnë reforma të ngadalshme të policisë, e cila ka mungesë punonjësish dhe fondesh dhe grindjeve burokratike dhe politike brenda qeverisë.

Kërkesa të tjera kanë të bëjnë me çmilitarizimin e shoqërisë dhe konfiskimin e armëve, së bashku me rishikimin e të gjitha lejeve të dhëna në periudhën e kaluar, ngritjen e policisë komunitare, rikthimin e edukimit qytetar si lëndë e detyrueshme në shkollat fillore dhe të mesme, shpalljen e moratoriumit për dhënien e lejeve të reja të armëve deri në ndryshimin e ligjit etj.

Protesta u organizua nga grupi i studentëve “Kamo Sutra” (Kah Nesër), të cilët theksuan se nuk kanë lidhje me asnjë parti politike dhe se protestat po i organizojnë pa asnjë ndikim partiak./VOA/

Putin humbi, Putin fitoi, Putin barazoi. Kaq shumë teste praktike të të menduarit magjik rreth Rusisë. Të gjithë reflektojnë mbi shpresat dhe zhgënjimet e tyre. Për të tretin vit me radhë, emri më i kërkuar në internet ishte ai i presidentit që ka jetuar, figurativisht, në Kremlin që nga 31 dhjetori 1999, kur mori detyrën si i përkohshëm në vend të Boris Jelcinit të rraskapitur për 25 vjet. Dhe për të thënë se viti 2024 pa edhe rikthimin e Donald Trump, njeriut që premton të zgjidhë luftën që po copëton Europën “në një minutë”.

E megjithatë, gjithmonë ai, në qendër të mendimeve tona. Në fund të marsit 2014, në ndalimin e çdo ndërhyrjeje perëndimore në Ukrainë të sapo pushtuar nga “njerëzit e gjelbër”, presidenti i atëhershëm amerikan Barack Obama e justifikoi zgjedhjen e tij duke e përcaktuar Rusinë si “një fuqi rajonale”, prandaj nuk është një përparësi për Amerikën dhe aleatët e saj.

Por në atë kohë, nëse politika ndërkombëtare matej kundër vëmendjes që i kushtonte media disa situatave, ajo kishte themelin e saj. Sot, për Perëndimin, Rusia është një obsesion, dhe vetëm kjo do të mjaftonte për të përjashtuar pa vonesë opsionin fillestar, të tre të listuarve në fillim të këtij artikulli.

Putin dhe njësia e matjes së historisë

Ndoshta Rusia duhet mposhtur, “por pa e poshtëruar atë” siç e përsëriti Emmanuel Macron deri kohët e fundit dhe siç argumentojnë privatisht diplomatët nga shumë vende, përfshirë edhe tanët. Ky tashmë është një dallim i disa peshave. Por nëse për Vladimir Putinin e vetmja njësi matëse që ka rëndësi është ajo e historisë, qëllimet e tij tashmë janë arritur me pushtimin e përgjakshëm të Ukrainës në shekullin e njëzetë.

Gjithashtu, sepse nuk e fsheh të na shikojë si një term krahasimi, i kënaqur me centralitetin e tij të sapogjetur. Duke u ndier i hedhur poshtë, ai ka zhvilluar një lloj fiksimi. E quajnë sindroma e përjashtimit. Nëse Putin është me të vërtetë një viktimë, ai nuk bën asgjë për ta fshehur atë.

Pjesa më e madhe e intervistës së tij në fund të vitit me Tass, ishte një lloj rrjedhe ndërgjegjeje në këtë kuptim. “Sapo potenciali i Rusisë u zvogëlua dhe vendi u dobësua, i ashtuquajturi Perëndim i qytetëruar filloi t’i jepte atij grushtin e shtetit de grace, në vend që ta bënte atë një partner dhe pjesëmarrës të barabartë në këtë të ashtuquajtur botë të qytetëruar“, tha ai.

E drejtë apo e gabuar, dhe këtu mbështetemi drejt hipotezës së dytë, është arsyetimi i dashnorit të tradhtuar. “Për fat të keq, bota sot është kështu. Dhe ne, nëse rifillojmë marrëdhëniet me ta, do t’i ndërtojmë ato vetëm në bazë të interesave të Shtetit tonë“. Të gjitha të thëna me një ton që shpreh një keqardhje që nuk është lënë kurrë të kuptohet kur presidenti rus i drejtohet popullit të tij. Sepse do të ishte pranimi i një dobësie.

Në koktejin shpërthyes që ai i propozoi Rusisë së thellë, keqardhja është një përbërës i ndaluar, që do të shkonte kundër të tjerëve: ne jemi një vend i madh, jemi kthyer për të trembur botën, do të heqim qafe armiqtë tanë te dera.

Çfarë ka humbur Rusia dhe çfarë mendojnë rusët

Viti që sapo ka përfunduar ka parë rënien e monedhës kombëtare, rritjen e normës së inflacionit, degradimin e mëtejshëm të nivelit të arsimit dhe kulturës shkollore, tani të asfiksuar nga izolimi, dhe së fundi edhe kthimin e një kërcënimi të brendshëm, sepse masakra e Bashkisë Crocus ka rikthyer në lajme çështjen e pazgjidhur të Kaukazit. Çarja e përjetshme në murin e pushtetit rus. Ludmila Petranovskaya, një psikologe e njohur, po përditëson vazhdimisht një listë të gjatë të gjithçkaje që populli rus ka humbur në këto tre vite lufte, që nga mbyllja e kufijve deri te pamundësia e udhëtimit, deri te ngushtimi i horizontit të ardhshëm të të rinjve.

Por siç shkruan historiani Sergej Çernyshev, i cili jo çuditërisht jeton në Novosibirsk të largët, në Siberinë më pak ekstreme, nëse konsiderojmë se dy të tretat e popullit rus jetojnë larg dhjetë qyteteve më të mëdha, në hapësirat e pafundme të mëmëdheut të tyre, atëherë populli rus nuk ka asnjë perceptim për dëmet e pësuara, ata kurrë nuk kanë humbur asnjë nga këto. Për arsyen e thjeshtë se ai kurrë nuk kishte një të tillë.

Karta trumpiste e Putinit vazhdon të jetë një realitet që ne perëndimorët luftojmë ta kuptojmë. Moska dhe Shën Petersburgu, nëse duam edhe Jekaterinburgun apo Kazanin, janë një flluskë. Sigurisht, çmimet në dyqane janë rritur. Por kush llogarit në dyqane, kur vetëm tetëdhjetë kilometra nga kryeqyteti “populli” grumbullon patate dhe kastraveca në kavanoza për dimër, duke i grumbulluar në bodrumet e tyre, si në historitë e Çehovit? Kur e vetmja dritare në botë është një televizion që u përsërit të rinjve se baballarët e tyre që u nisën për në Ukrainë janë heronj që luftojnë kundër një armiku të pamëshirshëm.

Respektimi i thellë i Rusisë ndaj kauzës së Putinit është i sinqertë, edhe nëse e kemi të vështirë ta pranojmë atë. Gjithashtu për shkak se krenaria nacionaliste është e vetmja e mirë e konsumatorit në dispozicion në treg. Ekonomia në kolaps nuk do ta zbusë Putinin. Rusia do të vazhdojë të jetë një sistem i qëndrueshëm, por i ngurtë dhe nëse ligjet e fizikës mësojnë diçka, e pakorruptueshme do të ndodhë pa paralajmërim. Nëse viti 2025 është me të vërtetë viti i negociatave, rezultati i tyre do të varet nga forcat jashtë Rusisë, dhe aftësia e tyre për të treguar unitet. Por ky është një rrugëtim që, si gjithmonë, që në fillim të Operacionit Special Ushtarak, na shqetëson, kuptohet si Perëndimi i dashur, i vjetër. Ai për të cilin edhe Vladimir Putin pendohet në zemrën e tij. /Përshtatur nga “Corriere Della Sera”

Nga Bekim Bislimi REL

Zgjedhjet e rregullta parlamentare, që do të mbahen më 9 shkurt, si dhe zgjedhjet lokale në 38 komuna të vendit, që pritet të organizohen në vjeshtë, do të jenë ndër ngjarjet kryesore në Kosovë përgjatë vitit 2025, vlerësojnë analistët politikë në Kosovë dhe Serbi.

Analistët nga Prishtina, Lulzim Pecin, nga Instituti Kosovar për Kërkime dhe Zhvillime të Politikave (KIPRED) dhe Njomza Arifi nga Grupi për Studime Juridike dhe Politike, vlerësojnë se rezultatet që do të dalin nga zgjedhjet, qoftë parlamentare, qoftë lokale, do t’i diktojnë dinamikat e zhvillimeve të mundshme politike dhe të sigurisë në vend.

Mendim të përafërt kanë edhe analistët nga Beogradi, politologu, Ognjen Gogiq dhe Dushan Janjiq nga Forumi për Marrëdhënie Etnike. Megjithatë, ata i shohin si të mundshme incidentet në veri të vendit dhe cenimin e situatës së sigurisë, në rast se nuk parandalohen ato.

Zbatimi i obligimeve që dalin nga marrëveshjet e arritura në Bruksel, në kuadër të dialogut për normalizimin e marrëdhënieve Kosovë-Serbi, do të jetë sfidues gjatë vitit 2025, për Qeverinë e ardhshme të Kosovës, por edhe për atë të Serbisë, vlerësojnë analistët.

Zgjedhjet parlamentare do të përcaktojnë edhe fatin e ardhshëm të liderëve në skenën politike të vendit, vlerëson Lulzim Peci.

Kjo është arsyeja pse ai pret që fillimi i vitit 2025 të karakterizohet me fushatë zgjedhore agresive të partive politike.

Megjithatë, sipas tij, qeveria e re, kushdo që do ta drejtojë, do të përballet menjëherë me kërkesat që partnerët nga Bashkimi Evropian dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës i kanë parashtruar tash e sa kohë.

“Kushdo që bëhet lider i qeverisë së ardhshme, do të përballet me kërkesat për ecjen përpara me dialog (për normalizimin e marrëdhënieve me Serbinë) dhe sidomos me kërkesën për dorëzimin në Gjykatën Kushtetuese të draft-statutit për Asociacionin e komunave me shumicë serbe”, thekson Peci.

Në tetor të vitit 2023, BE-ja ua dorëzoi Kosovës dhe Serbisë një “draft-statut modern” për formimin e Asociacionit. Shtetet e Bashkuara, Gjermania, Franca dhe Italia – e mbështetën atë.

BE-ja dhe SHBA-ja i kanë bërë thirrje vazhdimisht Kosovës që ta dërgojë këtë draft-statut në Gjykatën Kushtetuese.

Njomza Arifi nga Grupi për Studime Juridike dhe Politike në Prishtinës, vlerëson se zgjedhjet parlamentare të 9 shkurtit do të shpërfaqin edhe performancën e subjekteve të reja politike serbe.

Pjesëmarrjen në zgjedhje e kanë paraqitur në Komisionin Qendror të Zgjedhjeve gjashtë subjekte politike serbe: Demokracia Serbe, Lëvizja Popullore Serbe, Për Liri, Drejtësi dhe Mbijetesë, Partia e Serbëve të Kosovës, Nisma Qytetare Drejtësia Popullore, si dhe Lista Serbe.

“Ne konsiderojmë se nëse do te thyhej monopoli politik i Listës Serbe kjo do te kontribuonte në rikthimin e normalitetit në Kuvendin e Kosovës, si dhe përmirësimin e marrëdhënieve ndëretnike në Kosovë”, thekson Arifi.

Lista Serbe, është partia më e madhe e serbëve të Kosovës, e cila gëzon mbështetjen e Beogradit zyrtar. Në dhjetë vjetët e fundit, ajo ka fituar zgjedhjet dhe ka përfaqësuar komunitetin në nivelin qendror dhe atë lokal.

Në mbledhjen fillestare të Komisionit Qendror të Zgjedhjeve (KQZ), më 23 dhjetor, kjo parti nuk është certifikuar për pjesëmarrje në zgjedhje, pas kundërshtimeve të partisë në pushtet, Lëvizjes Vetëvendosje, me arsyetimin se Lista Serbe nuk e njeh shtetësinë e Kosovës.

Kjo parti është ankuar më pas në Panelin Zgjedhor për Ankesa dhe Parashtresa (PZAP), i cili e ka urdhëruar KQZ-në ta certifikojë këtë parti.

Më 31 dhjetor, KQZ-ja ka thënë se vendimi i PZAP-së për certifikim të Listës Serbe për zgjedhjet e 9 shkurtit, është i plotfuqishëm dhe duhet zbatuar.

Deputetët e Listës Serbe, në legjislaturën e fundit, kanë bojkotuar shumicën e seancave të Kuvendit të Kosovës.

Në katër komunat në veri – Mitrovicë e Veriut, Leposaviq, Zubin Potok dhe Zveçan – Lista humbi pushtetin, pasi kryetarët e komunave atje hoqën dorë nga mandatet, si pjesë e dorëheqjes kolektive të serbëve nga institucionet e Kosovës, në nëntor të vitit 2022, përfshirë edhe policinë dhe gjyqësorin.

Në vend të tyre, pushtetin e morën kryetarë nga partitë politike shqiptare, të cilët dolën nga zgjedhjet lokale në ato komuna, në prill të vitit 2023.

Ata u kundërshtuan nga serbët lokalë dhe ishin shkas për tensione dhe përplasje të grupeve të serbëve më Policinë e Kosovës dhe pjesëtarët të misionit të NATO-s në Kosovë – KFOR.

Politologu nga Beogradi, Ognjen Gogiq, vlerëson se raportet e partive politike serbe dhe atyre shqiptare do të fillojnë të përcaktohen gjatë fushatës për zgjedhjet parlamentare të 9 shkurtit.

Një fushatë e ashpër, sipas tij, do t’i ashpërsonte edhe raportet ndërmjet tyre.

Këto raporte, sipas tij, do të varen edhe nga fakti se kush do t’i prijë qeverisë së ardhshme të vendit, dhe a do të ketë bashkëpunim të partive serbe me atë qeveri.

“Ky është faktori kryesor dhe këtë do ta kuptojmë në shkurt. Kjo do ta ruajë tonin gjatë tërë vitit. Më pas, vijnë zgjedhjet lokale, të cilat sërish janë më të rëndësishmet për serbët dhe për veriun, për shkak se përmes tyre do të mund të arrihej deri te kthimi i serbëve në institucione”, tha Gogiq.

Në shtator, presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, në një adresim para kombit, kërkoi shpalljen e zgjedhjeve të reja lokale në veri të Kosovës, kthimin e serbëve në Policinë e Kosovës dhe gjyqësor, si dhe tërheqjen e njësive speciale të Policisë së Kosovës nga rajoni i veriut.

Lulzim Peci vlerëson se zgjedhjet lokale të rregullta që do të mbahen në vjeshtë, do të kenë ndikim të madh në konfigurimin politik të Kosovës, përfshirë edhe veriun e saj të banuar me shumicë serbe.

Ai konsideron që përfaqësuesit politikë të serbëve do të marrin pjesë në ato zgjedhje.

“Do të kemi një situatë interesante, sepse në aspektin politik do të jenë përfaqësuesit serbë të popullatës lokale serbe në veri. Ndërkaq, në anën tjetër, shumica e policëve atje do të vazhdojnë të jenë të komunitetit shqiptar. Të njëjtën gjë e kemi edhe në drejtësi”, thekson Peci, i cili shtoi se kthimi i serbëve të veriut në polici dhe gjyqësor kërkon zgjidhje politike, në mënyrë që të ecet para drejt stabilizimit të Kosovës në përgjithësi.

Edhe Gogiq e sheh pjesëmarrjen e serbëve në zgjedhjet parlamentare, e sidomos në ato lokale në komunat veriore të Kosovës, si një rrugë që mund të çojë drejt uljes së tensioneve ne atë pjesë të vendit.

“Ato zgjedhje bartin shansin. Se a do të kuptohet ky shans, është e vështirë të thuhet në këtë moment. Mbase (zgjedhjet) mund të jenë edhe pretekst për përplasjet e reja”, thekson Gogiq.

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, në një konferencë për media, më 24 dhjetor, ka komentuar mundësinë e veprimeve dhe incidenteve që mund ta sfidojnë sigurinë në Kosovë.

“…pritet të ndodhin edhe në të ardhmen e afërt, dhe veçmas para dhe pas Vitit të Ri”, ka thënë Kurti.

Ai ka komentuar sulmin në kanalin e Ibër-Lepencit, që ndodhi më 29 nëntor 2024 në fshatin Varragë të komunës së Zubin Potokut, duke thënë se urdhrin për kryerje e ka dhënë Millan Radoiçiq, ndërkaq përgjegjës për financimin, planifikimin dhe logjistikën e sulmit është shteti i Serbisë.

Radoiçiq ka pranuar përgjegjësinë për organizimin e sulmit në Banjskë të Zveçanit , më 24 shtator 2023, ku mbeti i vrarë rreshteri policor Afrim Bunjaku. Në përleshje e sipër më pas janë vrarë edhe tre sulmues serbë.

Radoiçiq aktualisht po hetohet në Serbi, ndërkaq autoritetet e Kosovës kërkojnë që ai t’i nënshtrohet drejtësisë në Kosovë.

Bashkimi Evropian dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës në vazhdimësi u kanë bërë thirrje Kosovës dhe Serbisë që t’i kthehen dialogut dhe të shmangin veprimet që tensionojnë situatën.

Njomza Arifi shpreh mendimin se pas ndryshimeve në institucionet e Bashkimit Evropian dhe ardhjes në krye të diplomacisë evropiane të Kaja Kallasit, mund të pritet që viti 2025 të jetë më pozitiv në kontekstin e dialogut ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, në krahasim me vitin 2024.

“Mund të presim një ekip ndërmjetësues më pozitiv nga BE-ja, ndërsa administrata (e presidentit të zgjedhur amerikan, Donald) Trump me shumë gjasë do t’ia lë barrën e ndërmjetësimit Brukselit”, u shpreh Arifi.

Por, kështu nuk mendon Dushan Janjiq nga Forumi për Marrëdhënie Etnike në Beograd.

Ai konsideron se dialogu i lehtësuar nga Bashkimi Evropian është rrënuar, për shkak se vetë BE-ja nuk ka një politikë të qartë të “menaxhimit të konfliktit”, e cila do të merrej me qetësimin e tensioneve dhe situatave që çojnë drejt destabilizimit.

Janjiq konsideron se “kriza e sigurisë”, do të vazhdojë edhe në vitin 2025.

Duke iu referuar sulmeve në Banjskë dhe në kanalin Ibër-Lepenc si “akte terroriste”, Janjiq thekson se incidentet janë bërë pjesë e politikës ose të konfliktit brenda marrëdhënieve politike ndërmjet Kosovës dhe Serbisë.

“Kjo do të thotë që do të kemi forma të ndryshme (të incidenteve), sikurse forma që kishte sulmi i fundit terrorist në kanalin Ibër-Lepenc, e para saj edhe në Banjska. Pra, nuk përjashtohet një seri e ngjarjeve të tilla deri në maj apo qershor”, theksoi Janjiq.

Ai shtoi se tashmë është e qartë që nëse të dyja vendet, Kosova dhe Serbia dëshirojnë t’i normalizojnë marrëdhëniet dhe të hyjnë në Bashkimin Evropian, atëherë ato duhet të bëhen pjesë e NATO-s.

Në pozicionet e tanishme, të dyja vendet, sipas tij, janë “të ekspozuara ndaj ndikimit rus dhe ndikimeve tjera negative”.

Por, përderisa pritja, që gjatë vitit 2025 të dy vendet të anëtarësohen në NATO, nuk është reale, Janjiq beson që së paku do të arrihet një marrëveshje ndërmjet Kosovës dhe Serbisë “për pakon e sigurisë”.

“Mendoj se qysh moti ekziston vetëdija për një gjë të tillë në Londër. Është e qartë se ideja e tillë është e afërt edhe për mënyrën e qeverisjes së Trumpit. Kjo, sigurisht se do të vijë në radhën e prioriteteve. Nuk do ta bëjnë këtë përmes këtyre mekanizmave që thonë ‘më mirë 100 vjet bisedime’, sikurse BE-ja. Kjo bëhet me grupin e QUINT-it dhe NATO-n. Nuk ka aty ndërmjetësues dhe të tillë të ngjashëm”, theksoi Janjiq.

Ai shtoi se një marrëveshje e tillë do t’i definonte raportet e ndërsjella të institucioneve të sigurisë dhe të drejtësisë të të dyja vendeve, pa hyrë në pikëpamjet delikate dhe të kundërta të tyre lidhur me statusin e Kosovës.

“Duhet të menaxhohet me sigurinë, për shkak të luftërave, të cilat është e mundur të zgjerohen edhe në Ballkanin Perëndimor”, përfundoi Janjiq.