19.7 C
Tirana
E hënë, 12 Maj, 2025
type here...

Saga e Nufit të Zadrimës… Kush është 80 vjeçari që u arrestua pse protestoi para Kryeministrisë

Nga Martin DEDAJ

Nuf Zeka apo shkurt “Nufi”!.. Kështu njihet në Fishtë dhe më tej por emri i tij është Ndue Zef Fugaj (Ndoci). Ai dhe familja e tij ka një histori sa të dhimbshme po aq të trishtë. Ka qenë vetëm 3-vjeç e gjysëm kur i pushkatojnë pa gjygj babain e tij Zekën, vetëm pse ai ishte kundra komunistëve që erdhën në pushtet pas Nëntorit të vitit 1944. Mbi familjen dhe të afërmit e Zef Ndocit (njohur edhe Zek Fugaj) filloi një kalvar i pashoq, vijuar nga një jetë e vështirë plot vuajtje dhe persekucione. Familja cilësohet kulake, ju hoqën triskat e frontit, u degdisën në punët më të vështira, dhe u privuan nga çdo e drejtë qoftë edhe elementare etj. Kalvar i cili vijoi për afro 50-vjet, deri në agimin e demokracisë në Shqipëri në vitin 1990, që fatkeqësisht u shkërmoq me kthimin dhunshëm në pushtet në Marsin e përgjakur të vitit 1997 të socialkomunistëve dhe pjellës së tyre, të cilët janë rikthyer sërish në pushtet, në vitin 2013 me të ashtëquajtërën “Rilindje”, që veçse e tillë nuk rezultoi për shqiptarët.
* * * *
Nuf Zeka prej vitesh ruan si gjënë më të shtrenjtë një fotofrafi të dalë me prindërit dhe njërin vëlla, pak kohë përpara se ti pushkatonin të jatin. Nufi në foto është ai djali i vogël (majtas) i cili është rritur, burrëruar dhe po plaket së bashku me këtë fotografi. Sa e sa herë e ka mbajtur nën jastek dhe ka fjetur me këtë foto, me mallin fëminor për të jatin. Mall i cili kurrë nuk i’u shua, pasi pabesia komuniste do ta ekzekutonte pa gjygj Zekën, babain e Nufit, së bashku me një grup antikomunistësh të tjerë.
Me lot në sy dhe duke ju dridhur mjekra, Nufi fshan mbi fotografinë teksa e ledhaton kujdesshëm atë dhe shprehet: -“Kam qenë krejt i vogël dhe si një ëndërr e keqe më kujtohet lajmi i zi, se na pushkatuan babën. Na kapi një vaj i madh a thua se na kishte rraf kush. Por nana jonë e dashur Mrika (dritë pastë) e bija e Hilë Gjokës në Korthpulë, na mblodhi rreth votrës dhe përpiqej të na pajtonte dhe largonte disi dhimbjen. Unë jam fëmija i fundit por dy vllaznit e mi Shtjefni e Frani (të cilët kanë ndërruar jetë) dhe motra ime Dila, asokohe kanë qenë më të rritur dhe e kanë ndjerë më shumë sesa unë dashurinë dhe dhimbjen e babës, të cilin na e pushkatuan pa gjygj misionarët e kuq të komunizmit, të cilëve më shumë se çdo gjë tjetër u interesonte pushteti i tyre i pas luftës. Na ka rritur nana me shumë mund dhe sakrifica. Gjithçfarë metodash dhe marifetesh dhune dhe terrorri është ushtruar ndaj nesh, nga forcat e sigurimit dhe ato të pushtetit të kohës por ne, falë zotit ndonëse me vështirësi mundëm ti përballonim këto situata mjaft të vështira.

Zek Ndoc Fugaj një antikomunist i vendosur…
Njohur me dokumenta zyrtare Zef Ndoc Ndoci, ai lindi në Fishtë të Zadrimës në vitin 1907. Do të kalonte një fëmijëri pranë familjes ashtu si të gjithë bashkëmoshatërët e tij të vendlindjes, kësaj treve të dëgjuar në Zadrimë dhe jo vetëm, si dheu i vendlindjes së poetit të madh kombëtar At’ Gjergj Fishta.
Më pas Zeka do të kryente arsimin bazë në Troshan dhe po aty fillon studimet për prift, por për nevoja ekonomike të familjes ndërpret shkollimin dhe kthehet në familje, ku merret për disa kohë me punë bujqësie e më pas ndërton një ndërtesë me dërrasa dhe të mbuluar me tjegulla e cila ka shërbyer për shitjen e vajgurit në Lezhë, në të cilën ka punar për disa vite aty, vetë Zeka. Ndërtesa afro 25 m 2 ka qenë e vendosur tek rruga e Kallmetit aty ku sot është ish Dega Ushtarake. Objekti ka qenë deri vonë dhe është njohur si “Kioska e Zek Fugës”. Në një hark kohor të shkurtur, qartësimi e përshtjellimi, shpëtimi e humbja, fitorja e disfata u ngërthyen keqaz me njëra-tjetrën. Kështu që, pas vitit 1942 filluan të ravijëzoheshin qartazi palët me pikpamje dhe qëndrime të kundërta politike. Në njërën anë forcat antikomuniste që donin një Shqipëri të lirë dhe demokratike ku padyshim pjesë e tyre ishte edhe biri i Zadrimës Zef Fugaj, (Periudhë e cila përkon me kohën kur ai u lidh dhe bashkëpunoi me krerët e lëvizjes antikomuniste të Veriut) dhe në anën tjetër komunistët që më shumë se çdo gjë tjetër u interesonte pushteti i pas luftës, të cilët filluan të organizohen me shpejtësi sidomos në Jug të vendit.
Në këto rrethana në Veri të Shqipërisë kishte filluar organizimin rezistenca antikomuniste pjesë e së cilës ishin një grup prijësish të viseve të Shqipërisë së Epërme, të cilët më 2 Prill 1944 krijuan Grupin Indipedent Antikomunist Shqiptar, me Këshill Drejtues të përbërë nga: Sulçe Beg Bushati, Gjon Marka Gjoni, dhe Hafiz Ali Kraja, që përfaqësonte Shkodrën, Mirditën, Malësinë e Madhe, Dukagjinin, Pukën, Hasin, Lezhën etj. (Aso kohe Lezha ishte pjesë e Shkodrës).

Ky grup u bëri thirrje forcave të Ballit Kombëtar dhe Legalitetit që të bashkoheshin në një front të vetëm rezistence antikomuniste. Ndërkohë që kioska e vajgurit njohur si “Kioska e Zek Fugës”, kishte kohë që ishte bërë qendër e pikëkontakteve të burrave të krahinës që ishin kundra komunizmit. Aty diskutohej deri në orët e vona të natës e ndoshta deri në të zbardhur të dritës. Këtu krerët antikomunistë vendosnin për veprimet që do të kryente grupi i Lezhës, kryetar i të cilit ishte Zek Fugaj, dhe përbëhej nga: 1. Zef Simoni (Zek Fugaj Fishtë-Zadrimë), 2. xhandar Prenk Marku nga Kaçinari, 3. Prenk Lek Shkreli (Malësi e Madhe), 4. Pjetër Shqalshi (Malaj-Mirditë), 5. Preng Kol Marku (Kaçinar-Mirditë), dhe disa të tjerë që i’u bashkëngjitën më vonë. Grupi i Zadrimës që në krijimin e tij përkrahu dhe bashkëpunoi me Grupin Indipedent të Veriut të Shqipërisë, si dhe me grupet e tjera antikomuniste shqiptare duke u investuar maksimalisht, në luftën kundra frymës komuniste që kishte filluar të fitonte terren. Pasi komunistët po kalonin nga krijimi i formacioneve të mëdha ushtarake, në ngritjen e strukturave që do të kontrollonin pushtetin aty ku largoheshin Italianët dhe më pas Gjermanët.

Veprimtaria antikomuniste dhe asgjesimi i grupit të Zadrimës… 
Aktiviteti antikomunist i Grupit të Zadrimës dhe prijësit të tij fisnik Zek Fugaj si dhe popullariteti që ai kishte në Zadrimë, alarmuan pa masë forcat e partizanizmës të cilët filluan ndjekjen dhe survejimin si dhe kërkuan të dinin dhe të merrnin informata të hollësisshme rreth aktivitetit të këtij grupi. Kështu që kioska e vajgurit që ishte edhe rezidenca e grupit u bë tashmë objekt i forcave të ndjekjes.
Për ti shpëtuar ndjekjes dhe rrezikut të arrestimit, aty nga fundi i Tetorit 1944 grupi i përbërë prej 8-vetash të prirë nga Zek Fugaj, vendosi ta spostojë aktivitetin e tyre antikomunist nga Lezha drejt Tiranës për tu bashkuar me forcat e tjera antikomuniste që vepronin rreth saj, dhe për të vijuar aktivitetin e tyre antikomunist aty ku e kërkonte nevoja.
Në rrugëtim e sipër tre pjestarë të grupit u kapën nga forcat e ndjekjes që i sollën dhe i demaskuan në popull e më pas i zhdukën pa nam e nishan, saqë sot e kësaj dite nuk ka të dhëna për fatin e tyre, ndërsa pjesa tjetër kanë qëndruar ilegalisht për 2-3 ditë, por pa mundur ti shpëtojnë darës së kuqe të komunizmit.
Zek Fugaj së bashku me pjestarët e tjerë të grupit të Zadrimës do të pushkatoheshin nga dora kriminale e forcave të ndjekjes më 31.10.1944, në vendin e quajtur: “Varri i Xhandarëve”, në Priskë të Tiranës.

Në librin: “Traktaktet e Xhelal Staraveckës”, hidhet paksa dritë mbi vrasjen e 5-anëtarëve të grupit të Zadrimës, të cilët u ekzukutuan pa gjygj. Në këtë libër ndër të tjera shkruhet se: “Ne kemi pasë dy nene. Kur ndonjë fatkeq dënohej me dy nene, do të thonte turturë të paktën nja katër orë e ndonëse i mbetej ndonjë pikë shpirti, me i dhënë gjysmën e lekut. Gjysma e lekut përkthehej plumbi. Në fund të Tetorit 1944 erdhi në Priskë të Tiranës Isa Toska (kështu thirrej xhelati komunist Mehmet Shehu) i cili kishte nisur një aksion brenda në Tiranë. Më tha tu bëja gjygjin grupit të Zadrimës që ishin arrestuar dy-tre ditë më parë. Gjygji i tyre ishte i bërë, pasi plumbi në kokë ishte rezervuar për ta. Sa për formalitet i mora në pyetje dhe u mora vetëm emrat, që i kam edhe sot e kësaj dite në një defter. Ata ishin: Zef Simoni (Zek Fugaj Fishtë-Zadrimë), xhandar Prenk Marku nga Kaçinari (Mirditë) Prenk Lek Shkreli (Malësi e Madhe), Pjetër Shqalshi (Malaj-Mirditë), Preng Kol Marku (Kaçinar-Mirditë). Këta të pestë u pushkatuan pa gjygj dhe u varrosën në një varr kolektiv, të quajtur “Varri i Xhandarëve”, të cilin familjarët dhe të afërmit e tyre nuk mundën ta gjenin asnjëherë”.
U desh të kalonte gjysëm shekulli dhe vetëm në Nëntor 1994 familjarët e Zef Fugës dhe të tjerëve të vrarë atë ditë me të, të mund të gjenin eshtrat e të afërmëve të tyre të dashur, dhe të bënin çvarrimin nga kjo gropë e zezë e mbushr plot me mistere, ankth dhimbje, pabesi etj të realizuara nga ana e forcave të ndjekjes Dushano-Miladino-Hoxhiste të partizanizmës shqiptare, që tradhëtuan idealet e luftës për interest e pushtetit të tyre të mëvonshëm. Të gjata janë historitë e paudhësive të tyre, që nuk kursyen as jetën e njerëzve të pafajshëm, që patën vetëm një “faj” se nuk ishin me udhën e paudhë të komunizmit.

“Kulakët” e Zadrimës dhe varri i humbur…
Dallgët e historisë e kanë përplasur jo pak me jetën familjen e Zek Fugës në Fishtë. Ajo ka kaluar një kalvar të gjatë plot vuajtje dhe mundime gjatë diktaturës komuniste gjysëm shekullore, ku u diskriminua në mënyrat nga më të pabesueshmet, duke u përçmuar e degdisur në çdo mbledhje fronti, partie, rinie e gjetkë, si: “Bijtë e reaksionarit”, të atij që nuk e donte kurrë komunizmin dhe luftoj kundra tij.
Më tej akoma u cilësua: “Familje kulake” dhe i’u hoqën triskat e frontit, i’u privua e drejta e marrjes pjesë në mbledhje, për shkollim të fëmijëve as që bëhej fjalë. Ndërkohë që për ta ishte i rezervuar vetëm robtimi në punët më të rënda që kishte ish kooperativa bujqësore. Sindromë e cila vazhdoi deri në fund të viteve 90-të, kohë kur ra sistemi diktatorial afro gjysmëshekullor.
Një goditje tjetër më shumë sesa vrastare për familjen Fugaj (Ndoci) në Fishtë, do të ishte varrosja natën pa hënë e Zek Fugës, në një gropë të mistershme diku në malin e Dajtit, në Priskë të Tiranës, quajtur “Varri i xhandarëve”, por pa u saktësuar asnjëherë se ku!!!.
Forcat e errërta të ndjekjes e vranë atë së bashku me pjestarët e tjerë të grupit dhe më pas i varrosën në fshehtësi të plotë, duke mos treguar vendvarrimin e tyre për gjysëm shekulli.
Natën pa hënë dhe në errësirë të plotë i realizonte ekzekutimet dhe vrasjet shpura vrastare e diktaturës komuniste, pasi të zezë e kishin shpirtin xhelatët e tij fanatikë, të cilët pasanikët dhe kundërshtarët e tyre ideologjikë i kishin halë në sy.

Një “gëzim” brenda hidhërimit gjysëm shekullor…
Falë këmbënguljes titanike dhe kërkimeve disa vjeçare të tij, në fund të Nëntorit 1994, Nufi arriti të gjejë vendvarrimin e të jatit dhe eshtrat e të ndjerit ti rivarrosë, në varrezat e vendlindjes së tij në Fishtë, duke hequr kështu një brengë e cila do ti kishte shoqëruar gjatë gjithë jetës fëmijët e të ndjerit Zek, të afërmit dhe farefisin e tij. Ajo ditë pavarësisht se u kthye në një morte të madhe pati edhe një “gëzim” brenda hidhërimit dhe brengës shumë vjeçare. Pasi familjarët e të ndjerit, nga ajo ditë e në vijim kanë të paktën një vend ku të shkojnë e lotojnë, çmallen dhe të vendosin lule të freskëta. E ky është varri i eshtrave të Zef Ndoc Ndocit, njohur edhe Zek Fugaj, që edhe pse të fosilizuara, akuzojnë dhe apelojnë për padrejtësitë dhe paudhësitë e ndodhura gjatë viteve të diktaturës.

Persekucioni vazhdon… 
Bijtë e etërve janë si vetë ato, në mos më keq akoma, pasi u’a kanë tejkaluar atyre. Të pangopur me masakrat e etërve të tyre, sikur të mos mjaftonte rritja jetim e Nufit dhe fëmijëve të tjerë, pa përjetuar dashurinë prindërore madje pa i ditur për gjysëm shekulli as varrin të jatit, persekucioni mbi familjen Fugaj (Ndoci) vazhdon ende.
Nufi piketohet dhe vihet në shenjestër, duke u shpallur në kërkim për llogari të Komisariatit Nr. 1 Tiranë, me pretekstin absurd të pjesëmarrjes në protestën paqësore të 8-Dhjetorit 2015, organizuar nga Partia Demokratike, në Ditën Kombëtare të Rinisë.
Pasi kishin marrë mirë të dhënat (a thua se deri në atë kohë Nufi kishte qëndruar në ajër), segmente të caktuara të shtetit, zgjedhin pikërisht datën 22-Dhjetor 2015, dy ditë përpara Krishtëlindjeve kur Nufi teksa po hynte në traget në Durrës, pasi kishte planifikuar të kalonte Kshnellet (Krishtlindjet) në Itali tek fëmijët, nipat dhe mbesat e tij dhe të çmallej me ta, pasi nuk i kishte parë prej kohësh. Por ndalohet nga forcat e policisë dhe shoqërohet për në Komisariatin e Policisë Durrës, ku i komunikohet “arsyeja” e ndalimit. Menjëherë janë vënë në dijeni disa deputetëvë të PD, të Durrësit të cilët kanë kërkuar sqarime rreth ndalimit të tij dhe më pas interesimi i drejtpërdrejtë i deputetit të Lezhës Aldo Bumçi, ka bërë të mundur që “ I rrezikshmi dhe shumë i kërkuari” Ndue Zek Fugaj, njohur edhe Nuf Zeka, të shoqërohet për në Komisariatin e Policisë Nr. 1, ku pasi është marrë në pyetje, është mbajtur për disa orë në dhomat e paraburgimit dhe më pas lirohet në orët e vona të natës. Por pa mundur të shkojë në Itali tek fëmijët, ashtu siç e kishte planifikuar.
Njësoj siç bënë të pafetë ideologjikë komunistë, që u prishën kishat dhe xhamitë besimtarëve në atë “revolucion famëkeq kulturor” të vitit 1967, kështu vepruan edhe xhelatët e pafe të “Rilindjes”, që pengojnë qytetarët të gëzojnë me fëmijët e të afërmit e tyre në ditë të shenjta, si nata e K’shnellave, siç vepruan me Nufin e Zadrimës, i cili në 25-vjetorin e krijimit të PD Lezhë, përshëndetjen që mbajti përpara demokratëve e bëri me duar të lidhura me zinxhirë, duke sintetizuar mësëmiri fytyrën e vërtetë të qeverisjes vrastare të rilindjes, që simbol të saj ka burgun dhe vetëm burgun.
Gjithashtu ai u bëri thirrje të gjithë demokratëve dhe jo vetëm dhe sidomos të rinjëve që të ngrihen si një uragan e të frymëzojnë një lëvizje mbarë popullore për të këputur zingjirët, me të cilët shqiptarët janë prangosur në këto vite të qeverisjes së ashtëquajtur të “Rilindjes”.
…dhe sërish Nufi mbrëmbjen e datës 17 Shkurt 2019, është marrë dhe shoqëruar për në Tiranë, me pretekstin se paska “sulmuar” kryeministrinë një ditë më parë teksa mori pjesë në protestën e opozutës. Sesa forcë mund të ketë një 80-vjeçar për të sulmuar njeri e aq më tepër kryeministrinë, siç është Nufi këtë mund ta dijnë vetëm ata që kanë sajuar akuzën ndaj tij?!!

Të pushkatuarit pa gjygj…
Teksa bisedon me Nufin, ai i rikthehet brengës me të cilën është rritur burrëruar dhe po plaket me të, dita-ditës. “Ah sa më ther në zemër kjo brengë. U rrita pa dashurinë dhe përkëdheljen e babës, të cilin ma vranë pabesisht komunistët, në prag të ardhjes së tyre në pushtet. Jo vetëm e vranë por e humbën pa nam dhe nishan, saqë vetëm pas 50-vjetësh munda të gjej vendin ku e kishin varrosur së bashku me shokët e tij të idealit dhe të rivarros eshtrat e tij, në varrezat e fshatit. Komunistat i kishin bërë mirë hesapet me kundërshtarët e tyre. Personat më të rrezikshëm i vranë para ardhjes së tyre në pushtet. Ashtu si baba im, të pushkatuar pa gjygj gjatë vitit 1944, janë me qindra e mijëra në të gjithë Shqipërinë të cilët fatkeqësisht nuk trajtohen ligjërisht. Ndaj ka ardhur koha që edhe kjo kategori të trajtohen nga legjislacioni shqiptar. Pse jo edhe me një ligj të veçantë”, apelon Nufi dhe më tej vijon: “Kam marrë vetëm dy herë shpërblim për babën, në kohën që ishte PD në pushtet gjatë viteve 1992-1996. (Një herë letra me vlerë dhe një herë tjetër nja 3 milion lekë të vjetra dhe kaq). Nuk është punë shpërblimi këtu por problemi është se, emri i babës tim dhe shumë antikomunistëve të tjerë, është fshirë nga dokumentat e shtetit” shprehet Nufi.
Kjo kategori njerëzish kanë qenë të situr mirë në sitën e forcave të ndjekjes dhe të pushtetit, që po instalohej në vend, gjatë vitit 1994 prandaj edhe u vranë të parët, njëri ndër të cilët ka qenë Zef Ndoc Ndoci (Zek Fugaj), i cili ka qenë një luftëtar i vendosur kundër komunizmit, dhe aspironte për një Shqipëri të lirë e demokratike. “Çdo dritë sado e vogël që të jetë e largon disi terrin, sigurisht në mos pastë aq dritë sa me ndriçue kambën, së paku na shërben se ku ta drejtojmë hapin”, thotë ndër të tjera Atë Zef Pllumbi në librin: “Histori kurrë e shkrueme”.
Ndaj këto pak radhë janë një përpjekje modeste për të hedhur sado pak dritë mbi aktivitetin antikomunist të këtij burri fisnik të Zadrimës dhe misteret e vrasjes pa gjygj të tij, për të cilin në të ardhmen, duhet të shkruhet më shumë, bazuar në të dhëna e fakte konkrete me qëllim njohjen dhe lartësimin e kësaj figure të vendosur antikomuniste dhe të këtij misionari fisnik të shqiptarizmës, i cili u pushkatua pa gjygj më 31 Tetor 1944 dhe u varros natën nëpër terr në vendin e quajtur “Varri xhandarëve”, në Priskë të Tiranës.

Berisha në grupin parlamentar: Përballje me regjimin

Teksa në selinë blu po diskutohet djegia e mandateve, dhe në shumicë dërrmuese deputetët demokratë po shprehen pro, një reagim i fuqishëm padyshim është ai i ish-kryeministrit Sali Berisha.
Duke qenë një nga nismëtarët për djegien e mandateve, Berisha thotë se është koha që PD të përballet me regjimin që ka përballë.
Reagimi i Berishës:
Prova e këtij vendimi është, nëse ne me aksionin qytetar politik do t’i kthejmë shqiptarëve votën e lirë, ne kemi marrë nje vendim historik të drejtë. Po nuk arritëm që shqiptaret të votojne të lirë, mbetemi fasadë. Nëse shkohet në këtë vendim, që nuk e kundërshtoj, përkundrazi, koha ka ardhur që të përballemi me këtë rregjim me qëllimin e vetëm që shqiptaret të jenë të lirë.
Nga ana tjetër kryeministri Rama duket se nuk do të lëshojë pe, madje ka hedhur tezën se PD dhe LSI nuk do të merren vesh për djegien e mandateve të deputetëve së bashku.
Deklaratat e Ramës janë bërë në mbledhjen e grupit të deputetëve, ku ai iu ka kërkuar të tijve që të fokusohen në organizimin e zgjedhjeve lokale.

Berisha për ‘Il Messaggero’: Protestat nuk ndalen deri në largimin e Ramës!

Ish-Kryeministri Sali Berisha ka dhënë një intervistë për të përditshmen prestigjoze italiane “Il Messaggero”, e përballë gazetarit italian ka hedhur akuza të forta ndaj qeverisjes Rama, duke e krahasuar me dikaturën e Madurës në Vennezuelë.
“Kur një popull nuk mund të votojë, dhuna më e madhe është dhuna ndaj votës,” shkruan gazetari italian Marco Ventura, para se të nisë intervistën me ish liderin e PD Sali Berisha të titulluar ” Shqipëria në duart e narko-politikanëve”
“Janë dy kryeqytete ku protestohet, në Caracas kundër Maduros e në Tiranë kundër Edi Ramës”, shkruan gazetari. Opozita bëri të gjitha lëshimet e ka pranuar të gjitha kompromiset duke nënshkruar një marrëveshje në maj të 2017.”
“Por Edi Rama e shkeli atë ashtu si dhe të gjitha rregullat zgjedhore”, shkruan Il Messaggero. Ai duhet të jap dorëheqjen e t’i lë vend një qeverie të përkoshshme, që do ta pengojë të manipulojë zgjedhjet. Nuk do të ketë një të ardhme për Shqipëri deri sa nuk do të vendoset liria e votës.”
-President, cila ëshë arsyeja e protestës?
Sali Berisha: Para së gjtihash kjo është një protestë kundër narkoshtetit që vepron në Shqipëri, që nuk ndjek asnjë rregull ligjor e ku trafikantët e trafiku i drogës vendos për të gjithë e për gjithçka.
Por arsyeja themelore e protestës është shkelja masive e rregullave zgjedhore e dënuar dhe nga komuniteti ndërkombëtar në raportin e OSBE ku thuhet se në 20% të rasteve është blerë vota.

Rreth 2 muaj më parë është bërë pjesërisht publike dosja me mijëra përgjime të ministrave e të kryetarëve të bashkisë së narko Partisë e narko shtetit të Edi Ramës ku shfaqen infiltrime kriminale në rrethe të ndryshme për të blerë votën e për të imponuar rezultate të përcaktuara.
-Cila është baza e këtyre akuzave?
Sali Berisha: Çka them është e provuar, Janë përfshirë ish ministri i Energjisë dhe kryetari i Bashkisë së Durrësit, bashkëpunëtor i afërt me Edi Ramën, që kishin interes të kontrollonin votën në Durrës përmes bandave, që janë nga më të ashprat në vend.
Rezultati i zgjedhjeve u përmbys nga kërcënimet e nga paratë e drogës në të paktën 5 rrethe. Ky dossier i publikuar nga Zëri i Amerikës është në duart e Prokurorisë.
-Çfarë i kërkoni Ramës?
Sali Berisha: Të largohet, të lejojë krijimin e një qeverie të përkohshme me mandatin e përgatisjes së zgjedhjeve të lira për të garantuar paqën sociale në Shqipëri. Dy vjet më parë në 19 maj ne kemi nënshkruar një marrëveshje për të shkuar në zgjedhje por ai nuk e respektoj atë. Me Ramën zgjedhje të lira nuk ka. Beteja është e vështirë, por këto protesta qenë një mësim i mirë e shpresoj që Rama të kuptoj, përndryshe do të ketë ditë të vështira, njerëzit do ta vrasin e do ta hedhin në lumë.
Komuniteti ndërkombëtar ka dënuar dhunën. Por dhuna e vërtetë është të dhunosh të drejtën e votës.
Protestat do të vazhdojnë derisa të pranohen kërkesat tona. Kthim pas nuk ka, Nuk janë më studentët që protestojnë por janë qytetarët, Situata është kritike.

-Edi Rama është kryeministër arktitekt artist i hapur ndaj Europës?
Sali Berisha: Është vetëm një iluzion, Edi Rama është njeriu që ka protestuar hapur kundër pranimit të Tiranës në NATO. Ka bllokuar për dy vite statusin e kandidatit të Shqipërisë në BE, pasi nuk votonte tre ligjet për të cilat erdhi më pas konsensusi i Komisionit Europian. Nuk respekton asnjë rregull europiane. Ka lidhje të ngushta me kriminelët e trafikun e drogës. Kultivon idenë e vjetër të komunistëve shqiptarë “të krimit të dobishëm”, Është pasardhës i nomenklaturërs së lartë komuniste të Enver Hoxhës e babai i tij ishte në Presdium e ka firmosur varjen e një poeti dezident.
-Çfarë programi ka opozita?
Sali Berisha: Integrimin Europian, pra një demokraci e një ekonomi tregu funksionale. Jemi të vendosur të bëjmë gjithcka për të respektuar shtetin e së drejtës e për të luftuar kriminalitetin. Edi Rama i ka hapur parlamentin vrasësve. Dalja ime nga skena është pa kthim, por do bëj gjithçka që t’i bëj shqiptarët të votojnë si të gjithë qytetarët europianë. Jemi i vetmi vend në Europë me një gjysëm diktaturë si në Venezuelë.
/Alba Kepi, OraNews/

Konsensus i madh popullor për djegien e mandateve nga deputetët e opozitës

Deklarata e Kryetarit të PD, Basha për djegien e mandateve ka sjellë një konsensus të madh popullor në rrjetet sociale. Ajo që shikohet është një mbështetje e madhe në opinionin publik për propozimin e Kryetarit të PD, Basha. Në opinionet e tyre qytetarët shprehen se opozita duhet të bashkohet me popullin dhe të braktisë Parlamentin pasi ajo nuk mund të vazhdojë të jetë një opozitë fasadë.
Propozimi i Bashës për djegien e mandateve erdhi pas protestës së madhe popullore dhe mbështetjes më të madhe historike që ka gjetur opozita në popull.
Edhe në grupin parlamentar të PD, deputetët kanë deklaruar se janë gati të djegin mandatet dhe po diskutojnë për rrugët ligjore për të finalizuar këtë vendim të madh dhe historic të opozitës.
Në mbledhjen e Grupit parlamentar të Partisë Demokratike kanë nisur diskutimet mbi propozimin e kryetarit Lulzim Basha për djegien e mandateve të deputetit.
Deputeti i PD-së, Ervin Salianji ashtu sikundër kishte deklaruar edhe më parë ka shperhur qëndrimin e tij të prerë në mbledhjen e grupit të PD-së, për lënien e mandateve nga ana e deputetëve, e të mos pritet më gjatë për të zyrtarizuar vendimin.
“Po flasim qe ti leme mandatet. Une thashe duhet ti leme dhe te gjejme hapesirat ligjore qe ti leme qe tani. Flamuri, Antoni, Flor Mima, une, Strazimiri deri tani kemi thene ti leme”- tha Salianji.
Flamur Noka: Duhet djegia e mandateve, të bashkohemi me qytetarët. Nuk mund të jemi opozitë fasadë. Ky është një regjim, nuk mund të sillemi normalisht.
Agron Duka: në mënyrë absolute jam për djegien e mandateve.
Florian Mima: Jam për djegie mandatesh
Oriola Pampuri: Djegia e mandateve, akt sublim.

Takikardia, një shenjë paralajmëruese për pacientët me tumor

Njerëzit, të cilët kanë pasur episode të takikardia në 12 muajt e parë pas diagnozës së kancerit kanë shkallë më të lartë të vdekshmërisë për dhjetë vitet e ardhshme
Kjo është ajo që doli nga një studim i paraqitur në konferencën e fundit të Kolegjit Amerikan të Kardiologjisë në Washington, i cili mblodhi së bashku specialistë në onkologji dhe kardiologji për të vlerësuar shumë “marrëdhënie të rrezikshme” midis dy sëmundjeve.
“Ekzistojnë dy aspekte që duhet të mbahen parasysh, – thekson Giuseppe Curigliano, president i Shoqërisë Ndërkombëtare të Kardiologjisë: Së pari, rreth gjysma e pacientëve të kancerit janë mbi 65 vjeç dhe për shkak të moshës së tyre mund të kenë probleme kardiovaskulare; Së dyti, në sajë të përparimeve të shumta të bëra dhe rritjes së numrit të pacientëve që shërohen apo jetojnë me kancer për një kohë të gjatë, sot kemi mësuar se terapitë antikancer mund të kenë efekte anësore në zemër edhe vite pas përfundimit të trajtimit antikancer”.
Le të marrim masa paraprake për të parandaluar toksicitetin kardiak, por është e rëndësishme që edhe ata të përfshirë drejtpërdrejt të mos lënë pas dore paralajmërimet e mundshme.
Takikardia, kur zemra rreh mbi 100 rrahje në minutë
Ne flasim për takikardi të sinusit kur zemra rreh shumë më shpejt se normale, ndërsa në pushim dhe mund të shkaktojë palpitacione. Takikardia e sinusit korrespondon me një rritje të shkallës së zemrës mbi 100 rrahje në minutë. Kjo mund të ndodhë pas konsumit të tepërt të kafesë, alkoolit ose duhanit, por gjithashtu të jetë spiun për diçka shumë më serioze. “Te pacientët e trajtuar për një tumor, palpitacionet mund të jenë edhe për shkak të pranisë së trombeve (një gjendje e rrezikshme dhe e shpeshtë te pacientët me kancer) që shkaktojnë goditje, arrest kardiak dhe sulme në zemër – thotë Mohamad Hemu, studiues në Universitetin e Çikagos. Në studimin tonë kemi analizuar të dhënat për 622 pacientë me lloje të ndryshme të kancerit (duke përfshirë leukeminë, limfoma, mieloma ose mushkëritë) të trajtuara ndërmjet viteve 2008 dhe 2016, mesatarisht 70 vjet. Është vënë re se pacientët me episode të shpeshta të takikardisë janë në rrezik më të madh vdekjeje: 62 për qind e atyre që kanë vuajtur vdiqën brenda 10 viteve të diagnostikimit me kancer, krahasuar me 23 për qind të atyre pa palpitacion”.

Terapitë antikancer që mund të kenë pasoja negative në zemër
Në sajë të rritjes së numrit të pacientëve që janë shëruar ose u është bërë sëmundja kronike (që për këtë arsye jetojnë së bashku për shumë vite me kancer), pasojat afatgjata të trajtimit janë gjithashtu të njohura dhe shumë studime kanë treguar se disa kimioterapeutikë (si antraciklinat) dhe radioterapi (sidomos për kancerin e mushkërive ose të gjirit, më afër zemrës) sidomos në doza të larta, mund të lënë pasoja të padëshirueshme, ndonjëherë të pakthyeshme, në nivelin kardiovaskular.
Terapitë hormonale (anastrozole, letrozole, exemestane) gjithashtu mund të ndryshojnë rrezikun tromboembolik.
“Ne duhet të parandalojmë dhe monitorojmë dëmtimet e mundshme të zemrës të shkaktuara nga terapitë antikancer, duke shmangur një terapi që mund të shkaktojë kardiotoksicitet sa herë që ekziston një alternativë efektive kundër kancerit – shpjegon Curigliano, i cili është drejtor i Divizionit të Zhvillimit të Drogave të Reja për Terapi Inovative Instituti Europian i Onkologjisë së Milanos. – Është gjithashtu e rëndësishme të bëhet një vlerësim i kujdesshëm i rreziqeve kardiovaskulare të pacientëve dhe t’i nënshtrohen një ekokardiograme para se të ndërmarrin trajtimet antikancer”.
Pse pacientët e kancerit janë më të rrezikuar nga problemet kardiovaskulare
Duhet të theksojnë se sëmundjet kardiovaskulare dhe kanceri janë të lidhura ngushtë me njëra-tjetrën, – shpjegon Antonio Russo, mjek onkolog në Universitetin e Palermos dhe ndër koordinatorët e grupeve të punës ndërdisiplinore të kardionologjisë. Dëshmitë shkencore sugjerojnë se ekzistojnë faktorë rreziku të përbashkët për të dyja sëmundjet (si dhe diabetin) dhe se këto pajtime justifikojnë faktin se ka shumë pacientë me kancer që vuajnë gjithashtu nga sëmundjet e zemrës, gjë që i bën ata të ndjeshëm ndaj një rreziku më të madh të zhvillimit të një ngjarje akute.
Për më tepër, tumori është një faktor i pavarur i rrezikut për zhvillimin e tromboembolizmave arterio-venoze, pasi qelizat e tumorit prodhojnë substanca që përcaktojnë një gjendje hypercoagulable me rritjen konsekuente të rrezikut tromboembolik dhe për këtë arsye rrit mundësinë e shkuarjes në ngjarje akute si goditje, infarkt miokardi dhe embolizëm pulmonar.
Ky rrezik është gjithashtu i lidhur me llojin e kancerit, për shembull ai i pankreasit apo i mushkërive janë më të lidhur me zhvillimin e ngjarjeve tromboembolike. Duhet të shtohet se kjo pikëpamje është e ngarkuar me trajtimin e kancerit ndaj të cilit i nënshtrohet pacienti, ku nga njëra anë ky trajtim bëhet gjithnjë e më efektiv duke rritur mbijetesën e këtyre pacientëve, nga ana tjetër mund të jetë përgjegjës për efektet anësore kardiovaskulare që u atribuohen në veçanti disa klasave të ilaçeve.

Kambanat e alarmit që nuk duhet të neglizhohen
Pacientët me kancer duhet të jenë vigjilent për shenja dhe simptoma të tilla si për shembull prania e rrahjeve të shpejta, ose dhimbje koke ose nxehtësi e papritur që mund të jenë shenja të tensionit të lartë jo të kontrolluara nga ilaçet, – theksojnë ekspertët.
Vëmendje gjithashtu duhet t’i kushtohet pamjes së mundshme të frymëmarrjes në pushim ose në përpjekje të moderuara, të tilla si ngjitja e shkallëve ose thjesht ecja, të cilat mund të parashikojnë dështimin e zemrës. Pacienti gjithmonë duhet t’i raportojë mjekut (mjekësisë së përgjithshme, onkologëve ose kardiologëve) fillimin e çrregullimeve të ngjashme, sepse ne e dimë sot se një diagnozë e hershme lejon të përmirësohet trajtimi dhe të përmirësojë prognozën.
Është gjithashtu e rëndësishme të theksohet se edhe pacientët, të cilët kanë ndërprerë kimioterapinë me barna që mund të dëmtojnë zemrën, duhet t’i kushtojnë vëmendje fillimit të këtyre sinjaleve, pasi ato gjithashtu janë në rrezik të zhvillojnë një ngjarje kardiovaskulare me kalimin e kohës”.
Sëmundjet më të mundshme kardiovaskulare te një pacient me kancer
Është vlerësuar se mbi 40 për qind e pacientëve të kancerit duhet të merren me sëmundjet kardiovaskulare, – përfundon Russo.
– Ndër komplikimet më të shpeshta janë hipertensioni, dështimi i zemrës, çrregullime të ritmit, sëmundje ishemike të zemrës, tromboembolizëm. Nuk është e mundur të japim shifra të sakta, sepse ne duhet të marrim parasysh faktorë të ndryshëm duke përfshirë, llojin e kancerit, llojin e përdorimit të drogës dhe kohën e ekspozimit që nuk është i krahasueshëm në të gjitha situatat klinike dhe që është e ndryshme në varësi të fazës së sëmundjes. Për shembull, antraciklinat dhe antitrupat monoklonal anti-HER2 që përdoren gjerësisht në terapi të kancerit të gjirit lidhen me fillimin e dështimit të zemrës.
Ilaçet antiangiogjenike, përfshirë inhibitorët e receptorit të kinazës (TKI), që pengojnë rritjen e enëve të gjakut të domosdoshme për mbijetesën e qelizave të kancerit, janë më tepër përgjegjës për hipertensionin, tromboembolizmin dhe çrregullimet e ritmit të zemrës.

Pija që mbron nga gripi dhe lehtëson tretjen

Nëse filloni të konsumoni këtë pije, me siguri shpejt do t’i shihni përparësitë e shumta
Në mjekësinë popullore kineze kanella zë vend të veçantë dhe konsiderohet njëri ndër përbërësit më të mirë nga natyra për ftohje dhe grip.
Zakonisht përdoret në kombinim me çaj dhe me xhenxhefil të freskët.
Ndihmon në forcimin e imunitetit, mirëpo, krahas kësaj, lehtëson problemet me tretjen.
Prandaj, në mbrëmje, para se të flini gjumë, në 200 ml ujë të vluar qitni dy lugë të vogla kanellë dhe një lugë mjaltë.
Grini rreth një luge të vogël xhenxhefil dhe shtoni tri lugë lëng limoni dhe mbulojeni me pjatë të vogël.
Pas gjysmë ore pini gjysmën e kësaj pijeje, më së miri në mbrëmje para se të flini gjumë.
Pjesën tjetër pini në mëngjes, kur të zgjoheni, në lukth të zbrazët.
Provoni dhe me siguri do t’i shihni efektet!

Si të shëroni dhembjen e kokës për vetëm 50 sekonda

Ky ushtrim i famshëm i mësuesit shpirtëror do të zbusë dhembjen e kokës dhe do t’ju tregojë se si mund t’i kontrolloni proceset në trupin tuaj!
Mjeku guru Deepak Chopra është autor i shumë librave të suksesshëm siç janë: “Trupi e shpirti”, “Lumi i përjetësisë”, “Krijimi i begatisë”, “Shërimi me kuante”, “Jeta e pakushtëzuar”, “Shëndeti i përsosur” dhe “Kthimi i Rishijes”.
Ligjërimet e tij revolucionare, si dhe librat e tij, e lidhin fizikën dhe filozofinë, praktikën dhe shpirtëroren, respektin e denjë të urtësisë së Lindjes si dhe dijen bashkëkohore të Perëndimit duke dhënë rezultate të shkëlqyeshme.
Me ndihmën e konceptit interesant të mjekut Deepak Chopra zgjidhni dhimbjen e kokës të cilit do lloji.
Për ta bërë drejt këtë meditim specifik, duhet të veproni kështu:
Shtrini duart në atë mënyrë që të mund t’i shihni dhe të kthyera me shuplaka lart. Mbyllni sytë dhe qetësohuni. Përqendrohuni në frymëmarrje për disa sekonda.
Orientoni mendjen drejt mesit të gjoksit, ku ju rrah zemra. Provoni të ndieni se si ju rrah zemra edhe si tingull edhe si ndjenjë.
Mbase nuk jeni lidhur mirë me trupin tuaj, andaj vështirë do të arrini të ndieni rrahjen e zemrës në përpjekjen e parë. Mos u brengosni, ushtroni, përqendrohuni sado që të keni mundësi.
Përpiquni që të orientoni mendjen në atë drejtim, në mënyrë që të mund t’i analizoni rrahjet e zemrës. Dëgjojeni, dhe thoni të ngadalësojë.
Pastaj, orientoni mendjen drejt majave të gishtave. Përpiquni në atë pjesë të ndieni rrahjet e zemrës. Kur ta arrini atë dijeni që e keni riorientuar gjakun nga truri në gjymtyrë.
Shtypja është ulur, ritmi i zemrës është ngadalësuar dhe dhembja e kokës është zhdukur.

Zinxhiri i përgjakshëm që po trondit Vlorën, si u vranë 9 persona, 2 të tjerë u zhdukën dhe 7 u plagosën

Armando Sulejmani (Çipuri) u plagos dhe dy shoqëruesit e tij mbetën të vdekur në një atentat mesditën e së dielës në Vlorë, duke shënuar episodin e radhës në zinxhirin e përgjakshëm që po trondit qytetit të paktën prej tre vitesh.
Çipuri ishte në kërkim nga autoritetet e drejtësisë, pasi dyshohet si një prej organizatorëve dhe pjesëmarrësve të sulmit të armatosur, në Tetor 2017, ku mbetën të plagosur Ferdinand Llanaj, djali i tij i mitur, dhe i afërmi i tij, Dritan Begaj.
Prej asaj kohe, Armando Sulejmani qëndronte “i fshehur” nga policia, por jo aq nga kundërshtarët e tij.
Zinxhiri i vrasjeve dhe atentateve që kanë përfshirë familjen Llanaj dhe një grup tjetër, i përbërë nga disa persona me rrezikshmëri të lartë, ka nisur në vitin 2015.
Një zënkë adoleshentësh pas një feste ditëlindjeve përfundoi me atë që konsiderohet “masakra e Çoles”, me tre të vdekur e tre të dënuar me burgime të gjata, njëri me të përjetshëm dhe dy të tjerë me nga 35 vjet.
Në 7 Prill 2015, pas një konflikti të armatosur, mbeten të vdekur Haki Rakipi, Alfred Velaj dhe Albi Limaj. Për këtë ngjarje u akuzuan dhe dënuan Aleksndër Llanaj, me burgim të përjetshëm, si edhe Bertil Aliaj e Ani Begaj me nga 35 vjet burgim.
Procesi gjyqësor ndaj tyre u shoqërua me polemika të shumta. Pasi gjykata e shkallës së parë dhe e Apelit të Vlorës kishte dhënë dënimet maksimale për tre të akuzuarit, prokurori i Prokurorisë së Përgjithshme gjatë gjykimit në Gjykatën e Lartë, kërkoi të tërhiqej nga akuzat.
Familjarët e viktimave reaguan ashpër për zbutjen e akuzave në Gjykatën e Lartë, gjë e cila detyroi Prokurorin e Përgjithshëm të asaj kohe të zëvendësonte prokurorin e çështjes. Pas zëvendësimit të tij, prokuroria u përfaqësua nga Drejtori i Hetimit, Adnan Xholi, i cili kërkoi lënien në fuqi të vendimeve të shkallëve më të ulta.

E kështu ndodhi. Gjykata e Lartë konfirmoi dënimet e rënda për Llanajn, Aliajn e Begajn.
Ky episod është shoqëruar me të tjera ngjarje të përgjakshme.
Në maj 2017 vritet në qendër të Vlorës biznesmeni dhe pronari i “TV Vlora”, Erven Hyseni.Hyseni ekzekutohet në sy të vajzës së tij të vogël e cila ishte në atë moment pranë. Në atë atentat vritet në mënyrë aksidentale edhe drejtori i OSSHE për rajonin e Vlorës, Roland Saliu.
Atentati dyshohet se u krye, për shkak se Erven Hyseni, i afërm me një prej viktimave te “masakrës së Çoles”, Haki Rakipi, përdorte televizionin e tij për të goditur Llanajt. Ky version nuk u provua, megjithëse dyshimet janë të forta për këtë linjë.
Rreth 4 muaj më pas, në Tetor 2017, tre anëtarë të familjes Llanaj plagosen në zonën e Transballkanikes, pranë qendrës së Vlorës. Shënjestra ishte Ferdinand Llanaj, vëllai i të dënuarit përjetë, Aleksandër Llanaj.
Bashkë me Ferdinandin, në këtë atentat plagoset edhe djali i tij 8-vjeçar, si edhe miku i familjes, Dritan Begaj.
Një prej personave e dyshuar për këtë ngjarje është i plagosur i së Dielës, Armando Sulejmani (Çipuri). Ndaj tij, gjykata e Vlorës ka nxjerrë masë sigurimi “arrest në burg”, si i dyshuar për veprën penale të “vrasjes në rrethana cilësuese”, mbetur në bashkëpunim dhe armëmbajtje pa leje.
Në verën e vitit 2018, një i ri nga Vlora, Albano Xhaferraj rrëmbehet në qytetin e Vlorës dhe prej tij nuk ka më asnjë gjurmë.

Një person, i cili konsiderohet si “i penduar” i drejtësisë, ka pretenduar se Albano Xhaferraj është rrëmbyer dhe vrarë nga disa persona, bashkëpunëtorë të një tjetër emri të njohur të botës së krimit në Vlorë, Edison Harizaj.
Sipas këtij “dëshmitari”, Albano Xhaferraj është rrëmbyer e më pas vrarë, për shkak se ka qenë dëshmitar dhe ka njohur atentatorët e plagosjes së Ferdinand Llanaj. Edhe ky version, ende nuk është zyrtarizuar nga institucionet hetimore.Të njëjtin fat si Xhaferraj pati dhe një tjetër i ri nga Vlora Elvis Troqe.
Pak muaj pas këtij episodi, në nëntor 2018, vritet në periferi të Durrësit Edison Harizaj dhe miku i tij, Gent Caci. Ata gjendeshin në bordin e një Audi A8, kur dy makina u kanë zënë pritë dhe i kanë qëlluar për vdekje. Ngjarja e Durrësit vijon të jetë pa autor, pavarësisht se policia ngriti dyshimet e para dhe më të forta tek hakmarrja e Llanajve.
Por vrasja e Harizajt mesa duket nuk ishte fundi,në 14 janar të këtij viti plagoset në një atentat Mikel Mehmetaj i afërm i Ferdinand Llanajt.Mehmetaj është i dyshuar nga policia si pjesmarrës në disa ngjarje kriminale.
Mesditën e së Dielës, 17 shkurt 2019, plagoset në atentat, nga persona ende të paidentifikuar, Armando Sulejmani (Çipuri), i dyshuari kryesor për plagosjen e Ferdinand Llanajt dhe të birit të tij të mitur. Dy miqtë e Çipurit mbetën të vdekur, ndërkohë që zinxhiri i vrasjeve nuk dihet se kur do të ndalet.

Bashkim i gabuar: Europa e sotme si Italia e vitit 1861

Europa e bashkuar që lodhet të gjejë një ideal të përbashkët, përveç euros, ka të njëjtin problem me atë të Italisë të vitit 1861: shumë ligje dhe tepër kompleksë që zgjerojnë përditë një hendek që nuk mund të mbushet midis popullit dhe elitave qeverisëse. Është kjo teza e Profesor Vito Tanzi, nga 1981 deri më 2000 Drejtor i Departamentit të Financës Publike të Fondit Monetar Ndërkombëtar, i ftuar në Moskë që të prezantojë në X Forum Gaidar librin e tij të fundit, të titulluar “Termitë të shtetit. Pse kompleksiteto çon në pabarazi”. Duke bashkuar rreptësinë e ekonomistit me kurershtjen pasionante të historianit, në veprat e tij – dhe në këtë intervistë – Tanzi ilustron me qartësi të njëjtë problemet qe frenojnë sot zhvillimin e shumë shteteve dhe gabimet e kryera gjatë bashkimit të Italisë. Faji, sa për të ndryshuar, është (thuajse gjithmonë) i politikanëve: sa të gatshëm që të shkruajnë ligje komplekse, aq edhe dorështrënguar që të sigurohen se është praktikisht e mundur të zbatohen ose të paktën t’u kuptohet përmbajtja. Gjithçka në avantazh të lobeve dhe pushteteve okulte, që insinuojnë të pashqetësuar deri në rrënjët e sistemit politik, duke e manovruar atë sipas qejfit të tyre.

Qeveri dhe tregje, si ndryshon roli i shtetit

Le të nisemi nga aktualiteti: në Itali është miratuar e ashtuquajtura “manovër e popullit” që përfshin shumë të diskutuarën të ardhur të qytetarisë. Ju qe si drejtues i FMN-së ju është dashur ta vlerësoni nga afër Italinë, çfarë mendoni për këtë manovër?
Reagimi im, duke e ndjekur Italinë prej 40 vitesh në FMN, nuk është shumë i favorshëm, pasi jam totalisht i bindur se problemi kryesor është borxhi publik, që krijon vazhdimisht pasiguri dhe taksa të larta për të mbuluar shpenzimet. Pavarësisht debatin lidhur me rreptësinë financiare, shpenzimet publike janë ende thuajse 50% e PPB-së italiane. Masat e manovrës mund të jenë pozitive në një situatë normale, por jo kur ka një deficit prej 3% dhe një borxh prej 130%. Në librin tim kam shkruar se në situate normale një masë si e ardhura e qytetarisë është edhe e justifikueshme, por në këtë situatë nuk jam dakord dhe besoj se kjo manovër do t’i krijojë vështirësi Italisë. E përsëris: jo pse masat e marra janë të gabuara në vetvete, por sepse situate makroekonomike nuk e lejon.

Ai mbi rolin e shtetit në aspektin ekonomik është një debat shekullor. Në agimet e epokës së shteteve kombëtare, tregohet se Colbert, Ministri francez i Financave nën Mbretin Diell, u kërkoi tregtarëve se cili duhej të ishte roli i shtetit dhe një farë Legendre ju përgjigj se ndihma më e mirë ishte që të qëndronte larg, duke i lënë të lirë që të bënin punët e tyre, domethënë të “nous laissez faire”. Deri në çfarë pike kishte të drejtë?
Kjo pikë është shumë e rëndësishme, nëqoftëse “laissez faire” do të thotë në lini të lirë në një treg që funksionon në mënyrë të përkryer, ku nuk ka lobe, asimetri informacioni, probleme korrupsioni, jam dakord. Por nëqoftëse “na lini të veprojmë” është një situatë në të cilën 1% posedon 25% të prodhimit total, në këtë rast shteti nuk mund të rrijë menjanë dhe duhet të ndërhyjë për të përmirësuar shpërndarjen e të ardhurave dhe funksionimin e tregut. Shteti duhet të pengojë që disa njerëz të përfitojnë nga tregu i lirë për t’u pasuruar në kurriz të të tjerëve.

Francesco Ferrara, një prej ekonomistëve më të rëndësishëm e Italisë së ‘800, shkruan se përdorimi i tarifave për importet nga ana e qeverisë së Shteteve të Bashkuara ishte një mëkat i madh si skllavëria. Sot, sërish, Trump përdor tarifa kundër Kinës dhe Europa vazhdon të rinovojë sanksionet kundër Rusisë, që i kufizojnë fuqimisht shkëmbimet. Në vend që të gjendet një kompromis, për çfarë motivi mendohet menjëherë të dëmtohet ekonomikisht rivali yt, pa marrë në konsideratë dëmet e brendshme që shkaktojnë këto zgjedhje?
Për një politikan, situata më e mirë për problemet e tij është t’ua hedhë fajin të tjerëve. Shumë ia veshin fajin Rusisë, kurse, për shembull, italianët ia veshin fajin Bashkimit Europian: është i njëjti parim. Komisioni Europian nuk ka të bëjë aspak me problemet italiane, por italiani i thjeshtë është i bindur se sikur të mos ekzistonin këto pengesa, do të mund të shpenzonim më shumë pa vështirësi, të zhvlerësonim, të krijonim më shumë eksporte. Është gjithmonë më e lehtë t’u vishet faji të tjerëve, në vend që të pranohet se nuk janë bërë gjërat që duheshin bërë.

“Italica”, domethënë “Çfarë ka bërë vallë Garibaldi”?

Në një libër tjetër tuajin, “Italica — Bashkimi i vështirë midis idealeve dhe realitetit”, ju evidentoni gabimet e bashkimit të Italisë dhe hiqni një paralele interesante me ato që lidhen me gabimet e bashkimit të Europës. Le të provojmë t’i ripërshkojmë sëbashku: gabimi numër një, të kërkuarit për të krijuar një organizëm qendror, shumatore artificiale e entiteteve heterogjene shtetërore?
Në agimin e bashkimit, në Itali ekzistonin 7 shtete. Mbretëria e Napolit ekzistonte prej qindra vjetësh dhe mbreti i fundit, Françesku i II-të, ishte vetëm 23 vjeç, kurse nëna e tij ishte nga familja Savoia. Në një moment të caktuar ndodhi lëvizja e Mazzini, për të krijuar një Itali të bashkuar, por republikane, dhe të hiqej qafe mbreti. Papritmas ndërhyn Piemonte, që ishte një shtet realisht francez, me një familje mbretërore franceze, por duke qenë se nuk mund të zgjerohej drejt Francës, kishte idenë, pjesërisht të justifikuar, që të zgjerohej drejt Italisë Veriore, ku Lombardo – Veneto ishte praktikisht e pushtuar nga të huaj.

Çlirimi nga pushtimi i huaj është një prej pikave kryesore të narrativës rilindase. Megjithatë, në procesin që çoi në bashkimin e Italisë morën pjesë edhe fuqi të huaja. Kujt i vinte për shtat një Itali e bashkuar?
Papritmads vjen ky zotëri që quhet garibaldi dhe gjendet me tri anije të mëdha në Genova. Kush e ka financuar këtë ekspeditë? Qenë anije me mijëra njerëz në bord, që përfshinin mercenarë, për shembull hungarezë, kolonelë anglezë dhe deri të “ftuar” si turistë, midis të cilëve bashkëshortja e Crispi. Këto anije, të shoqëruara nga flota angleze, mbrrijnë në Siçili. Siçilia nuk ishte shumë e kënaqur që të ishte pjesë e Mbretërisë së Napolit, pasi deri më 1815 kishte qenë e pavarur, kështu që siçilianët nuk e kishin pranuar kurrë këtë situatë. Por Mbretëria e Napolit nuk kishte bërë asnjëherë luftë me askënd dhe kishte marrëdhënie diplomatike me të gjitha vendet e botës, përfshi Piemonte, kështu që nuk kishte as edhe një ushtri të vërtetë e armiq të vërtetë, përjashto Anglinë, e cila kërkonte të monopolizonte pushtetin e saj në Mesdhe dhe e shikonte Mbretërinë e Napolit si pengesë.

Garibaldi, heroi i dy botëve, nuk ju duket shumë “simpatik”?
Ashtu si personazhet e tjera, Garibaldi kishte një marrëdhënie ambige me Italinë: kishte lindur në Nizza, më pas kishte jetuar në Amerikën e Jugut, ishte martuar me një revolucionare braziliane. Papritmas, ky zotëri zbarkon në Siçili dhe siçilianët e ndihmojnë. Nuk ishte i vetmi: Francesco Crispi nuk ishte katolik, Cavour kishte nënën protestante, e lindur në Zvicër.

Me pak fjalë, po thoni se bashkimi i Italisë ishte më mirë të mos bëhej?
Qe gabim jo edhe aq bashkimi, sesa mënyra sesi u bë: sikur Italia të ishte bërë republikane, me rregulla më pak të ngurta dhe një sistem federal — që për më tepër edhe ishte propozuar – do të kishte qenë më mirë. Piemonte i mesit të ‘800 ka një sistem mjaft të centralizuar, ku ka marrë të gjitha zakonet e shëmtuara franceze: për shembull, për të qenë lypës ishte e nevojshme që të kishe një çertifikatë të lëshuar nga komuna, që të jepte lejen të ishe i tillë dhe që të tregonte se në cilin cep të rrugës mund të kërkoje lëmoshë. Papritmas, në të gjitha vendet italiane gjenden administratorë piemontezë, që flasin një dialect që është gjysma frëngjisht dhe gjysma italisht, me gjithë ato rregulla absurde. Në jug ka një reagim popullor që quhet banditizëm, por që praktikisht është një luftë civile, e rënduar nga problematika të tjera. Përpara bashkimit, në Italinë jugore manastiret zinin 40% të trojeve dhe Kisha i përdorte për të bërë bamirësi. Pas bashkimit, shteti i shtetëzon këto troje. Edhe kjo kontribuon në rëndimin e luftës civile dhe në shkaktimin e dhjetëramijëra të vdekurve.

Shprehja e famshme “Tani që bëmë Italinë, le të bëjmë italianët” e Massimo D’Azeglio, në ditët tona tingëllon si “Tani që bëmë Europën, le të bëjmë europianët”?
Akoma sot, italianët nuk janë bërë kurrë. Dhe i njëjti problem, ndoshta edhe me të njëjtat gabime, ekziston me Bashkimin Europian. Ideja që nga sot nesër një njeri mund të shkojë në 27 shtete ka rezultuar tejet naïve. Shumë shtete kanë hyrë në këtë “klub” me idenë “të hyjmë, të marrim financime dhe kusurin pastaj e modifikojmë”.

Ky diskutim vlen edhe për Italinë, që megjithatë është një prej vendeve themeluese, qysh nga viti 1957, e Komunitetit Ekonomik Europian të atëhershëm?
Nëqoftëse flasim për Italinë, unë kam qenë president i komisionit që ka drejtuar hyrjen në euro në fundin e vitit 2001. Po ju them se jemi gjendur përballë një mali problemesh për t’u zgjidhur. Edhe të natyrës thellësisht praktike. Për shembull, nga nsot nesër kalohet nga lireta në euro: por si transportohen mijëra euro pa pasur probleme me mafien? Përjashto këtë, Italia ka pasur benefite të mëdha: nga sot nesër, përqindjet e interesit që Italia paguante për borxhin publik, që edhe atëhere ishte shumë i lartë, nga 13% kanë rënë në 5%. Megjithatë, në vend që të reduktoheshin shpenzimet publike, i kanë rritur duke menduar se përderisa nuk paguajmë më për borxhin, le t’i rrisim shpenzimet. Për këtë motiv dhanë dorëheqjen nga zëvendës i Tremonti. Është e vërtetë që rregullat nuk janë respektuar, por disa mund të ishin më fleksibël.

Paralelizmi i fundit midis dy “bashkimeve”: midis pasojave të proceseve të bashkimit është edhe një rritje e pabarazive ekonomike dhe, së fundi, shfaqja e një fenomeni tjetër, atij të emigracioneve.
Tek “Italica” i kushtoj një kapitull emigracioneve, pasi në kërkimet e mia kam gjetur një të dhënë tejet interesante: përpara bashkimit të Italisë emigrantët, që shkonin kryesisht në Argjentinë, Brazil Shtete të Bashkuara, ishin nga veriu. Qysh pas bashkimit, numri i emigrantëve nga jugu është rritur në mënrë të jashtëzakonshme. Kjo ka të bëjë me shumë probleme, si ato ekonomike dhe të tregut të punës, që vazhdojnë akoma sot. Ka shumë pengesa në Itali të cilat njerëzit nuk arrijnë t’i shohin më.

Ndoshta janë aq të mësuar sa nuk u bëjnë më përshtypje?
Ka një shembull që e përdor vazhdimisht për të shpjeguar sesi janë gjërat: unë jam në Shtetet e Bashkuara prej 60 vitesh dhe kam shkuar në komunë vetëm 2 herë: një herë kur jam martuar dhe herën tjetër kur më ka vdekur ime më, e cila ishte 96 vjeç. Në të vërtetë mbahej akoma mirë, por ka ndërruar jetë si pasojë e frakturave të pësuara nga një rrëzim, kështu që në komunë kam shkuar për të firmosur një dokument ku deklarohej se askush nuk e kishte shtyrë dhe se rrëzimi kishte ndodhur aksidentalisht. Në Itali kthehem çdo vit, në shtëpinë time në Mola të Puglia dhe çdo herë më duhet të shkoj 2 apo 3 herë në komunë për budallallëqe: këtë vit kam zbuluar se elektriciteti që paguajmë ishte akoma në emrin e timeti, që ka vdekur më 1982, një herë tjetër më është dashur të shkoj për të marrë kazanët e plehërave. Absurditet. Pengesa të vazhdueshme. Njerëzit që janë të aftë pas pak kohe u vjen në majë të hundës dhe ikin jashtë vendit. Që tregu i punës të punojë, nuk është vetëm problem pasurie, por edhe pengesash të krijuara nga shteti.

Parë nga Europa, edhe Shtetet e Bashkuara kanë problemet e tyre me emigracionin. Çfarë mendoni për murin e Trump?
Atë që mendoj për Trump është më mirë të mos e shkruani. Por duhet thënë se në Shtetet e Bashkuara ka një emigracion të veçantë: amerikanët nuk e lënë vendin e tyre, maksimumi spostohen drejt shteteve më të ngrohta pasi dalin në pension ose qytetarë që spostohen në një rreze prej 50 kilometrash nga shtëpia pasi ndryshojnë shtëpi ose punë. Por Shtetet e Bashkuara kanë nevojë për njerëz: në to ndodh akoma që të udhëtosh për qindra kilometra pa parë një frymë njeriu apo shtëpi. Republikanët e kuptojnë se të huajt që vijnë pas pak kohe fitojnë shtetësinë, por ama votojnë për demokratët.

Lobe dhe politikanë, parazitët e shtetit

Libri juaj i fundit titullohet “Termitet e shtetit. Pse kompleksiteti çon në pabarazi”. Kujt i referoheni?
Termiteve: insekte sociale, parazitë që dëmtojnë duke qëndruar të padukshëm. Në arkitekturën e një shteti, termitet janë ligjet e shumta dhe koha që kalohet kur miratohen dhe kur japin efektet e tyre.

Pse asnjeri nuk e kupton?
Parë nga Shtetet e Bashkuara, problem është se këto ligje, njëlloj si termitet, janë shtuar dhe janë bërë mijëra. Faqe, faqe, faqe që kush i voton nuk begenis më as t’i lexojë, ndërsa në zyrën e tij ka asistentë të ndryshëm të influencuar nga lobet: i ftojnë nëpër darka, i mbulojnë me dhurata dhe nganjëherë një ndryshim i vogël termi, 3 – 4 fjalë shtesë krijojnë situata që vlejnë miliona dollarë. Ligjet janë të shkruara me një gjuhë që shumë njerëz nuk e kuptojnë, janë shumë të gjatë dhe nuk janë lexuar nga ata që i miratojnë dhe janë nën influencën e lobeve. Besoj se e njëjta gjë ndodh në kryeqytetet europiane.

Në këtë mënyrë krijohet një asimetri gjithnjë e më e madhe midis aksesit ndaj informacionit dhe influencës së ushtruar nga elitat ndaj pjesës tjetër të shoqërisë. Si mund të “dezinfektohesh”?
Me një ide të vetme: thjeshtësi. Një aspekt për të cilin sa më shumë mendoj, aq më shumë bëhet një lloj obsesioni për mua. Kemi humbur thjeshtësinë si objektiv të politikës, ekonomike dhe jo vetëm. Kemi krijuar bindjen se është e nevojshme t’i bëjmë gjërat të komplikuara. Do të shkosh në Hënë? Mirë, por të shkosh ka shumë komplikacione. Ligjet nuk duhet të jenë të komlikuara. Do të zbatosh TVSH-në? Mjafton të thuash se TVSH-ja është në masën 10% për këtë kategori produktesh. Mjaftojnë 50 fjalë. Kurse në të vërtetë këto ligje kanë mijëra faqe, përjashtime, stërhollime që krijojnë mundësi për termitet që të futen në sistem dhe të abuzojnë me të. Shiko, në Shtetet e Bashkuara ka sot 90000 faqe me ligje dhe rregullime fiskale. Unë, që kam punuar në Fondin Monetar, kam shkruar 25 libra, kam dhënë mësim në Harvard, besoj se jam një njeri me një lloj përgatitjeje të caktuar në kë fushë. Megjithatë, i vetëm nuk arrij më ta përgatis deklaratën time e të ardhurave. Ndoshta edhe mund ta bëj, por do të më duhej një muaj.

Nuk besoni se debati mbi fake news është në realitet një tentativë nga ana e autoriteteve dominuese që të thonë: informohuni ku të doni, por lexoni atë që duam ne?
Kjo ka qenë diçka shumë e çuditshme në botë dhe për mua një zhgënjim i madh. Kur ka ardhur internet dhe shkëmbimi i lirë i informacioneve, si shumë sociologë, unë kisha menduar se kjo do të sillte më shumë demokraci dhe transparencë. Por nuk kemi kuptuar që interneti u ka hapur derën fake news: një njeri mund të hedhë në qarkullim një informacion totalisht të gabuar, që më pas qarkullon në pafundësi, me një efekt shumëfishues të shfrytëzuar me art nga grupe të caktuara që kanë interes ta bëjnë. Mendoja se më shumë akses në informacion dhe më shumë informacion do ta përmirësonin botën, por….

Në fakt bota vrapon me shpejtësi dhe ka vende që mezi arrijnë të ruajnë hapin. I kujt është faji?
Konkurrenca në nivel ndërkombëtar është si maratonë: nëqoftëse vrapon pak më ngadalë se të tjerët, për 100 metra kjo gjë nuk ka rëndësi, por më pas distanca bëhet e paarritshme. Nga 1945 deri më 1975, Italia është rritur me një ritëm prej 6% dhe ka kaluar nga një vend i varfër në një prej vendeve të G7-ës. E ardhura për frymë italiane arriti të jetë sa 80% e asaj amerikane. Pas vitit 1980, rritja ka zbritur deri në 2% deri në vitin 2000 dhe më pas nuk është rritur më. Tani e ardhura mesatare për frymë e Italisë është më e ulët se 60% e asaj amerikane dhe Italia rrezikon të humbasë pozicionin e saj në G7. Kjo ndodh në shumë vende, edhe në Rusi: po ja thoja sot Rektorit të Universitetit RANEPA. Nga pikëpamja makroekonomike, Rusia është në një situatë pozitive: shpenzon thuajse sa Amerika, ka një shpërndarje më të mirë të ardhurash, një deficit thuajse zero, por po rritet me ngadalë. Një vend kaq i madh mund të bëjë shumë më tepër: në të vërtetë ka probleme rregullimesh, në disa sektorë ka influencë të tepruar të shtetit. Kthehemi në pikën e nisjes: një shtet që ndërhyn shumë, shpesh për arsye politike dhe jo ekonomike, krijon një efekt negative ndaj rritjes.

Rritje apo reçision: çfarë e prej Italinë më 2019?
Nëqoftëse Italia vazhdon të ecë në rrugën aktuale, nuk ka asnjë shpresë që ta marrë veten. Duhet një revolucion kulturor për të zgjedhur me saktësi atë që duhet të bëjë shteti: nuk mund të keshë njerës që për arsye populiste thonë “kemi premtuar këtë gjë, duhet ta bëjmë me çdo kusht”. Është bukur t’i ftosh njerëzit për darkë e t’u ofrosh kaviar, por nëse nuk ke para dhe të nesërmen ke më shumë borxhe se më parë, nuk mbetet shumë për të bërë.
(Vito Tanzi, vitlindja 1935, më 1967 ka marrë Ph.D në Ekonomi nga Harvard University dhe ka qenë Profesor i Ekonomisë në American University nga 1964 deri më 1974. Më pas, nga 1974 deri më 2000, ka punuar në Fondin Monetar Ndërkombëtar, duke mbuluar fillimisht postin e Shefit të Degës së Politikave Fiskale dhe më pas, nga 1981 deri më 2000, atë të Drejtorit të Departamentit të Financave Publike. Nga viti 2001 deri më 2003 ka qenë Nënsekretar i Ekonomisë dhe Financave në qeverinë e dytë Berlusconi.)

Përgatiti
ARMIN TIRANA

Flet 80-vjeçari i arrestuar nga policia pas protestës: Edi Rama u lodh shumë duke na rrahur…

80-vjeçari nga qyteti i Lezhës, Nuf Fuga, ishte një nga 25 të shoqëruarit e policisë, pas protestës që mbajti të shtunën opozita. Në një intervistë për gazetarin e Fax News Martin Marku, Fuga denoncoi trajtimin e keq që iu bë në komisariatin e Policisë në Lezhë.
“Më erdhën tre punonjës policie, dhe më thanë se do më shoqëronin 5 minuta në degë. Mora makinën e një shoku, dhe takova shefin e policisë, nuk mu dukën fjalë të mira ato që më tha. Unë flamurin kuqezi kisha në dorë, nuk kisha as të PD-së dhe as të PS-së.
Donin të më hiqnin dhe kapelen. Në Tiranë më kanë bërë një pritje të mirë shumë, më thanë a don dhe kafe? Edi Rama u lodh shumë duke na rrahur, kemi një kryeministër që na thotë vetëm rrena. Iu thashë që të hapnin kompjuterat dhe të shihnin që unë nuk kisha bërë asnjë shkelje, isha vetëm me flamur”, u shpreh Fuga.
Më tej ai shtoi se në rast se do të zhvillohet një tjetër protestë, do të jetë pjesëmarrës, pasi ai lufton për një kauzë të drejtë që është ajo e të përndjekurve politikë.

1...4 8624 8634 864...8 302Faqja 4 863 nga 8 302

Kryesore

Continue to the category
Më shumë
© 2024 Rilindja Demokratike Euroatlantike