Nga Sabina Nika/ shteg.org

Në brigjet e arta të Lukovës, ku deti përplaset qetësisht në breg dhe pronat kanë vlerën e arit, një hotel luksoz u ndërtua mbi një pronë të kontestuar që u pasua me një zinxhir skandalesh që përfshijnë korrupsion, falsifikime dhe heshtje institucionale.

Dokumentet e siguruara nga “shteg.org” tregojnë se kompania “Building Construction” nisi punimet për hotelin luksoz pa leje ndërtimi ndërsa pronari i saj rezulton me një të shkuar të errët.

Në mars të 2020 në policinë lokale ka pasur disa denoncime por pavarësisht kallëzimit dhe referimit të çështjes nga policia, prokuroria e Vlorës vendosi mbylljen dosjes me argumentin se denoncimi nuk përmbante elementët e veprës penale.

Hetimet e mëvonshme të Prokurorisë së Posaçme zbuluan se pas vendimit për pushimin e çështjes qëndronin tentativa për të ndikuar te prokurori i rastit me pagesa të paligjshme. Avokatë, prokurorë dhe ndërtues janë përfshirë në një rrjet ndikimi për të garantuar mbylljen e hetimit dhe vijimin e projektit, pavarësisht pretendimeve të qarta për shkelje të ligjit dhe të drejtave pronësore.

Ndërkohë, biznesmeni Mentor Mezini, përfitoi statusin e investitorit strategjik pa asnjë kontroll të figurës, duke ndërtuar në pronat e kontestuara.

Në mars të vitit 2020, Ashimaq Kokaveshi denoncoi në Komisariatin e Policisë së Himarës fillimin e punime për ndërtimin e një hoteli në tokën e tij. Kokaveshi u tha punonjësve të policisë se kompania “Building Construction” sh.p.k. kishte filluar punën pa lejen përkatëse dhe në një pronë të “vjedhur” që ishte toka e tij.

Sipas kallëzimit të Kokaveshit, punimet kishin përfshirë rreth 200 m² dhe katër ullinj shekullorë në zotërimin e familjes së tij, të cilët u zhdukën për të hapur vend për një resort me pesë kate, pishinë dhe ambiente rekreative.

Bashkë me të, të njëjtat fakte kallëzuan edhe Vasillaq Gjezo dhe Dhimitër Kokaveshi. Të tre burrat pretendonin se toka e tyre u ishte “rrëmbyer” për t’i hapur rrugë ndërtimin luksoz.

Ashimaqi i tha “shteg.org”,  se edhe 1000 metra katrorë të tjerë, po në atë zonë, ishin rrëmbyer nëpërmjet falsifikimit të dokumenteve të pronësisë, dhe se çdo përpjekje e tij për të rifituar pronën kishte dështuar.

Kallëzimi i tre burrave që ngrinin pretendime mbi pronësinë e e tokës ku po ndërtohej hoteli i pagëzuar “Prado Luxury” u referua më 26.03.2020 nga Komisariati i Policisë Himarë në Prokurorinë e Vlorës.

Dokumentet tregojnë se çështja u regjistrua si procedimi penal me numër 669/2020.

Prokurorit të Vlorës i janë dashur vetëm 2 muaj për të vendosur mbi fatin e pronave të banorëve, të cilët thanë se kurrë nuk janë thirrur më për të dëshmuar mbi uzurpimin që iu bë pronës së tyre.

Por, pavarësisht provave të paraqitura, më 28.05.2020, prokurori Erjon Shaqiri vendosi mos-fillimin e procedimit penal, duke e justifikuar me “mungesën e elementëve të veprës penale”.

Hetimet e mëvonshme të Prokurorisë së Posaçme kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar, SPAK, kanë hedhur dritë mbi prapaskenat e vendimit të çuditshëm të prokurorisë.

SPAK njoftoi të shtunën më 4 janar 2025 përfundimin e hetimeve paraprake ndaj ish-kreut të Prokurorisë së Vlorës Aurel Zarka dhe tre të pandehurve të tjerë të akuzuar për ushtrim ndikimi në katër çështje penale që lidhen me dosjen e “Toyota Auris”, një hetim pasuror të Suel Çelës, një person i akuzuar për krime të rënda penale.

Pjesë e hetimit, përvec ish-kreu i Prokurorisë së Vlorës Aurel Zarka, ishin dhe oficerja e policisë gjyqësore Eriona Daupaj, avokati Radovan Çela dhe biznesmeni Astrit Vladi, të cilët akuzohen për ushtrim ndikimi të paligjshëm në katër çështje penale.

Në mesin e këtyre dosjeve flitet edhe për ndërtim e paligjshëm në pronën e Ashimaq Kokaveshi, i cili në vitin 2020 kishte denoncuar kompaninë “Building Construction” për pushtim prone dhe ndërtim pa leje .

Prokurori Aurel Zarka, në bashkëpunim me të pandehurit e tjerë, u përfshi në mbylljen e kësaj çështjeje në mënyrë të dyshimtë, ndërsa nga përgjimet e SKY ECC zbulohet se një shumë prej 2,000 deri në 3,000 euro u diskutua si “pagesë” për të garantuar vendimin e mos-fillimit.

Në komunikimet e përgjuara, shtetasit Radovan Çela (avokat), Astrit Vladi dhe Aurel Zarka shfaqen duke diskutuar mënyrat e ndërhyrjes dhe shumën që do të paguhej për të siguruar mbylljen e hetimit.

Avokati Radovan Çela luan një rol kyç. Ai jo vetëm propozon një pagesë prej 2,000 deri në 3,000 euro, por edhe sugjeron mënyrën sesi ajo duhej të shpërndahej për të arritur ndikimin tek prokurori i çështjes.

Çela garanton se falë lidhjeve të tij me funksionarë të sistemit të drejtësisë, çështja do të mbyllej pa pasoja ligjore.

Avokati Çela jo vetëm që garantoi zgjidhjen “pa pasoja”, por mori përsipër edhe organizimin dhe mbikëqyrjen e ndërhyrjes në drejtësi.

“Nuk di si e mbyllën por ne na thanë se çështja nuk shkoi në gjykatë. Unë jam 80-të vjeç dhe nuk i shkoja dot nga mbrapa dyerve të prokurorisë, dhe pas kësaj ai pronari i hotelit erdhi dhe na tha se do të rregullohej me ne” – i tha “shteg.org” Ashimaq Kokaveshi.

Banorët tregojnë se pas mbylljes së hetimeve të prokurorisë së Vlorës, kompania ka nënshkruar marrëveshje për blerjen e pronës.

Ashimaq Kokaveshi, i zhgënjyer nga reagimi institucional, zgjodhi të mos ndiqte më rrugën gjyqësore, por dhe ai u fut në një marrëveshje të drejtpërdrejtë me investitorin Mentor Mezini. Ai nënshkroi dy kontrata për kompensimin e  pronës së tij, për të cilën thotë se ishte uzurpuar nëpërmjet falsifikimit të dokumenteve.

Kontratën e parë Kokaveshi ka nënshkruar me kompaninë “Building Construction”, për sipërfaqen prej 200 m². Të dytën e ka nënshtruar pjesën tjetër  të tokës prej 1000 m², ku ai thotë se shtrihet hoteli luksoz.

“Me një çmim shumë të ulët kam nënshkruar dy kontrata, por deri më tani nuk kam marrë asnjë qindarkë. Ai pronari i hotelit vjen dhe na takon. Na kanë premtuar se do i kalojnë lekët, por deri më tani asgjë nuk ka ndodhur” – tha Kokaveshi për “shteg.org”.

E ndërsa 80 vjeçari ka pesë vite që pret të kompensohet për pronën e tij, buzë detit të Lukovës, në një nga segmentet më piktoreske dhe të lakmuara të rivierës shqiptare, “Prado Luxury Hotel” është kthyer në një destinacion për turistët e kamur vendas dhe të huaj.

I pozicionuar në një sipërfaqe të gjerë me pamje të hapur drejt Jonit, hoteli përbëhet nga një godinë 5-katëshe moderne, një pishinë panoramike, bar luksoz në hyrje, beach-bar buzë bregut dhe kënd lojërash të gjelbëruar për fëmijë.

Dokumentet e siguruara nga “shteg.org” tregojnë se ky nuk është hoteli i vetëm që “Building Construction” dhe pronari i saj, Mentor Mezini ka në zonën e lakmuar të rivierës shqiptare.

Një vit, pasi mbylli çështjen me banorët e Lukovës, që sipas hetimeve nëpërmjet korruptimit të sistemit të drejtësisë, Mentor Mezini përfiton nga shteti statusin e “investitorit strategjik”, përmes projektit “Drymades Beach Resort”. Ky status i siguroi atij lehtësi administrative, përparësi në trajtimin e tokës dhe mbështetje nga struktura shtetërore.

Mentor Mezini, deri në nëntor të vitin 2024 ishte një emër i njohur në Shqipëri për aktivitetet e tij në fushën e biznesit, kryesisht në sektorin e turizmit, ndërtimit dhe tregtisë. Ai ishte pronar i disa kompanive të cilat përfshinin “Star Butik Hotel”, një kompleks turistik në Himarë dhe Tiranë, “TBC Distribucion”, që merrej me import-eksport, “Xplorer” dhe “Entire”, të cilat operonin në sektorët e ndërtimit dhe bujqësisë, si dhe “Norman Petroleum”, një kompani që merrej me tregtinë e karburanteve.

Hetimet e Prokurorisë së Posaçme, dhe dosjet që rrodhën në media e identifikonin atë me nofkën “Tor Lushnjari”, me një të shkuar kriminale, po ashtu dhe në marrëdhënie financiare dhe sociale me individë të përfshirë në veprimtari të paligjshme.

Emri i Mezinit përmendet në dosjen penale që SPAK po heton ndaj tre vëllezërit Merkaj nga Berati dhe lidhjet e tyre të dyshuara me rrjete kriminale, përfshirë edhe familjen Çopja nga Elbasani.

Por, pavarësisht këtij profili, në korrik të vitit 2024, kompania e tij “Bluebay” sh.p.k. përfitoi nga Komiteti i Investimeve Strategjike statusin “Investitor Strategjik” për ndërtimin e projektit luksoz “Drymades Beach Resort” në Gjilekë të Himarës.

Vendimi, që i garanton përfitime dhe privilegje të veçanta nga shteti, u mor pa asnjë verifikim të figurës së Mezinit, një kërkesë e detyrueshme ligjore, sipas Ligjit Nr. 55/2015 “Për Investimet Strategjike”.

Bazuar në Ligjin Nr. 55/2015 “Për Investimet Strategjike”, ndër kriteret për përfitimin e statusit “investitor strategjik” një ndër pikat kryesore është që investitorët të mos kenë rekorde penale për vepra që lidhen me korrupsionin, krimin e organizuar apo pastrimin e parave.

Në mënyrë të pashpjegueshme, Komiteti i Investimeve nuk ka përfshirë asnjë verifikim të figurës penale të Mezinit në vendimin nr. 5, datë 11.07.2024. AIDA, që sipas ligjit ka detyrimin të bëjë kontrollin e integritetit të investitorit.

Pika 2 e Nenit 14, për procedurat e verifikimit të dokumentacionit, e detyron Agjencinë për Zhvillimin e Investimeve (AIDA) të bëjë, verifikim të integritetit të aksionarëve dhe përfaqësuesve ligjorë.

Në dokumentacionin e vendimit nuk ka asnjë informacion për verifikimin penal të Mezinit, ndonëse ai ishte tashmë emër i ekspozuar në hetime publike.

Zef Preçi, drejtor i Qendrës për Kërkime Ekonomike, e sheh këtë rast si simptomë të një fenomeni më të gjerë dhe alarmues, siç është  kapja e shtetit nga krimi i organizuar.

“Përfshirja e individëve me të shkuar kriminale në radhët e investitorëve strategjikë nuk është rastësi, por provë e bashkëjetesës së krimit me politikën”,  thotë ai.

Sipas Preçit, skema të tilla shërbejnë për të legjitimuar burime të dyshimta financiare, për të siguruar privilegje fiskale dhe për të ushtruar ndikim mbi vendimmarrjen politike.

“Kjo kategori sipërmarrësish luan një funksion kompleks: nga njëra anë sigurojnë privilegje fiskale dhe përfitime të tjera që ndihmojnë në legjitimimin e burimeve të tyre financiare – qofshin ato të njohura apo të panjohura – dhe vendosen në një pozitë më të favorshme në tregjet përkatëse (si ndërtimi apo operimi i resorteve); nga ana tjetër, ata shërbejnë si burim i financimeve të paligjshme për partitë politike në pushtet dhe pasurimit të padrejtë të disa politikanëve dhe vendimmarrësve të lartë” – sqaron eksperti i ekonomisë.

Dhe në fakt, ende pa u tharë bojë mbi vendimin për investimin strategjik, në prill 2024, Mezini vendosi të shesë 100% të kuotave të “Bluebay” për një shumë prej 12 milionë eurosh.

Blerësit janë tre kompani shqiptare, “Edil Project”, “Belhaus” sh.p.k. dhe “Hotel Colosseo” të lidhura me familjen e biznesmenit Pjerin Fushaj. Sipas kontratës, pagesa do të kryhet me tre këste, ndërsa ndërmarrja do të transferohet plotësisht te blerësit.

Resorti parashikohet të ndërtohet për një vlerë investimi prej 6.3 milionë eurosh, do të ketë 110 dhoma dhe pritet të punësojë rreth 165 persona. Por kontrasti mes kësaj shume dhe çmimit të shitjes prej  12 milionë eurosh.

Kjo është hera e parë që një projekt i shpallur “strategjik” ndërron pronar brenda pak muajve nga miratimi i statusit, dhe sipas ekspertëve këto manovra mund të kthehet në një instrument për pastrim parash, përfitim të privilegjeve shtetërore dhe për riciklim të kapitalit kriminal në ekonomi.

Agjencia e Investimeve Strategjik nuk iu përgjigj pyetjeve mbi gjetjet e “shteg.org”, po ashtu edhe Mezini refuzoi të komentonte akuzat në lidhje me të shkuarën e tij dhe bashkëpunimin me subjekte që janë nën hetimin e Prokurorisë së Posaçme si të dyshuar për veprimtari të organizuar kriminale.

Ndërsa për ekspertët rasti i “Drymades Beach Resort” është një shembull ku një projekt me emërim zyrtar “strategjik” mund të kthehet në një instrument për pastrim parash, përfitim të privilegjeve shtetërore dhe për riciklim të kapitalit kriminal në ekonomi.

“Vetë përzgjedhja e projekteve të propozuara nga këta sipërmarrës është tregues i qartë i moszbatimit të kuadrit ligjor në fuqi, i mungesës së bashkëpunimit ndërinstitucional dhe i politizimit ekstrem të vendimmarrjeve që kanë pasoja shumë të dëmshme për buxhetin e shtetit, pasuritë publike dhe për shoqërinë shqiptare në tërësi.

“Kjo situatë krijon një sërë pasojash të menjëhershme dhe afatgjata, të cilat përfshijnë aspekte themelore të jetës ekonomike dhe shoqërore të vendit. Disa nga këto pasoja janë: mundësimi i pastrimit të parave në shkallë të gjerë, shpesh në dhjetëra miliona euro; deformimi i konkurrencës në tregje, çka sjell dështimin apo pamundësinë e zhvillimit për bizneset e ligjshme; vënia e institucioneve shtetërore në shërbim të interesave të krimit të organizuar; dhe përdorimi i fondeve të paligjshme në fushata elektorale, që dëmton rëndë integritetin e procesit zgjedhor” – thotë Zef Preçi, drejtor i Qendrës për Kërkime Ekonomike.

Nga Gresa Hasa & Erion Gjatolli

Në zgjedhjet parlamentare të 11 majit, kryeministri socialist Edi Rama triumfoi përsëri, duke forcuar një pushtet të çimentuar tashmë në 3 mandatet e mëparshme. Makineria e tij elektorale duket më e fortë se kurrë, por kufijtë midis shtetit dhe partisë po bëhen gjithnjë e më të paqarta…

Pas 3 mandateve të njëpasnjëshme, Partia Socialiste konfirmoi dominimin e saj në zgjedhjet e së dielës së kaluar, duke marrë 52 për qind të votave. Një rezultat mbi 4 përqind më i lartë se në zgjedhjet e vitit 2021, që përkthehet në 83 nga 140 vende në parlament, 9 më shumë se shumica aktuale.

Aleanca për Shqipërinë Madhështore, e udhëhequr nga kreu i Partisë Demokratike dhe ish-kryeministri Sali Berisha, mori vetëm 34 për qind të votave, dhe vetëm 50 vende, 9 më pak se në legjislaturën e mëparshme. PD e pagoi rëndë mbështetjen e themeluesit të saj, një figurë sa përçarëse aq edhe me një imazh negativ, aktualisht nën hetim nga Prokuroria Speciale Antikorrupsion (SPAK) me akuzat për korrupsion dhe abuzim me pushtetin.

Rikthimi i tij në skenë, i parë si një përpjekje për mbijetesë personale dhe jo për ripërtëritjen e partisë, i thelloi grindjet e brendshme, duke fundosur më tej një opozitë që tashmë ishte në vështirësi. Në një garë të karakterizuar nga një sistem zgjedhor i hartuar enkas për të mbrojtur partitë e mëdha, ishin partitë e reja ato që u përballën me betejën më të vështirë.

Tre prej tyre arritën gjithsesi të kalojnë pragun  duke hyrë në parlament, dhe shënuar një pikë kthese modeste por domethënëse, e cila e lë të hapur mundësinë e një opozite të re të besueshme dhe përfaqësuese. Ndër partitë e reja, spikat koalicioni “Nisma Shqipëria Bëhet”, që mori 3.9 për qind të votave kombëtare, duke fituar një vend.

Po një vend mori lëvizja e së majtë radikale “Bashkë”, e vetmja parti që përfaqëson klasën punëtore shqiptare. Ndërkohë sipërmarrësi dhe deputeti i qendrës së djathtë  Agron Shehaj, dikur deputet i PD-së, arriti një rezultat të mirë me lëvizjen e tij Mundësia, me 3.1 për qind të votave dhe 2 vende në parlament.

Një risi e rëndësishme në këto zgjedhje, ishte votimi me postë i diasporës, një hap i rëndësishëm për afro 1.1 milion votues të regjistruar jashtë vendit, nga të cilët afërsisht 200.000 morën pjesë në proces. Ndonëse partitë e reja morën më shumë mbështetje, tendenca nuk ndryshoi shumë nga ato të votuesve në vend.

Ndërsa shfaqja e partive të reja politike përfaqëson një sinjal padyshim pozitiv, evolucioni i tyre në parti të strukturuara, po e ngushton më tej hapësirën e shoqërisë civile. Dhe kjo po sjell një boshllëk në pjesëmarrje dhe përfaqësim, që tani po mbushet vetëm pjesërisht nga disa lëvizje të tjera që vazhdojnë të sfidojnë modelet tradicionale.

Në këtë skenar, Partia Socialiste mban një pushtet pothuajse të pakontestueshëm, ndërsa shoqëria civile duket gjithnjë e më e dobët dhe në periferi të debatit publik. Pjesëmarrja e votuesve ishte 42 për qind, gati 4 për qind më pak se në vitin 2021 dhe duke arritur nivelin më të ulët të regjistruar ndonjëherë.

Por duke pasur parasysh 3.7 milionë votues të regjistruar – nga të cilët gati gjysma, rreth 1.8 milionë, jetojnë jashtë vendit – pjesëmarrja aktuale midis banorëve që jetojnë në Shqipëri arrin ende në 80 për qind. Gjithsesi këto shifra pasqyrojnë një krizë më të thellë të përfshirjes politike, të nxitur nga disa faktorë strukturorë.

Midis këtyre, është vala e vazhdueshme e migrimit, që ka krijuar një boshllëk demografik në rritje. Sipas Eurostat, vetëm në vitin 2023, rreth 75 mijë shqiptarë morën leje qëndrimi në vendet e Bashkimit Evropian, një nga nivelet më të larta të emigrimit dekadën e fundit.

Krahas eksodit demografik, ka rënë vazhdimisht besimi tek sistemi politik dhe ai zgjedhor. Debati politik, është tradicionalisht dominuar nga disa figura të vjetra – më të spikaturat Rama dhe Berisha – të cilët kanë ndikuar në skenën politike shqiptare që nga rënia e regjimit.

Gjatë fushatës zgjedhore, të dy udhëheqësit monopolizuan mbi 80 për qind të kohës televizive dhe 60 për qind e mbulimit mediatik, duke lënë pak hapësirë për zëra të rinj. Kjo vazhdimësi, së bashku me një fushë loje të pa balancuar dhe hapësirë të reduktuar mediatike, e ka kufizuar rëndë dukshmërinë e forcave alternative politike, duke i lënë shumë votues në errësirë rreth propozimeve të tyre.

Në Shqipëri, pavarësia e medias vazhdon të minohet nga financimi i errët, pronësia e centralizuar dhe ndërhyrja editoriale, faktorë që kanë nxitur një autocensurë të përhapur dhe zbehjen e raportimit të pavarur. Me 83 vende në parlament, vetëm një votë e ndan Partinë Socialiste nga shumica e kualifikuar që do t’i lejonte asaj të rishkruante vetë Kodin Zgjedhor, Kodin Penal dhe legjislacionin për reformën në drejtësi.

Pa asnjë kundërpeshë, ajo mund ta vështirësojë më tej konkurrencën politike dhe të dobësojë institucionet demokratike, duke pasur parasysh liritë civile, siç është liria e shprehjes dhe ajo e medias, shënjestra të preferuara prej kohësh të qeverisë Rama.

Në këtë kontekst, drejtësia konfirmohet si një nga frontet më delikate të konfliktit politik. Pas arrestimit për korrupsion të kryetarit të bashkisë së Tiranës, Erion Veliaj – një aleat i ngushtë i Kryeministrit – ishte vetë Rama ai që sulmoi gjyqësorin, duke akuzuar SPAK-un për shkelje të të drejtave të njeriut e duke theksuar se s’do t’i toleronte më veprimet e saj.

Reforma në drejtësi, e zhvilluar me mbështetjen e ekspertëve ndërkombëtarë, solli ndryshime rrënjësore në sistemin gjyqësor, duke parashikuar që çdo ndryshim do të kërkonte një shumicë të kualifikuar në Parlament, pikërisht për të siguruar konsensus të gjerë midis forcave politike.

Në zemër të kësaj reforme është SPAK, një strukturë e posaçme kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar, e cila ka kryer hetime ndaj figurave kryesore nga i gjithë spektri politik. Megjithatë, me këtë shumicë të re, Partia Socialiste mund të ndihet e legjitimuar për të zvogëluar rolin e saj.

Përveç kontrollit mbi drejtësinë, Partia Socialiste kontrollon tashmë të gjitha institucionet shtetërore: ajo qeveris 53 nga 61 bashkitë e vendit, dhe menaxhon burimet publike dhe proceset e vendimmarrjes në të gjithë vendin. Një nivel hegjemonie i paparë që nga rënia e regjimit diktatorial.

Fitorja e qartë e Partisë Socialiste në zgjedhjet e fundit, nuk mund të shpjegohet vetëm me një opozitë të fragmentuar dhe të pabesueshme. Ajo që e shënon vërtet këtë moment, është mobilizimi dhe disiplina e brendshme e PS-së, e paprecedentë në 30 vitet e fundit.

Një shembull emblematik i makinerisë zgjedhore socialiste, kishte dalë në pah që në vitin 2021, kur një bazë të dhënash u publikua në median shqiptare, e përpiluar nga anëtarë dhe aktivistë të PS-së. Ajo përmbante informacione për 910.000 votuesit në qarkun e Tiranës: jo vetëm të dhëna personale, por edhe detaje mbi vendin e punës, preferencat politike si dhe mbi origjinën e tyre familjare, nevojave dhe dobësive personale.

Rrjedhja e informacionit, nxori në pah shkallën e sistemit të kontrollit të partisë dhe sofistikimin e mjeteve të përdorura për të monitoruar dhe ndikuar elektoratin. Udhëheqja e PS nuk e mohoi, përkundrazi u mburr me efektivitetin e tij, duke e paraqitur atë si një simbol të forcës së saj organizative.

Ky sistem kontrolli, u dëshmua sërish tejet efikas, duke i dhënë Partisë Socialiste rezultatin e saj më të mirë zgjedhor në 20 vitet e fundit. Por çmimi që duhet paguar është larg të qenit i papërfillshëm: duke e konsoliduar kontrollin e tyre mbi aparatin shtetëror dhe duke i zbehur gjithnjë e më shumë kufijtë midis partisë, shtetit dhe administratës publike, socialistët e Edi Ramës po kontribuojnë në nxitjen e ndjenjës se zgjedhjet nuk janë më një instrument i vërtetë ndryshimi.

Nëse deri në vitin 2013 Shqipëria ishte të paktën në gjendje të ruante fasadën e jashtme të demokracisë, duke ruajtur një farë alternimi në pushtet, raundi i fundit i zgjedhjeve rrezikon t’u konfirmojë qytetarëve se kabina e votimit është bërë pak më shumë se një ritual i pakuptimtë, më i dobishëm për legjitimimin e qeverisë ekzistuese, se sa për rrëzimin e saj.

Dhe bashkë me të, rritet në mënyrë të pashmangshme zhgënjimi me të gjithë procesin demokratik. Gjatë fushatës zgjedhore, Pandeli Majko, një deputet veteran i Partisë Socialiste, e kapi me cinizëm frymën e kohës: “Pas zgjedhjeve, opozita e vërtetë e Shqipërisë do të jetë Bashkimi Evropian, jo PD-ja!”.

Një batutë që zbulon se si socialistët kanë qenë në gjendje ta përdorin si armë qasjen “stabilitokratike” të Brukselit, ku stabiliteti ka më shumë rëndësi se demokracia, dhe ku qeveritë e besueshme vlejnë më shumë se ato të kontestueshme.

Një histori e parë tashmë në Ballkanin Perëndimor, ku kryeministri Edi Rama – ashtu si kolegë të tjerë në rajon – ka mësuar tani të mishërojë rolin e një udhëheqësi të besueshëm në sytë e Evropës, madje edhe me koston e reduktimit të konkurrencës së brendshme në një lojë me pjesë të fiksuara.

Nën etiketën e “stabilitetit”, Rama ka gëzuar mbështetje të vazhdueshme nga institucionet evropiane. Një mbështetje që nuk është dëmtuar as nga skandalet e shumta të korrupsionit në partinë e tij, apo nga alarmet e përsëritura të përfshira në raportet e progresit të Komsionit Evropian, që denoncojnë problemet me korrupsionin dhe sundimin e ligjit.

Diplomacia transaksionale, e ka forcuar më tej pozicionin e tij në skenën ndërkombëtare. Marrëveshja e fundit me Italinë mbi emigrantët – e promovuar si simbol i “vlerave të përbashkëta evropiane” dhe e bekuar nga Komisioni Evropian – është një shembull konkret. Duke ofruar mikpritje në qendrat e emigrantëve, Rama fitoi në këmbim legjitimitet politik, dukshmëri në sallonet evropiane dhe mbështetje financiare, si nga Roma ashtu edhe nga Brukseli.

Në këtë kontekst, ai arriti të krijonte një peizazh politik të ngurtë dypartiak gjatë fushatës zgjedhore, duke e paraqitur veten si opsioni i vetëm i besueshëm kundër një opozite tashmë të diskredituar. Kështu, ai ka lënë një hije çdo zë alternativ, duke i skalitur vetes rolin e një figure të pazëvendësueshme, si në sytë e votuesve shqiptarë, ashtu edhe në atë të udhëheqësve të Brukselit.

Rezultati është një kompromis i rrezikshëm: për sa kohë që Rama vazhdon të ofrojë atë që i nevojitet Brukselit – siç është ndihma në menaxhimin e krizës së migracionit – tendencat autoritare të qeverisë së tij do të lihen pas dore si “çështje të brendshme”.

Një dinamikë shumë e përshtatshme për Edi Ramën, e cila e mbron atë nga përgjegjësia dhe opozita reale në vend, por e rrezikshme për të ardhmen demokratike jo vetëm të Shqipërisë, por të gjithë rajonit./“Balcani Caucaso”